Lesbók Morgunblaðsins - 14.05.1950, Síða 6

* 274
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
1947 undraðist jeg hvað nýar lista-
stefnur, t. d. „abstrakt" list, áttu
mikil ítök í íslendingum. í for-
mála sýningarskrárinnar segja ís-
lendingar líka sjálfir, að nýum
listastefnum frá meginlandinu hafi
ætið verið tekið opnum örmum á
íslandi.
Það er ósköp eðlilegt að almenn-
ingur hjer varð fyrst og fremst
hrifinn af þeim málurum, er sýndu
íslenskar landslagsmyndir, eins og
Guðmundi Einarssyni, Kjarval,
Magnúsi Árnasyni og jafnvel Finni
Jónssyni. Nýu stefnurnar voru
aftur túlkaðar í hinum abströktu
og skrautlegu formum Snorra Ar-
inbjarnar, „barnaherbergismál-
verkum“ Kristjáns Davíðssonar,
hinum dökku útlínum Valtýs Pjet-
urssonar og hinum litauðgu og
„geometrisku" verkum þeirra Þov-
valdar Skúlasonar og Nínu
Trvggvadóttur. Sverrir Háralds-
son hefir lært mikið af spánska
málaranum da Silva. En Gunn-
laugur Scheving nálgast hina
ströngu raunsæisstefnu.
Á meðal höggmyndanna veitir
maður einkum athygli nokkrum
vel gerðum mannamyndum eftir
Guðmund Ejnarsson, Gunnfríði
Jónsdóttur og Sigurjón Ólafsson.
Mynd Ásmundar Sveinssonar „Eik
in“ er sennilega í ætt við verk
Englendingsins Moore’s. Skínandi
fagurt verður hið rauðleita og
sjálflýsandi líparít í myndinni
Maður og kona eftir Tove Óiafs-
son. í hinni gráu konumynd henn-
ar eru einnig sterkar og mjúkar
línur.
íslenska sýningin minnti mann á
freskómyndir. Hinir sterku litir
blossa blátt áfram á veggjunum.
Listamennirnir hafa tileinkað sjer
hinar nýu stefnur með áfergju og
áhrifa frá Bracque gætir mjög.
Það er máske þessi áfergi í nýj-
ungar, sem spáir vakningu nýrrar
og þróttmikillar listar, því innan
um má greina ósvikið íslenskt
skaplyndi.
Hin ágæta íslenska svartlist
hefði mátt koma betur fram á sýn-
ingunni. Myndir Barböru Árnason
eru að vísu mjög laglegar. En þær
eru of enskar. Leifturmyndir
þeirra Þorvaldar Skúlasonar og
Gunnlaugs Schevings úr Njáls-
sögu og hinar meistaralegu teikn-
ingar Kjarvals mundu hafa sýnt
þessa íslensku listgrein í rjettu
ljósi. Ennfremur saknaði jeg land-
lagsmynda Gunnlaugs Blöndals.
„Ætti að vera einlægari gagn-
vart sjálfri sjer“.
Áka Laurén sagði:
Að mínu áliti hefir íslenska
nefndin, sem valdi listaverk á sýn-
inguna, gert sig seka um hin sömu
afglöp og samskonar nefndir í hin-
um norrænu löndunum, sem sje að
velja aðeins „sýningarmyndir“,
sem ekki gefa rjetta hugmynd um
það, á hvaða stigi listin stendur í
hverju landi. Þau áhrif, sem jeg
varð fyrir af þeirri deild sýning-
arinnar, sem átti að sýna unga ís-
lenska list, eru sitt á hvað. Jeg
hafði búist við því að sjá þar ein-
hvern skyldleika með hinni sjálf-
stæðu list Norðmanna, t. d. í ætt
við hina merku list Henrik Sören-
sens. En í þess stað virðast hinir
ungu íslensku listamenn vera óð-
fúsir að elta hinar öfgafylstu tísku-
stefnur meginlandsins, en það á
ekki við þá að mínum dómi. ís-
lenska listin, sem enn er á bernsku-
skeiði, ætti að vera einlægari gagn-
vart sjálfri sjer.
„Hefir þrætt erlenda vegi“.
Tove Riska sagði:
Það hefir sannarlega verið gam-
an að kynnast hinni norrænu list,
eins og hún er í dag, og vekja at-
hygli almennings á henni. Vjer
höfum verið hræðilega einangrað-
ir um langt skeið, og það er margt
og mikið í útlendri list, sem er
nýtt og athyglisvert fyrir oss. Ein-
hvern vott af skyldleika hafa sýn-
ingargestir þótst finna hjá hinum
íslensku listamönnum. Jeg á þar
við almenningsálitið, sem finnur
að íslendingar hafa náð lengst í
höggmyndalistinni eins og Finn-
ar. En jeg leyfi mjer að segja að
íslensk málaralist er oss yfirleitt
framandi. Hún hefir þrætt erlenda
vegu, sem vjer höfum ekki lagt út
á, og virðist ekki hafa náð tak-
marki enn. Auðskildastar verða
hinar innilegu og fínu myndir Sig-
urðar Sigurðssonar, sem eru eins
og þær væri danskar, en einnig
rómantík Guðmundar Einarssonar
og hinar einföldu en þó um leið
stórbrotnu myndir Schevings, sem
hafa hrifið menn.
En höggmyndirnar? Það dylst
ekki að ísland hefir orðið fyrir á-
hrifum frá Englandi, sem vjer höf-
um ekki orðið fyrir. Þess vegna
á almenningur bágt með að átta
sig á hátískunni, eins og hún kem-
ur til dæmis fram í „Fæðing“ eftir
Ásmund Sveinsson. En hinn fagri
steinstíll Tove Ólafsson er í ætt
við oss. Drengurinn hennar Gunn-
fríðar Jónsdóttur virðist oss falleg-
ur og góður. „Móðir jörð“ Ásmund-
ar er stílhrein og „Eikin“ er líka
fögur. Og svo eru myndir Sigur-
jóns Ólafssonar, sem túlka hin ó-
líkustu náttúru viðhorf. Máske
dettur oss í hug vor eigin mynd-
höggvari, Váinö Aaltonen, sem
komst að raun um það, eftir ítrek-
aðar tilraunir, að kubikisminn gat
aðeins orðið til skreytingar í hönd-
um hans. Yfirleitt var höggmynda
safnið ágætt. Almenningi hraus 1
fyrstu hugur við nýabruminu á
henni. En það er þó hægt að fá
hann til að skilja, ef maður legg-
ur sig fram.
Ótvíræður skyldleiki er með
Finnum og íslendingum, hvort
sem það stafar nú af því, að þjóð-