Lesbók Morgunblaðsins - 18.09.1955, Blaðsíða 7

~ LESBÓK MORGUNBLAÐSIN3
- ^snr 507
Dauðadóm
TTJÁ þeim þjóðum, þar sem dauða-
refsing er enn í lögum, fara aftök-
ur fram með ýmsu móti. En mjög eru
skiftar skoðanir um hvort þjóðfélagi sé
samboðið að leggja á slíkar „refsingar",
eins og glögglega hefur komið fram í
Englandi nú fyrir skemmstu.
Frumbyggjar Ástralíu hafa ráðið
fram úr þessum vanda á annan hátt.
Þeir kveða upp dauðacfóma, en laftökur
fara ekki fram. Aftur á móti er hinum
dauðadæmda talin trú um að hann
hljóti að deya — og svo deyr hann. Það
er sama hve hraustur hann er, um leið
og hann heyrir dauðadóminn veikist
hann skyndilega, mornar og þornar
nokkra daga og deyr svo. Hvítir menn
botna ekkert í þessu, og hvítir læknar,
sem rannsakað hafa lík þeirra manna,
sem þannig hafa dáið, geta ekki fundið
neina dauðaorsök, hvorki veikindi né
eitrun. Þeir hafa helzt komizt að þeirri
niðurstöðu að mennimir deyi blátt
ófram af ímyndaðri fullvissu um að
þeir hljóti að deya.
Venjulegast er dauðadómurinn kveð-
inn upp á þann hátt, að „bent er með
beini“. Þetta bein er í sjálfu sér ekki
neinn merkisgripur. Það er sperrilegg-
ur, annaðhvort úr kengúru eða manni,
og yddur í annan enda. Stundum er
mannshári vafið utan um hinn endann
eins og handfangi. Yfir þessu beini gala
menn galdra (þeir nota einmitt sögnina
að gala), og síðan er því beint í áttina
að þeim manni, sem dæmdur er. Gald-
urinn hrífur óðar og maðurinn á sér
ekki neinnar undankomu von.
Blámennirnir áströlsku kveða ekki
upp dauðadóma nema því aðeins að um
alvarlegan glæp sé að ræða, eins og
t. d. morð, kvennarán, saurgun helgi-
staða og kukl. Mörgum kann nú að
virðast undarlegt að kukli skuli refsað
með galdri, og þarf það því útskýr-
ingar. Blámenn þekkja ekki eðlilegan
dauðdaga, heldur álíta þeir að það sé
alltaf kukli að kenna þegar einhver
deyr, og því verður að finna þann, sem
að því er valdur og refsa honum.
Þegar sök virðist nú sönnuð á ein-
hvem, setjast öldungar kynflokksins á
ráðstefnu. Þeir setjast í hvyrfing og
ræða sök mannsins og fella því næst
dóm. Ef um dauðadóm er að ræða, eru
valdir þrír menn til þess að sjá um
fullnægingu hans, svo að ábyrgðin
hvíli á fleiri en einum. Hafi sökin verið
morð, er bróðir hins myrta einn af
þessum þremur. Er þá venjulegt að
gala galdur yfir líkinu, taka úr því
sperrilegginn og gala einnig sérstakan
galdur yfir honum, Þegar beinið hefur
nú verið þannig magnað, tekur einn
þeirra beinið og bendir því í þá átt, er
þeir halda að hinn seki sé, og svo eru
þuldar særingar á þessa leið: „Rotni og
grotni bein þín svo að þau verði að
vatni og hverfi í sandinn og sól þín
viti aldrei hvað um þig hefur orðið.
Skinn þitt skorpni og eyðist eins og
lauf í eldi og blóð þitt þorni upp eins
og leirleðja í eldi.“
Það er ekki nauðsynlegt að hinn sak-
felldi sé viðstaddur, þegar bent er á
hann með beini. Einu sinni var dæmd-
ur maður í 500 km fjarlægð þegar at-
höfnin fór fram. Skömmu seinna frétti
hann þetta, og það varð nóg til þess að
hann sálaðist.
Ekki eru það nema fáir hvítir menn,
sem orðið hafa sjónarvottar að því
hvernig hinum dæmdu verður við þeg-
ar þeir heyra dauðadóminn. En einn
maður hefur sagt svo frá: „Það var
hörmuleg sjón að sjá vesalings mann-
inn. Hann varð fyrst sem þrumu lost-
inn og bar fyrir sig hendur eins og
hann ætlaði að stiaka einhverju frá
sér. Hann varð grár í framan og and-
litið afskræmdist og einhver gljái kom
á augun. Hann reyndi að æpa, en kom
engu hljóði upp. Hann skalf og nötraði
og froða vall fram úr vitum lians. Svð
riðaði hann og fell meðvitundarlaus til
jarðar. Þegar hann raknaði við, var
eins og hann tæki út óbærilegar kvalir,
því að hann engdist sundur og saman
og stundi án aflóts. Daginn eftir voru
k\nlimar horfnar, en þá fell hann i dá
og á fimmta degi var hann dauður."
Hægt er að bjarga mönnum, sem bent
hefur verið á með beini, ef særingarnar
eru afturkallaðar.
Á búgarði nokkrum í Vestur-Ástralíu
var blámaður, sem kallaður var Gilbey.
Hann hafði konu sína þar hjá sér. Ein-
hvern tíma hljópst hann á brott, eins
og blámanna er siður. Skildi hann eftir
öll föt sín og tók upp háttu hinna frum-
stæðu meðbræðra sinna. f þessari ferð
stal hann sér annarri konu. Hún var
ung og uppáhaldskona eins af höfðingj-
um blámanna. Hann kvaddi til ráð-
stefnu og þar var Gilbey dæmdur til
dauða og bent að honum með beini.
Þegar Gilbey hafði fengið nóg af
flakkinu, kom hann aftur til búgarðs-
ins. Þar frétti hann um dauðadóminn,
og veiktist þegar í stað. Ráðsmaðurinn
vissi vel hvað hér var á seiði. Hann
reyndi ekki að koma vitinu fyrir Gil-
bey, því að það var þýðingarlaust, og
jafn þýðingarlaust var að leita lælrnis.
Ráðsmaðurinn setti hina stolnu konu á
hest og þeysti svo með hana heim til
hennar, og skilaði henni. Fekk hann svo
öldungana til þess að koma saman á
ráðstefnu og afturkalla dauðadóminn.
Og þegar Gilbey frétti um þetta,
batnaði honum skyndilega.