Lesbók Morgunblaðsins - 14.05.1950, Síða 12

280
LESBÓK MORGUNBLADSINS
Úr íjórum bókum:
Yíirnáttúrleg aírek
sem seinna verða
aðeins 3 bændur hinna fátækustu,
sem fara að vorinu til róðra. Hinir
hlynna að jörðum sínum. Nesja-
bændur stunda sjóinn heima
nfl. hrognkelsaveiði, selveiði ásamt
penings- og jarðrækt. Innsveiti-
bændur eru margir óðalsbændur og
stunda landbúnað vel, og nágrann-
arnír fara að dæmi þeirra. Sumir
hafa einn vinnumann við sjó haust
og vor, en aðrir ekki.“
„Breytingin hefur orðið mikil og
almenn. Nú stunda menn búskap
sinn með atorku, þeir hafa bygt
húsakynni sín, ræktað jarðirnar og
aukið fjárstofninn að stórum mun,
og neyðarverslun bænda, fjársalan
til eyamanna, er alveg úr sögunni
Af framanrituðu má sjá hver
framúrskarandi dugnaðar- og um-
bótamaður prófastur Olafur b..
Johnscn á Stað licfur vcrið.“
Lýsing á
prófasti Ólafi E. Johnscn.
PRÓFASTUR Ólafur E. Johnsen
var sóknarprestur Jochums í Skóg-
um í 35 ár. Jochum lýsir prófasti
á þessa leið:
„Síra Ólafur Einarsson Johnsen
prófastur vígðist 1837 til Breiða-
bólsstaðar á Skógarströnd. Fekk
Stað á Reykjanesi 1840. Prófastur í
Barðastrandasýslu varð hann 1861
Ó. E. Johnsen er hár maður á vöxt
og gildur að því, dökkjarpur á hár
og skegg og höfðinglegur á fæti
manna fríðastur í sjón og öllu út-
liti, fjörlegur og djarílegur í tali og
framgöngu. Prjedikari er liann góð-
ur og sæmilegur raddmaður og
skyldurækinn í embætti. Hann er
búsýslumaður mikill, hefur bygt
upp Stað og kirkju með rausn og
sóma og ábýli sitt með dugnaði og
íyrirmynd. Efnahag hefur hann
góðan, enda haft hyggindi er í hag
koma samfara viljakrafti og bróð-
urlegiua kærleika í ríkum mæli
I.
í BÓKINNI „Mystic Isles of the
South Seas“, sem fyrst kom út 1921
og hefur verið endurprentuð nokkr
-um sinnum síðan, segir amerískur
ferðalangur, Frederick O’Brien,
frá dvöl sinni á Kyrrahafseyum,
sjerstaklega á Tahiti og Moorea.
Lýsir hann þar lifnaðarháttum og
siðum eyaskeggja, og meðal ann-
ars er þessi lýsing á því hvernig
Ó. Johnsen þótti fremur hjeraðs-
ríkur og ákveðinn í kröfum, einarð-
ur og ákveðinn í skoðunum og var
því af almenningi fremur virtur en
elskaður. Hann var mannkostamað-
ur hinn mesti og höfðinglundaður
Gestrisni hans var alkunn hvort
heldur höfðingjar áttu í hlut eða
þeir, sem minna máttu sín. Hann
var slyngur sjómaður og sundmað-
ur ágætur og hugdjarfur í hvívetna.
Yfir höfuð mátti álíta hann mikil-
menni og með fremstu mönnum
sinnar samtíðar.
Heimili og hjúskapur prófasts
Ó. E. Johnsens var fyrirmynd. —
Hann átti fyrir konu frú Sigríði
Þorláksdóttur prests Gestssonar í
Móum á Kjalarnesi. Hún var val-
kvendi, svo að nálega ekkert varð
henni til lýta lagt, og var því Stað-
arheimilið öílug og ógleymanleg
fyrirmynd annara heimila.“
Proíastur Olafur E. Johnsen and-
aðist 17/4. 1885. '
vísindi
þeir vaða eld. Frásögnin er tekin
eftir 4. útgáfu bókarinnar, sem kom
út 1937.
— Við Raiere vorum á leið
til strandarinnar hjá Pueu
til 'þess að skoða dásemdir
náttúrunnar þar. — Á lcið-
inni mættum við vagni, sem var á
leið til Tautira. Tveir menn voru
í vagninum, og varð mjer þcgar
starsýnt á annan þeirra. Hann var
bæði hár og þrekinn og bar sig vel
þótt aldraður væri. í augum hans
voru töfrar, það var eins og hann
horfði ekki á neitt og á bak við
augun leyndist dularfull sál.
Raiere skiftist á nokkrum orð-
um við ökumanninn, og síðan helt
vagninn áfram í áttina til Tautira.
Þá sagði Raiere með miklum al-
vörusvip:
„Hann er talma, töframaður, og
hann ætlar að fremja Umuti, eða
ganga yfir lnnn glóandi ofn. Hann
er frá Raiatea og er nafnfrægur.
Það eru nú tíu ár síðan Papa Ita
frá Itaiatea var hjer og siðan höf-
um við ekki sjcð Umuti“.
„Hvernig stendur á því að hami
er kominn hingað?“ sagði jeg.
„Hver borgar honurn ferðalagið?“
Raiere svaraöi þcgar: „Hann
krefst einkis gjalds. En liaim verð-
ur að liía eins og aðrir, og allir
lata því eit.thvaö af hendi rakna.