Lesbók Morgunblaðsins - 09.08.1953, Page 3
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
449
Viðfangseíni vísindanna
Hugmyndir um
himingeiminn
sem þarna eru á ferð, leggja leið
sína að legstað þessara manna, þótt
því nær 300 ár sé liðin frá því að
Karl 1. var tekinn af lífi.
Frá Vevey er ekki nema hálfrar
klukkustundar járnbrautarferð til
Lausanne, 'sem er höfuðstaðurinn
í fylkinu Vaud, næststærsta borgin
við Genévevatnið og fimmta
stærsta borgin í Sviss. Þar er að-
setur hæstaréttar svissnesku sam-
bandsríkjanna og þar er fjölsóttur
háskóli.
Bærinn er byggður á þremur
hæðum norðan við vatnið. Margar
göturnar eru snarbrattar. Er þarna
víða fagurt útsýni til Alpafjallanna
hinum megin við vatnið. Tignarleg
dómkirkja, byggð í gotneskum stíl
á 13. öld, gnæfir hátt yfir borgina.
Lausanne kallast stundum bær
landlausu konunganna. — Margir
konungar, sem á seinni tímum hafa
orðið að flýja land, hafa setzt þar
að. En margir aðrir flóttamenn
hafa líka leitað til Lausanne. Sum-
ir þeirra eru menn, sem fyrr á tím-
um voru heimskunnir og oft voru
nefndir í forsíðufréttum blaðanna,
en eru nú óþekktir og gleymd-
ir flestum.
Þar sem Mussolini lá úti
í miðri borginni er stór brú,
„Grand Pont“, sem er mikið mann-
virki og byggð hefur verið yfir dal
milli tveggja borgarhluta. Undir
FORFEÐUR vorir hugðu að him-
ininn væri eins og ker mikið og
jörðin væri botn þess (sbr. „á vind-
kers víðum botni“). Jörðin var
traust, en til þess að himininn
hryndi ekki ofan á hana, hugs-
uðu þeir sér að fjórir dvergar, sem
hétu Suðri, Vestri, Norðri og
Austri, stæði undir hinum fjórum
himinskautum og héldi honum
uppi. Var sú skoðun skáldlegri
miklu heldur en trú sumra aust-
rænna þjóða, sem hugðu að ýmis
risavaxin dýr, svo sem skjaldbökur
og íílar, stæði undir jörðinni og
heldi henni uppi. Sól og tungl og
stjörnur hugðu þeir að væri skamt
undan og sett á himininn til gagns
og prýði.
Það hefir verið einhver fyrsta
vísindaleg uppgötvun mannsins, er
hann ályktaði að þessir himinhnett-
einum boga þessarar brúar svaf
Mussolini, þegar hann var flótta-
maður í Sviss, áður en honum
tókst að brjótast til valda á Ítalíu.
ir gengi í kring um jörðina. Þeir
sýnast að vísu haga sér þannig, en
þessi ályktun krafðist þó hugsæis,
því að rökrétt afleiðing af því hlaut
að vera sú, að jörðin sjálf væri ó-
studd í himingeimnum. Heldu
menn þá að hún væri fastur mið-
punktur heimsins.
En þrátt fyrir það þótt svo virtist
í fljótu bragði sem himinhnettirnir
gengi umhverfis jörðina, þá kom
samt brátt nýtt vandamál til sög-
unnar, er menn athuguðu gang
þeirra betur. Þá uppgötvaðist það
sem sé, að sumar stjörnurnar —
jarðstjörnurnar — voru reikular í
gangi. Það var eins og engin regla
væri á gangi himinhnattanna. Þá
var það að Copernicus kom til sög-
unnar. Hann hafði heyrt þess getið,
að einhverjum vitmanni hefði kom-
ið það til hugar að jörðin væri á
Mussolini kom einu sinni aftur
til Lausanne, eftir að hann var orð-
inn einræðisherra. Það var til þess
að taka þátt í stórveldafundi, hin-
um svokallaða Lausanne-fundi, þar
sem saminn var friður við Tyrk-
land árið 1925. Lögreglustjóri borg-
arinnar heimsótti þá Mussolini og
spurði hann, hvort hann 'væri
ánægður með þær ráðstafanir, sem
gerðar hefðu verið til að vernda
líf hans.
„Jú,“ sagði Mussolini, „en þegar
ég var hér síðast og svaf undir
„Grand Pont“, þá létuð þér taka
mig fastan.“
Lausanne. Hægra megin sjást turnarnir á dómkirkjunni. Alpafjöllin í baksýn.