Lesbók Morgunblaðsins - 11.09.1955, Síða 2

f 486
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
r Pasig. Það fljót rennur mitt í gegn
um Manila. Vatnajurt þessi nefnist
„níla“ og orðið „may“ táknar „það
er“, svo að upprunalega var nafnið
„Mayníla".
%
íbúar eyanna og
yfirráð
ÍBÚAR þeir, sem fyrst eru kunnir
á Filippseyum eru þrír ólíkir, dverg
-vaxnir og frumstæðir kynflokkar,
sem kunna að hafa komið frá meg-
inlandi Asíu á landgöngubrúm. Á
eftir þessum mönnum komu Indó-
nesíumenn, sennilega á bátum frá
suðurhluta Asíu. Þar næst komu
svo Malayar, einnig á bátum. Álifr-
ið er, að Malayar séu blendingar
af Hindúum og Mongólum, sem
upphaflega hafi búið í suð-austur-
hluta Asiu, en síðan flutzt til Mal-
ayaskaga.
Töluverður fjöldi Kínverja flutt-
ist einnig snemma til eyanna og
settust þeir aðallega að í norð-
vesturhluta Luzon og miðhlutan-
um.
Spánverjar áttu í ýmsum brös-
um meðan þeir höfðu yfirráð ey-
anna. Kínverskir og japanskir inn-
flytjendur, sem aðallega höfðu
verslun með höndum, urðu tölu-
vert öflugir. í lok 16. aldar gerðu
svo Filippseyingar, með aðstoð Jap-
ana, tilraun til þess að hrekja Spán-
verja á braut, en það mistókst.
Á 17. öld reyndu Hollendingar að
ná eyúnum og á 18. öld hertóku
Hnglendingar borgina Manila í 2
ar. Á seinustu árum spænsku stjórn
-arinna^ á eyunum, komu fram á
sjénarsvíðið nokkrar frægustu þjóð
-hietjur Filippseyinga, fram á þenn-
an dag. Þar á meðal var Evrópu-
mejnntaði læknirinn og rithöfund-
ur|nn José Rizal, sem er mikilvæg-
asttlr þeirra allra. Hann tóku Spán-
verj|ar af líii 1896.
Asnerikumenn. brutust til eyanna
anð 1898, undir stjórn Dewey hers-
hoíðfcigja, sem áður haiðx etutt
Filippseyinga i baráttunni gegn
Spánverjum. Fyrstu ameríkönsku
landstjóraranir voru liðsforingjar í
hernum og síðastur af þeim var
Arthur Mac Arthur hershöfðingi.
Fyrsti borgaralegi landstjórinn var
William H. Taft 4. júlí árið 1901.
Ameríkumenn studdu mjög að
aukinni menntun eyabúa og sendu
ameríska kennara í hundraða tah
til eyanna. Enska er mjög útbreitt
mál hér nú, mikið vegna þessarar
skólastarfsemi. Upp úr árinu 1925
fækkaði þessum kennurixm mjög
hér og nú er aðeins xxm hálfur tugur
þeirra í menntamálaráði eyanna.
Sjalfstætt lýðveldi
4. júlí 1946
ÁRIÐ 1935 fengu Filíppseyingar
stjórn allra innanríkismála í sínar
hendur og forseta feosinn af þjóð-
inni. Árin 1941—’4ö voru eyarnar
hersetnar af Japönum og hemáms-
stjórn var kosin. Árið 1946 upp-
fylltu svo Ameríkumenn loforð sitt
um algert sjálfstæði Filippseya.
Lýðveldi eyanna var stofnað 4. júlí
það ár og Manuel Roxas varð fyrsti
forseti þess. Núverandi forseti er
Magsaysay ,mjög harður og dug-
legur stjórnandi og vel liðinn af
þjóðinni.
Filippseyar voru mjög illa leikn-
ar eftir seinni heimsstyrjöldina og
ennþá bera þær þess mjög greini-
leg merki. Áhtið er að Manila sé
önnur mest gereyðilagða borgin
eftir stríðið, næst Varsaw. Ame-
rikumenn hafa veitt geysimifela að-
stoð við að endurbyggja og lagfæra
borgina ásamt öðrum borgum ey-
anna.
Landslag, Ioftslag,
menning
FILÍPPINSKA sköpunarsagan er
skemmtileg og fær lítill hluti henn-
ar að fylgja með hér til gamans:
„í upphafi áída var ekki til nextt
knd, aðexns haiið, hxxnxninn og
fughnn fljúgandi. Og óratíð varð
fughnn að vera á stöðugu flugi og
fékk aldrei hvíld, vegna þess að
ekki var til neinn staður að leita
hvíldar á. En svo dag nokkurn
heppnaðist fuglinum að koma af
stað deilu milli himins og hafs.
Hafið ygldi sig og öldurnar risu til
himins. Himininn svaraði í sömu
mynt og kastaði hamrabjörgum í
hafið, til þess að lægja öldurnar.
Og þessi hamrabjörg urðu síðan
fyrsta landið, Filippseyar.“
Líti maður yfir landabréfi'ð, spyr
maður sjálfan sig, hvort himininn
hafi ekki einnig kastað nokkrum
hnefum af möl og sandi ásamt
hamrabjörgunum.
Fihppseyar eru land svana, hxta-
beltisregnskóga og eldfjalla. Lág-
lendið með ströndum fram hvflir
oft á kórallarifjum. Þama er heitt
og rakt og reglulegt hitabeltislofts-
lag og frumskógur. Þrátt fyrir þetta
er íbúafjöldinn mestur á þessum
slóðum.
Á innri hluta eyanna er oft há-
lent og mikið um eldfjöll. í fjalla-
héruðunum á nyrðri hluta Luzon
er gróður mjög ólíkur og á láglend-
inu. Hér, í nágrenni Baguio, er
erfitt að ímynda sér að maður sé í
hitabeltinu. Borgin er 1500 m. yfir
sjávarmál og er umkringd af há-
um fjallahring, vöxnum smákjarri
og stórum furutrjám. Útsýni frá
borginni er stórkostlega fagurt og
loftslagið hér er dásamlegt, Baguio
er þess vegna frægur sumardvalar-
og hvíldarstaður um öll Austur-
íönd.
Litill munur á áretíðum
LOFTSLAG hér upp á hálendmu
er dásamlegt, sérstakíega fyrir
Vesturlandabúa, sem ekki eru van-
ir hitanum. Hér eru eiginlega fjór-
ar árstíðir, þó að erfitt sé að sjá
nokkurn mun a þeim. Frá miðjum
júní og’fram í ófet'óber er regntím-
mn. Stundum hellxrignxr þa dögum