Lesbók Morgunblaðsins - 04.11.1956, Blaðsíða 9

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
637
Borgarrústirnar í Mohenjo-daro.
byggingarefni duga þar ágætlega.
En þar sem votviðrasamt er, verð-
ur það mjög gagnslítið, því að þá
bleytir úrkoman leirinn svo að kof-
arnir grotna niður og alltaf verð-
ur að byggja að nýu. Nú er það
svo, að á þessum slóðum er ekkert
grjót, annars væri það gott bygg-
ingarefni. Þess vegna hafa menn
orðið að byggja úr brendum leiri.
Og tígulsteinamenn þeirra ♦tíma
hafa sýnilega kunnað vel til verka.
Eftir 5000 ár eru tígulsteinarnir
enn algjörlega óskemmdir og svo
góðir að líka þeirra er varla unnt
að finna í Indlandi nú á dögum.
-----o----
Áður en lengra er haldið er rétt
að geta þess, að í Mohenjo-daro
hafa menn ekki fundið aðeins eina
borg, heldur sjö borgir, sem reistar
hafa verið hver á annarar rústum.
Yíirborð Indus-fljótsins hefir
hækkað mjög síðan elzta borgin
var byggð. Hefir það sennilega
flætt inn í borgina, svo að íbúarnir
hafa orðið að yfirgefa hana. En
þá hafa hús og götur fyllzt af sandi
og veggir hrunið. Mennirnir hafa
sjálfsagt einnig hjálpað til að afmá
rústirnar, til þess að geta reist þar
nýa borg, hús og götur á grunni
innar gömlu. Þetta hefir og glöggt
komið í ljós við uppgröftinn, að
gömlu húsin hafa verið notuð sem
undirstöður að þeim nýu. Þó hefir
verið mjög erfitt um rannsókn á
elztu mannvirkjunum, því að
djúpt er á þeim, að þar hefir kom-
ið upp svo mikið vatn, að menn
hafa verið í vandræðum að koma
því frá sér.
Þegar farið er um rústir þessar-
ar fornu borgar, hlýtur mann að
reka í rogastanz að sjá hvað sú
þjóð, sem þar bjó, hefir verið kom-
in á hátt menningarstig. Sýnilega
hefir borgarstæðið allt verið skipu-
lagt áður en byrjað var að byggja.
Það sést á því, að allar götur eru
þráðbeinar. Allar liggja þær eftir
höfuðáttum, suður og norður, aust-
ur og vestur og sker hver aðra
alveg hornrétt. í seinni borgunum
hefir vandvirknin ekki verið jafn
mikil, því að þar eru hlykkjóttar
götur og jafnvel útbyggingar fram
í göturnar, en slíkt sést ekki í elztu
borginni.
Allt er þar einnig vandaðra en
í yngri borgunum hefir verið, og
bendir það á' hnignandi menningu.
í elztu borginni er byggingarefni
betra en í hinum, og húsin öll
vandaðri. Verkfæri og skraut ber
þar einnig af því, sem seinna hefir
verið. Þetta ber vott um versnandi
efnahag er tímar liðu og þar af
leiðandi afturför. En þrátt fyrir
það hefir Mohenjo-daro verið
merkileg borg um langan aldur.
Um miðja elztu borgina liggur
10 metra breið gata og hefir nú
þegar verið grafin upp 2 km. lang-
ur hluti af henni. Aðrar helztu
götur hafa verið 6 metra breiðar,
en hliðargötur venjulega 3—4
metra breiðar. Húsin hafa langflest
verið tvílyft, og oftast nær hafa
verið 5 herbergi í hverju þeirra.
Það er athyglisvert hve mikill
þrifnaður hefir verið þama. T. d.
hafa menn fundið stóra „sund-
laug“, en ekki hefir fengizt úr því
skorið, hvort hún hafi verið til
afnota fyrir almenning, eða hún
hefir staðið í sambandi við helgi-
athafnir. En í hverju húsi er að
minnsta kosti eitt baðherbergi. Úti
í húsgörðum hafa verið brunnar,
og frá þeim hafa legið lokræsi inn
r baðherbergin. Þó er ekki brunn-
ur við hvert hús, en á torgum eru
stórir brunnar fyrir almenning.
Brunnar þessir eru upphlaðnir, og
í múrnum umhverfis þá eru stall-
ar eða skot, sem munu hafa verið
til þess að konur gæti sett þar
vatnsílát sín meðan þær biðu þess
að komast að við brunninn. Það er
talið svo sem sjálfsagt, að á þeim
dögum hafi það komið í hlut
kvennanna að bera vatn, alveg
eins og er siður í Indlandi enn í
dag.
Merkilegt er frárennsliskerfi
borgarinnar. Allt vatn sem niður
fór hjá almenningsbrunnum, svo
og allt það vatn, er heimili urðu
að losa sig við, heíir verið iátið