Lesbók Morgunblaðsins - 02.12.1951, Blaðsíða 2

566
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
eins minnisstæður og Ólaíur Guð-
mundsson.
Ekki tóku þó Rangeeingar þannig
á móti ólafi lækni, sem sómdi, eða
þeir hefðu sjálfir kosið sjer síðar,
er þeir k;/ntust honum.
í júníbyrjun árið 1890 var hann
skipaður hjeraðslæknir í Rangár-
hjeraði og reið hann þá jafnskjótt
austur til þess að hiita hj.eraðsbúa
að máli og útvega sjer samastað.
Dag þann, sem Ólafur kom að
Stórólfshvoli hittist svo á að þar
var hrossamarkaður.
Hann var öllum ókunnur og sat
lengi dags upp á rjettarvegg og
horfði á það sem fram fór.
Enginn varpaði á hann orði, enda
gaf hann sig ekki á tal við neinn.
Hann mun þó hafa skemmt sjer
um daginn. Markaðshaldarar voru
tveir og hið mesta kapp milli
þeirra. Vildu báðir nota rjettina
fyrir stóó sitt og munaði mjóu að
barist væri um hana. Annar mark-
aðshaldarinn var Grimur Thorar-
ensen írá Móeiðarhvoli, sem þá var
nýfarinn að búa á Biólu. Hann bar
hærrahlut íþessari viðureign, enda
sjálfur víkingsmaður og naut þá
þegar traustrar og verðskuldaðrar
fyígdar sveitunga sinna.
Að lokum reis læknir á fætur og
tók hest sinn og reið að Vestri-
Garðsauka.
Dar bjó þá Jón hreppstjóri Árna-
son, hinn ríki, með konu sinni Sig-
riði Skúladóttur læknis Thoraren-
sen.
Jón var búhöldur góður og jafn-
an vcl birgur af mat og öðrum
nauðsvnjum og nutu sveitungar
hans þess oft. Var löngum þröng-
býlt og harðbýlt í Hvolhreppi í þá
daga.
Er Ólafur læknir kom að Garðs-
auka gerði hann boð íyrir Jón.
Kom har.n til dyra og heilsaði ÓI-
afur honum og kynti sig sem hjer-
aðslækni Rangárhjeraðs. Svaraði
Jón og heldur stutt: „Við höfum
lækni.“ Treindist ekki meira úr
þeim viðræðum og eigi baðst lækn-
ir viðtöku þar svo sem hann hafðí
ætlað sjer. Tók hann hest sinn og
reið að Móeiðarhvoli til Þorsteins
bónda Thorarensen og fekk þar
inni um sumarið.
Það sagði læknir oft vini sínum
og fylgdarmanni Þórði Jónssyni
frá Bjóluhjáleigu.að aldrei gleymdi
hann móttökum Jóns og kveðju-
orðum. Sátu þau jafnan í honum
þótt sljett væri milli þeirra.
Það var einhverju sinni löngu
síðar að fiskganga mikil var fyrir
Landeyjasandi, en þar var þá út-
ræði. Urðu margir til þess að senda
lækni fisk og safnaðist saman svo
mikill íiskur á StórólfshvoU að
nauð&ym bar til að geyma hann í
salti.
Með því að salt var ekki til og
vitað var að Jón Arnason var birg-
ur af því sem öðru, stakk einhver
upp á því við lækni að hann sendi
þangað og íengi salt lánað, svo sem
gert höfðu nógrannar hans. Kvað
hann skjótt nei við þeirri uppá-
stungu, en Ijet vinnumann sinn
taka hest og sækja salt út á Eyrar-
bakka.
Það má telja alveg víst að Jóoi
hreppstjóra muni ekki hafa verið
kunnug veiting Ólafs læknis, þegar
hann bar þar að garöi. Björn augn-
læknir Ólafsson, settur læknir, sat
þá á Móeiðarhvoli, eins og orð Jóns
báru með sjer, og var hvers manns
hugljúfi, þeirra er honum kyntust.
Mun bæði Jón og aðrir Rangæ-
ingar hafa vonað, að hann fengi
hjeraðið.
Um haustið fluttust þær austur
frú Margrjet Olsen kona læknis og
tengdamóðir hans Ingunn Jpns-
dóttir. Settist þá læknir að í þing-
húsinu á Stórólfshvoh og bjó þar
fram á næsta sumar.
Stórólfhvoll var þá eign Jóna
hreppstjóra Árnasonar. Var þar
löngum tvíbýh, en fyrir þrem ár-
um hafði annar bóndinn farið það-
an. Nú bjó þar Guðmundur Einars-
son hins ríka á Reyðarvatni Gunn-
arssonar i Hvammi á Landi. Góður
bóndi og drengur hinn besti.
Á Stórólfshvoli var þá forn torf-
bær. Vestan við hann stóð þing-
húsið undir brekkunni og var ann-
ar gafl þess grafinn inn í hana. Það
var bygt úr torfi og grjóti og með
torfþaki, en þiljað að innan. Sæmi-
legur gluggi var á vesturgafh, en
annar htih á hlið.
Áður læknir flutti í það með
fjölskyldu sína, ljet hann slá upp
þili um þvert húsið, þannig að
öðrum megin varð rúmgóð stofa,
en hinum megin lítið herbergi.
Stofuna notuðu þau læknishjón-
in fyrir alt í senn: apótek, lækn-
ingastofu, gestastofu, setustofu,
borðstofu og jafnvel eldhús. Stofan
var hituð upp með lágum ofni, sem
hægt var að elda mat á. Venjulega
var matur soðinn í útieldhúsi fornu
sem uppi hjekk.
í herberginu sváfu þau læknis-
hjónin ásamt frú Ingunni, sem ætíð
var nefnd madama. Þar stóð einnig
olíuvjel, sem hitað var kaffi á.
Þinghúsið var hinn mesti hjallur
og hlýtur vistin þar um veturinn
að hafa verið bæði köld og erfið.
Lítilsháttar var þó dyttað að því
áður en læknir flutti í það. Þrem-
ur árum síðar telja þó sýslunefnd-
armenn það með öllu óhæft fyrir
fundi sína.
Vorið 1891 fjekk læknir hálfan
Stórólfshvolinn til ábúðar. Sá hluti
jarðarinnar var húsalaus. Hann Ijet
þegar hefja smíði íbúðarhúss úr
timbri. Það var allstórt, með háu
risi, svo nálega mátti það heita tví-
lyft. Það voru hin mestu viðbrigði,
er þau hjónin fluttu í nýja húsið
að áhðnu sumri.