Lesbók Morgunblaðsins - 20.04.1952, Qupperneq 12

200
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
FERÐIR LÖUNNAR
FÁIR gestir eru oss jafn kærkomn-
ir og lóan. Þegar hún heilsar oss
vitum vér að hinn kaldi vetur er
liðinn. Lóan er „vorboðinn ljúfi“.
Hið fyrsta lóukvak er heiliandi,
hrífandi og hin „himinblíðu hljóð“
láta unaðslega í eyrum allt sum-
arið. Lóan er fagur fugl. Hún veitir
því yndi bæði sjón og heyrn. En
hún er oss líka mjög þarfur fugl
svo að hún eigi aðeins fegrar land-
ið, heldur gerir það mun byggi-
legra. Lóan etur kynstur. af skor-
dýrum, sem oss væri hin mesta
óþurft í að kæmist á legg, t. d.
grasmaðk, snigla, flugur og lirfur.
Það er því hagsmunamál fyrir oss
sjálfa að taka aldrci lóuegg og
drepa aldrei lóur.
IVLargar íslenzkar lóur eiga vetr-
. afhéiníjcynni sín í Bretlandi, en
[ sián^iara lcngra- Þær koma til
W i9ií»máhúsahvcri'i. Bæarráð Reykjavík-
Crrfr samþykkti að úthluta 345 lóðum í
U Sogamýri fyrir smá íbúðarhús.
£ Jóhaimcs Bjarnason verkfræðingur
■ var ráðinn að áburðarverksmiðju ríkis-
{ ins, sem á að rcisa í Gufuneslandi.
$ Simkcrfi ísafjarðar var endurbætt að
( miklum mun í þcssum mánuði. Voru
I, þar sett upp 2 ný skiftiborð fyrir bæar-
( simann og símanúmerum fjölgað úr 300
í í 540. Miklar endurbætur voru gerðar
( á símahúsinu.
& Ferðamenn. í skýrslu frá Ferðaskrif-
f stofu ríkisins er þess getið að 3800
( ferðamenn hafi komið til landsins árið
( scm leið, og telst svo til að þeir hafi
í eytt hér um 9 millj. króna.
8 J'rcðfiskframlciðslan reyndist miklu
f meiri árið sem leið heldur en nokkru
( sinni íyr, eða 31.365 smálestir. Til sain-
l anburðar skal þess getið að hún var
19.800 smál. árið 1950. — Salan hefur
I gengið vel.
W Viðskiftajöfnuður við útlönd varð
f óhagstaeður um 9,1 niillj. króna í man-
f uðinum. ____, _______ , ,
Bretlandseya ura miðjan febrúar
eða fyr og dveljast þar fram í marz-
mánuð. Þær lóur, sem verpa á Bret-
landi koma þangað seinna og eru
dálítið frábrugðnar lóunum okkar
og því taldar sérstakt afbrigði. Þær
byrja að verpa um þær mundir cr
íslenzku lóurnar fljúga norður á
bóginn til sumarheimkynna sinna.
Það cr vitað að lóur eru á vetrum
víða við Miðjarðarhaf, meðfram
ströndum þess víðast hvar og enn-
fremur meðfram Afríkuströndum
víðs vegar. En fuglamerkingar hafa
ekki enn borið þann árangur að vér
getum sagt með vissu hvert ís-
lenzku lóurnar fara til veturvistar.
Mönnum cru ferðir farfuglanna
enn ráðgáta. Það er sagt að full-
orðnu lóurnar hverfi héðan undir
eins og ungarnir eru sjálfbjarga. En
ungarnir dveljast hér nokkrum vik-
um lengur meðan þeir eru að ná
fullum þroska og flugþoli. Allir
hafa séð hvernig ungu lóurnar hóp-
ast saman á haustin og æfa sig í
flugi. Það er undirbúningur að
flugferðinni yfir hafið. En hver
hefur sagt þeim að þær eigi að
fljúga yfir úthaf? Og hver hefur
sagt þeim hvaða stefnu þær eigi að
taka til þess að komast til Bret-
landseya og þaðan suður til Mið-
jarðarhafs og Afríku? Ef með þeim
væri íullorðnar lóur, sem hafa ílog-
ið þessa leið áður, þá væri þetta
skiljanlegra. — Hitt er mönnum
óskiljanlegt hvernig ungarnir, sem
hér eru fæddir og upp aldir, vita
að þeir eiga að flýa héðan áður en
vetur legst að, og vita hvert þeir
eiga að íara.
•i ^
Maður er nefndur H. L. Yeagley
og er prófessor við haskolaon í
’wrrr-r
Pennsylvaníu. Hann hefur á und-
anförnum árum reynt að skýra þá
gátu hvernig fuglar rata. Hefur
hann gert um það ýmsar tilraunir
á bréfdúfum. Þykist hann hafa
komizt að þeirri niðurstöðu að
snúningur jarðar og segulskaut sc
þeim til leiðbeiningar. Hann batt
lítinn segul við vængi á nokkrum
dúfum, og afleiðingin varð sú að
þær urðu áttavilltar. Af því dró
hann þá ályktun að segulskaut
jarðar mundt leiðbeina fuglunum.
Hitt er aftur á móti óráðin gáta
hvaða skilningarvit það eru hjá
fuglunum, scm næm eru fyrir mis-
munandi snúningshraða jarðarinn-
ar og bylgjum frá segulskautinu.
Þótt tilgáta prófessors Yeagley
reyndist rétt um bréfdúfurnar, þá
gildir þó ekki alveg sama um þær
og farfuglana. Bréfdúfurnar leita
til þess staðar, þar sem þær eru
upp aldar. Þeim skeikar að vísu
aldrei að vita áttirnar hve langt
sem farið er með þær frá hcim-
kynnum sínum. En þó er þetta ann-
að en um lóuunga, sem hafa fæðst
upp á íslandi og rata þó af eigin
hyggjuviti suður að Miðjarðarhafi,
eða til cinhvcrra staða í Afríku,
sem þeir ætti ekki að hafa ncina
hugmynd um að væri til.
*
Til eru ýmsar tegundir af lóum,
en öllum sVipar þeim mjög saman
og allar eiga þær sammerkt í því
að þær eru farfuglar og leggja ó-
hikað leið sína yfir víðáttumikil út-
höf, enda þótt þær sé ósyndar og
bráður bani búinn ef þær örmagn-
ast á fluginu og detta í sjóinn.
Hér má ncfna hina svoneíndu
Kyrrahafs-lóu (Charadrius domin-
icus íulvus) og amerísku lóuna,
sem eru mjög svipaðar. Ferðir
þeirra hafa verið rannsakaðar bet-
ur en íerðir annarra systra þeirra.
Kyrrahafslóan verpir á vorin í
austurliluta Siberíu og vesturhluta