Lesbók Morgunblaðsins - 25.11.1951, Blaðsíða 7

• LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
r' 553
Klakstööia hjá Eltiöaánum.
auðvitað mikið fje að koma slíkri
stöð upp, en sá kostnaður fæst
fljótt endurgreiddur, þegar silung-
urinn vex svo mikið á einu sumri
að hann er orðin verslunarvara að
hausti. Vanhöld verða þar og hverf-
andi lítil á móts við það sem er
um laxinn. Talið er að nú skili sjer
aftur í árnar um 5% af þeim laxi,
sem þar hefir verið klakið út. En
í uppeldisstöð silungs þar sem alt
gengur vel og hendinni er aldrei
slept af honum, er gert ráð fyrir
að 80% nái fullum þroska.
í hinni upphaflega áætlun var
gert ráð fyrir því að klak og upp-
eldisstöð með tveimur þróm mundi
kosta um hálfa miljón króna. Nú
er það meira. Auk þess þarf að
tryggja land fyrir miklu fleiri
þrær til uppeldis, svo að hægt sje
að hafa þar 1—IV2 miljón fiska í
eldi. Ðanir hafa mikið stundað
slíka silungsrækt og selt óhemju
til Þýskalands á hverju hausti af
ársgömlum fiski, og hagnast vel
á því. Og því skyldi þá ekki fiski-
þjóðin íslenska færa sjer slíkt í
nyt líka? Hugmyndin um fiskrækt-
arstöð við Elliðaárnar er ekki
grafin og gleymd. Hún verður
máske tekin upp aftur áður en
langt um líður.
Laxveiðistofnum í Elliðaánum
var bjargað þrátt fyrir það þótt
alt vatnið úr þeim væri tekið til
rafmagnsframleiðslu. Hefir þar
verið unnið mjög merkilegt starf,
sem ekki á sjer neina hliðstæðu
hjer á landi og jafnvel þótt víðar
sje leitað. Þessar merkilegu laxár
halda enn sæti sínu meðal bestu
veiðiánna á íslandi, þrátt fyrir það
þótt þær sjeu í tvennu lagi, líkt
og elfur, sem hverfur í hraun eða
sand og kemur upp aftur miklu
neðar. Þegar laxinn kemst ekki
lengra af sjálfsdáðum, kemur mað-
urinn þar og býður honum kurteis-
lega í „bíltúr“ til efri ánna, þar
sem hrygningarstöðvarnar eru.
Síðan greiðir maðurinn fyrir því
að hann geti aukið þar kyn sitt
og tekur afkvæmi hans í fóstur og
heldur yfir þeim hlífiskildi á með-
an þau eru ósjálfbjarga. Þetta er
að vísu ekki gert af einskærri
mannúð, heldur er þetta hagsmuna-
mál fyrir manninn.
En nú vofa nýar hættur yfir lax-
stofninum í Elliðaánum, miklu
alvarlegri heldur en þvergirðing-
arnar forðum^ ádráttur, „gerningur
í ár“, „húkk“ eða aðrar veiðibrell-
ur.
Bygð mannanna færist nær og
nær ánum á alla vegu, hægt en
með óstöðvandi þunga eins og
skriðjökull. Bygðinni er nauðsyn-
legt að hafa frárensli. Hvernig
á að komast hjá því þegar hún
er komin alt umhverfis árnar að
lokræsin verði lögð út í Elliðaár-
vog? Þá er laxinn fældur svo ræki-
lega frá ánum, að hans mun ekki
verða þar vart er fram líða stundir.
Og nú heyrir maður að í ráði
sje að setja áburðarverksmiðjuna
niður öðru hvoru megin við Elliða-
árvoginn. Hún þarf á geisi miklu
kæhvatni að halda og það er ekki
um annað að ræða en hafa frá-
renslið beint út í voginn. Það
frárensli verður blandað margskon-
ar ólyf jan frá verksmiðjunni. Sumt
af því eru eiturefni, laxinum ban-
væn, nema þá ef svo er sem sumir
telja, að þau verði svo útþynt af
kælivatninu að ekki komi að sök.
Úr því getur varla annað skorið
en reynslan, og verði hún laxinum
andstæð, þá verður það ekki aft-
ur tekið.
Máske finnur maðurinn einhver
ráð til þess að bægja þessum hætt-
um frá. Máske tekst honum jafn
vel að greiða fram úr þessum
vanda eins og hinum, þegar vatnið
var tekið af laxinum, svo að Elliða-
árnar haldi stöðugt áfram að vera
með bestu laxám landsins.
Fari svo, þá er vonandi að í fram-
kvæmd komist tillaga, sem nýlega
er komin frá manni, sem hugsar
mikið um fegrun bæarins og um-
hverfi hans. Hann hefir stungið
upp á því að fegraður sje dalur-
inn, sem Elliðaárnar renna um, frá
stíflu til ósa. Hann vill láta gera
þar nokkurs konar þjóðgarð eða
uppáhaldsstað Reykvíkinga, breyta
hrauninu í hólmunum í skógar- og