Lesbók Morgunblaðsins - 08.01.1956, Blaðsíða 14

14
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
IV.
L’ú ketr.^r rveipur í sögima, ein
annalsgrein:
„Það v. . uriarið 1604, að ein
gift kona, Bothildur að nafni, hafði
ferðast héðan (úr Álftafirði við
Ísaíjarðardiúp) og vestur yfir
heiði, í Önundarfjörð, með vetur-
gamalt eða tvæveturt sveinbarn, sá
eð Ketili hét (er síðar fékk viður-
nefnið kallari). Og þegar móðirin
vildi hafa hingað aftur ferðast (í
Álftafjörðinn) með sinni ungri
barnkind til sinnar sveitar, þá vissu
það engir í Álftafirði. Þetta skeði
um Maríumessu fyrri. Og nær hún
kom aitur (til Álftafjarðar) hingað
og fór heiðarskarðið, skellti yfir
myrkraþoku, svo hún gekk og vilt-
ist of mikið til hægri handar, allt
þangað sem Valagil heita, hvar að
eru miklir forvaðar, og með því
að hún var bæði veik og mædd
orðin, nam hún þar staðar fyrir
Guðs anda áeggjan, hið næsta sem
mátti þessum forvöðum, og af
löngum burði sinnar barnkindar
hafði henni þar í brjóst runnið og
svo aldeilis út af sofnað í Herrans
vald. Nú vissi enginn maður hvorki
Önundarfjarðar né Álftafjarðar-
hrepps af þessu tilfelli. Síðar í
vikunni heyrðist barnsópið ofan til
byggða, og ætluðu þeir menn, sem
næstir bjuggu, að einhver sérdeil-
is dýrshljóð vera mundu. Þetta bar
til snemma í Ágústo. í þann tíma
bjó séra Jón Grímsson á Svarfhóli
í Álftafirði, sá eð var sóknarprest-
ur Ögurs og Eyrar, og nær hann
fékk þetta að spyrja, sendi hann
með skrifaðan seðil út eftir sveit-
inni heim á hvern bæ til hvers þú-
andi manns og bónda, sem það
ínnihald hafði, að hver þeirra
kæmi með vopn í hendi heim á
hans garð með hraðasta hætti, þá
strax samdægurs, og þar samtaka
gíMtjrrifí itálægð og með sínu ráði
hverhíg þeir sér hegða skyldu í
giéindú *efni, og gjörðist sú álykt-
^qúmhío.
an, að menn skyldu uppleita með
alvarlegasta hætti hvaðan þessi
ýlfran vaeri og eymdarvein eður af
hverri skepnu, Gengu þeir svo af
stað frá prestsins garði (vel búnir
að vopnum). Þá gengu allir skatt-
bændur með þvískúfaða atgeira,
sem hingað á umliðnu ári fyrir
þetta fluttust til kaups eftir Kong-
legri Majestets skikkan og befal-
ingu (sem og eftir „Vopnadómi"
Magnúsar sýslumanns prúða,
kóngs umboðsmanns í Þorskafjarð-
arþingi, gerðum að Tungu í Ör-
lvgshöfn 12. október 1581). Og nær
þeir komu í þann stað, sem konan
lá önduð fyrir viku. eða /neir, og
fundu barnið hjá henni enn þá
lifandi, og konuna lítt skaddaða,
(nema hvað barnið hafði nagað og
brutt af henni brjóstin, því móðir-
in hafði sín brjóst blottað fyrir
sínu barni, áður en hún til eilífs
lífs út af sofnaði), en varið líkið
hröfnum er þar voru á vakki. —
Þá hnykkti hverjum þeirra hér
við, og þótti hryggileg aðkoma, en
þeim manni eigi sízt, sem bóndi
og ektamaður var nefndrar konu,
Jón Eyvindarson að nafni.“
V.
Það var þokan sem drap hana —
þessi iðandi kristallakvika. Þokan
ómar blíðlega í byrjun, áður en
hún umhverfist; suðar hlióðlega,
iðar amstrandi og í henni er sam-
svari til söngva einhverra dular-
fugla. Hún ymur eins og af léttu
flýjandi fótataki. Hún dynur eins
og undan ofhevm. Hún hrekkur,
skelfist eins og af ímynduðu öskri
einhverra villidýra og æðir veg-
leysur eins og vitlaus. Hún mæðist
og andar og dunar og stvnur eins
og dæsing af fossins þunga falli og
flaumi. og andgufa hennar þrýng-
ist sem úðinn yfir dettunni. Svo
streymir hún flaumósa og afmvnd-
ar alla limi og liði, kveikir bál í
gráum glyrnum; með blæstri í nös- Við
um og með bólgu í kinniun kemur
hún og með lafandi tungu líka og
heldur heyrnarbág. Hún flýgur
með höndum og æðir með fótum,
skekur og hristir allan skrokkinn;
víst er hún með fjöri, það flagð.
Og enda þótt logn sé, læðist að baki
hennar himinhár mökkur eins og
á hausti þegar stórviðri geysar yfir
æðandi úthaíL
Þetta er þokan og þó er henni
ekki nema að litlu lýst, því ef hún
staðnar andartak, þá er hún sem
litabytta í grárri geymd, sem orðin
er að óskapnaði í útgáfu meistar-
ans. Hún er eins og skógareldur,
sem orðinn er kaldur áður en hann
kviknar.
Þvílík er þokan.
Kattmjúk og vofulétt kemur hún
inn á sjónarsviðið, læðist inn í ljós-
hringinn og lokar honum. Síðan
bugðast hún og ólgar, lyftist og
lungar, eins og af ósýnilegri snert-
ing, hörfar sem hrædd og hund-
rekin í léttum sporum og bylgjandi
sveigum, hleypur sem byssubrennd
fyrir fjallsnefið og fossar flugvíð
eins og grádimmt brim um breiðar
víddir og ganar út í geiminn, unz
æðið hefur náð hámarki og hún
hnígur saman og verður að vessi,
niðfögru streymi, er seytlar til
sjávar eins og árveisan, ellegar hún
verður að daggardropum, sem
glitra á grjóti, eða sem skínandi
demantar í blómbikurum böðuðum
sól. —
Þokan glettist við gamla og unga,
afvegaleiðir suma, en deyðir ein-
staka. Hún er í fyrstu sem ófagur
ormur, tólffótungurinn, sem ýmist
lúrir eða kvikar í moldinni og deyr,
en rís upp aftur hamskiftur og fjör-
meiri, endurfæddur í unaðslegum
nýum líkama í öllum regnbogans
og blómanna blessuðu litum —
fiðrildið, er flýgur blóm af blómi.
þetta
VI.
ár og
sama surnar