Lesbók Morgunblaðsins - 02.08.1953, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
441
Þrjú axarblöð af mismunandi gerð, en allar eiga axir þessar sammerkt í þvi, að þær hafa
jöfnum höndum verið notaðar sem vopn og smíðatól. Myndin til hægri er af döggskó á
fornum sverðslíðrum.
Aldur gripanna, sem svndir eru
í salnum er að mestu miðaður við
þetta tímabil, þó þar finnist ýmsir,
sem ekki verða tímasettir, og eru
sumir þeirra sennilega nokkru
yngri.
Eitt af því fyrsta, sem vekur at-
hygli, er skápur austan megin við
inngangsdyrnar, í honum er kom-
ið fyrir beinagrind ungrar konu,
sem liggur í kumli sínu, eins og
hún fannst. Fundur þessi er frá
Hafurbjarnarstöðum, og er kumlið
talið vera frá því um miðja 10. ö!d.
— Konan liggur á hliðinni, bakið
er dálítið bogið og fæturnir kreppt-
ir um hnén. Auðsjáanlega hefur
verið reynt að láta hana liggja sem
eðlilegast, eins og hún svæfi. —
Sennilega hefur hún verið grafin
í öllum fötum, þó þess sjáist nú
lítil merki að öðru en því, að á
brjósti hennar er fremur lítil þrí-
blaða-næla (,,smáralaufsnæla“) úr
bronzi, en slíkar nælur eru mjög
algengar í konugröfum frá víkinga
öld, langur prjónn liggur þar líka,
og hefur möttlinum sennilega ver-
ið fest saman með honum, þá eru
hjá henni nokkrir járnmolar úr
einhverju verkfæri, einir þrír ein-
kennilega lagaðir og litlir steinar,
og tvær stórar kúskeljar (samlok-
ur), en þær hafa sennilega verið
matarskeljar. Þetta er allt haugfé
hennar, og hefur hún farið frekar
fátæk í gröf sína samanborið við
marga aðra.
Á bakhlið skápsins er komið
fyrir nokkrum fleiri munum úr
kumlum frá Hafurbjarnarstöðum,
en þar var heill kumlateigur, e. t. v.
fjölskyldugrafreitur. Vegna upp-
blásturs og af mannavöldum fyrr
á tímum, voru hin kumlin mjög
eydd. Þarna er þó höfuðkúpa heil
af konu, og einkennilega stórir og
sterklegir kjálkar með öllum tönn-
um af karlmanni, hefur sá verið
ærið stórleitur, hvernig sem vaxt-
arlag hans hefur verið að öðru
leyti, en vafalaust hefur hann allur
verið hinn mikilúðlegasti, eins og
vér gjarnan höfum viljað hugsa
oss fornkappana. — Kannske eru
þetta kjálkar Hafurbjarnar sjálfs
— eða þá Molda-Gnúps föður hans,
landnámsmannsins. — Og ósjálf-
rátt vill ímyndunaraflið setja
vopnin, sem þarna eru sýnd, sverð,
öxi og þrjú spjót, eitt þeirra all
stórt, í samband við þá feðgana,
einkum sverðið, sem verið hefur
hið merkilegasta vopn, bæði mikið
og skrautlegt, hjaltið og klótið eru
grafin og hafa verið silfurbúin, og
meðalkaflinn vafinn með silfurvír.
í skápnum við hliðarveggina að
austanverðu eru margir mjög
merkilegir gripir, eru þar t. d. spjót
og axir af ýmsum gerðum, hár-
greiður og kambar úr horni og
beini og skæri, en einkum eru
skartgripirnir talsvert fjölbreyttir
og athyglisverðir í einfaldleik sín-
um. Mest ber á hinum stóru, kúptu
bronznælum, en þær hafa bersýni-
lega verið afar algengar og finnast
í fjölmörgum konugröfum, oftast
tvær saman. Af þeim eru til tvær
gerðir eldri og yngri, og; er sú
yngri frábrugðin að því leyti að
hún er íburðarmeiri og með mörg-
um typpum upp úr til skrauts. Eru
þær steyptar og allar forkunnar
vel skreyttar. Þá er talsvert af þrí-
blaðanælum úr bronzi, og nokkrar
ágætlega smíðaðar silfurnælur,
sem vel gætu verið til fyrirmyndar
smiðum þann dag í dag, og litlar,
kúptar silfurnælur með skraut-
festum hangandi við.
Ekki má gleyma „steinasörvun-
um“ (hálsfestum) úr rafperlum,
sem fengnar eru frá ströndum
Norðursjávar og Eystrasalts, og úr
marglitum glerperlum, sem fluttar
hafa verið sunnan úr löndum. —
Aðallega hafa „steinasörvin11 sjálf-