Lesbók Morgunblaðsins - 13.08.1950, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
383
syn, eða þegar matur er orðinn af
skornum skamti. Leiðangursmenn
feldu nokkur dýr og þótti kjötið af
þeim herramanns matur.
Selir sjást stundum þegar fjörð-
urinn er orðinn auður, en ekki
mundi nú vera hægt að lifa þarna
á selveiði.
Af dýrum á landi má nefna refi
og hjera. Einnig rjúpur, fálka og
snæuglur. í fyrra voru rjúpur þarna
þúsundum saman, en svo einkenni-
lega brá við, að þær hurfu gjörsam-
lega og á þessu ári hefur ekki sjest
þar ein einasta rjúpa. Vita menn
ekki hvernig á þessu getur staðið.
Þarna er líka nokkuð af læmingj-
um. Þeir gerðu sig heimakomna
hjá okkur, skriðu undir húsið og
komust í matvælageymsluna, al-
veg eins og rottur. Tveimur náðum
við lifandi og ætluðum að ala þá,
en þeir þoldu ekki ófrelsið og dóu
í höndunum á okkur.
f fyrra var lika geisimikil lax-
gengd í Brönlundsfirði. Var það
stór og feitur lax og hefði mátt
veiða firn af honum. Við veiddum
þá eins mikið og við gátum torgað
og höfðum lítið fyrir því. En það
fór með laxinn eins og rjúpuna.
Haim hvarf. í sumar veiddum við
aðeins einn lax.
Merkar fonuninjar.
VETURINN 1948—49 fór Knuth
greifi langa sleðaferð út með Inde-
pendence firði og norður með aust-
urströndinni. — Pearyland skagar
lengst til austurs skamt fyrir norð-
an fjarðarmynnið og heitir þar
Kap Eiler Rasmussen. Þarna hafði
flugvjel kastað niður birgðum
handa leiðangursmönnum um sum-
arið og áttu þeir að geta gengið að
þeim vísum. En vegna þess að
þarna var þá nokkur snjór, varð
þeim leit að birgðunum og leituðu
í þrjá daga.
Á þriðja degi sáu þeir eitthvað
dökkleitt upp úr snjónum og reynd-
ist það vera haus af sauðnauti. Fór
Knuth greifi að rannsaka þetta
nánar og rakst þá á leifar af forn-
um kvenbáti. Var þetta hreinasta
hending, en þarna voru fundnar
hinar merkilegustu fornleifar. Telja
fróðir menn að kvenbátur þessi geti
ekki verið yngri en 300 ára, og er
því hinn elsti sem þekkist. Viðir
voru allir ófúnir og negldir saman
með beinnöglum og reyrðir bönd-
um, sem enn heldu honum saman,
þótt skinnið, eða byrðingurinn væri
farinn. Kjölurinn er 10 metra lang-
ur Og gerður af einu trje. Má af
því mgrka stærð bátsins. Að öllu
hefur hann tekið fram þeim kven-
bátum, sem áður eru þektir.
Um haustið eftir fór Knuth greifi
svo aftur til að rannsaka staðinn
betur og ná upp bátnum. Kom þá
í ljós að þarna hefur einhvern tíma
verið stór bygð, því að þar voru
umhverfis fjölda margir tjaldhring
ar. Fanst þar afar mikið af vmis-
konar áhöldum úr beini, svo sem
skutlar, búsáhöld og örlítill sleði,
sem eflaust hefur verið barnaleik-
fang. Alt benti til þess að íbúarnir
hefði af skyndingu yfirgefið bú-
staðinn.
Fyrst datt mönnum í hug að
drepsótt mundi hafa lagt bygðina
í eyði, en þá hefði átt að finnast
þar mannabein. En svo var ekki.
Fólkið hefur yfirgefið bústaðinn og
skilið alt eftir. Hvers vegna? Það
er ein af mörgum ráðgátum um ör-
lög grænlenskra kynflokka. Máske
hefur hvalveiðimenn borið þar að
landi og Eskimóar orðið hræddir
við þá og flúið. Máske hefur ein-
hver hjátrú valdið því að þeir flýðu
staðinn. Hver veit? Vjer höfum
ekki við neitt að styðjast nema
þessar fornu leifar mannabústaðar
og gripina, sem þeir hafa skilið
eftir, mjög dýrmæta gripi frá
þeirra sjónarmiði. Hjer hefur gerst
sorgarleikur, en fólkið er horfið út
í myrkur fortíðarinnar og hefur
ekki tekið neitt með sjer nema sög-
una um sín hörmulegu afdrif.
Til fornminja mætti líka telja
það, að lengst inni í Independence
firði fundum við mikið af fornum
rekavið um 200—300 metra frá
ströndinni. Þessi rekaviður hlýtur
að vera kominn þangað frá Síberíu
og það sýnir að þá hefur fjörður-
inn verið auður og opið haf úti
fyrir. Hlýtur að vera langt síðan
og rekaviðurinn mörg hundruð ára
gamall. Og þar sem hann er langt
•frá fjöruborði nú, þá má á þvi
marka að landið hefur risið úr sjó
síðan hann bar þar að. Það er ó-
hugsandi að brim hafi skolað hon-
um svo hátt á land, því að svona-
langt inni í firðinum hefur hafróts
ekki gætt. Þarna voru líka stór
trje, sem engin smábára hefur get-
að kastað langt upp fyrir stór-
straums fjöruborð. Rekaviðurinn
bendir til þess, að einhvern tíma
hafi verið alt annað loftslag en nú
er á þessum slóðum. Menn vita líka
að einhvern tíma endur fyrir löngu
hefur verið hlýtt loftslag þarna
norður frá og mikill gróður, því að
á ey, sem er skamt frá firðinum,
hafa fundist kolalög.
Frá lciðangursinönnum.
— Hvernig leið ykkur þarna
norður frá?
— Okkur leið ágætlega, enda
höfðum við nóg af öllu og loftið er
svo heilnæmt að okkur Varð aldrei
misdægurt.
— Urðuð þið ekki leiðir hver á
öðrum?
— Nei, enda höfðum við nóg að
gera. Við skiftumst á um matreiðsl-
una vikulega. Aðallega höfðum við
niðursoðinn mat. Stundum var vont
að ná í vatn. Þegar fór að kólna í
veðri varð áin nær vatnslaus og
svo botnfraus hún. Þá urðum við
að höggva klaka og bræða hann.
Svo voru farnar langar sleðaferðir,
þvert og endilangt yfir landið til að