Lesbók Morgunblaðsins - 25.11.1951, Blaðsíða 4
552
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
~r
Svilmjólkinni dreift yfir hrojnin.
við að minni vanhöld verði á þeim
þar. Vanhöldin verða óefað mjög
mikil og eru til þeirra ýmsar or-
sakir. En mestan usla gerðu veiði-
andir í stofninum upphaflega,
meðan mikið var af þeim á ánum
og kvíslunum. Nú má heita að
andirnar sje horfnar síðan villi-
minkurinn kom til sögunnar og
hefir tekið sjer aðsetur á þessum
slóðum. Mgrgir hafa talið minkinn
vágest í veiðivötnum, en hann mun
þó ungviðinu hvergi nærri jafn
skaðlegur og andirnar. Minkurinn
mun ekki drepa mikið af seyðum,
en pitthvað1 drepur hann af silungi
og meðaistórum laxi, og er það
hverfandi hjá því tjóni er andir
valda. Þess vegna er það, að sums
staðar í Kanada hafa menn flutt
mink til veiðivatna til þess að fæla
andirnar á brott.
Árangur af klakinu.
Á árunum 1938 og 1939 gerði
mag. Árni Friðriksson athuganir á
laxinum í Elliðaánum. Hann komst
að þeirri niðurstöðu að nokkur
seyði fara þegar til sjávar er þau
eru ársgömul, fleiri fara þegar þau
eru tveggja ára, en langflest þeg-
ar þau eru þriggja ára. Sum dvelj-
ast þó í ánum 4 vetur áður en
þau leita til sjávar. En allur þorr-
inn af þessum fiski dvelst aðeins
einn vetur í sjó, og gengur þá upp
í árnar aftur. Jafnvel þeir laxar,
sem fóru ársgamlir úr ánum til
sjávar, dveljast ekki nema einn vet-
ur í sjó og koma þá aftur. En
þá er mikill munur á þeim og jafn-
öldrum þeirra, sem hafa haldið
kyrru fyrir í ánni. Seyðið, sem
hefir dvalist í ánni, er ekki nema
svo sem 50 gr. á þyngd, en jafn-
aldri þess, sem kemur heim eftir
einn vetur í sjó, er orðinn 2 kg.
að þyngd og hefir því á einu ári
fertugfaldað þunga sinn.
Langmest af laxinum í ánum er
^ 4 vetra lax, sem hefir dvalist 3 ár
í ánum en eitt ár í sjó. Sumir hafa
þó dvalist lengur í sjó (2—3 ár)
og eru þeir langvænstir. Þarna
fundust laxar, sem áður höfðu
gengið í ár til að hrygna og var
þar með afsannað að laxinn
hrygndi ekki nema einu sinni. Gera
má ráð fyrir því, að sá lax, sem
nú gengur í árnar, hafi eytt þar
æskuárunum. Nokkrir laxar hafa
verið merktir og hafa þeir seinna
veiðst í Elliðaánum, en nokkrir í
Laxá í Kjós. En til þess að ganga
úr skugga um að laxinn leiti aft-
ur á æskustöðvarnar, þyrfti auð-
vitað að merkja seyðin, en það
hefir reynst miklum annmörkum
bimdið fram að þessu. En enginn
af þeim, sem fróðastir eru um þessi
mál, efast um að laxinn, sem klak-
ið er út í Elliðaánum, leiti þangað
aftur, og þess vegna haldist stofn-
inn við, þrátt fyrir það hvernig
farið hefir verið með árnar. Megin-
þorrinn af laxinum í ánum er 4
ára lax, sem þar er upp alinn og
hefir aðeins verið einn vetur í sjó.
Og vegna þess að hann hefir dval-
ist svo stuttan tíma í sjó, er hann
yfirleitt smár.
Mikill munur er á laxgöngu í
árnar frá ári til árs, og eru til þess
ýmsar orsakir. Menn hafa tekið eft-
ir því að laxagöngur fara mikið
eftir því hve mikið vatn er í án-
um. Þegar ár eru vatnslitlar geng-
ur jafnan minna af laxi í þær en
endranær. Hugsanlegt er einnig,
að sumir árgangar af laxinum
verði fyrir meiri skakkaföllum en