Lesbók Morgunblaðsins - 04.11.1956, Blaðsíða 14

642
LESBÓK MORGUNBLAÐST
J. M. Eggertsson:
„Hafðu minna
Á SÍÐASTA fjórðungi átjándu aldar,
þá, er saga þessi gerðist, bjó í Ytri-
Hjarðardal i Önundarfirði maður að
nafni Jón Jónsson, 63 ára, með konu
sinni Margréti Ólafsdóttur 73 ára.
Sonur þeirra Jón, 29 ára, er þar einn-
ig á vist með þeim og eitthvað vinnu-
fólk fleira. —
Samkvæmt kirkjubókum Holtssókn-
ar í Önundarfirði, frá þessum tíma, má
ráða það, að fólk þetta hafi verið íi
góðu meðallagi að greind og gáfum.
Margrét er þar sitráð „guðhrædd" og
„vel skýr í andlegu." Jón bóndi hennar
„ráðvandur", „fróður og minnugur",
en Jón sonur þeirra, „vel að sér í and-
legu“ og „kostulega fróður“. —
legt. í Indlandi eru líka notaðir
fleinar úr fílabeini og eru sumir
þeirra ekki nema 6 þumlunga
langir.
Á seinni árum hafa skotfleinar
þessir breiðst mikið út í menn-
ingarlöndum og eru orðnir að
verslunarvöru. Eru þeir aðallega
úr plasti eða trjáþynnum og líkj-
ast mest þeim fleinum Ástralíu-
manna, sem skila sér aftur.
Skemmta menn sér við að skjóta
þeim til marks. Önnur tegund var
líka allvinsæl um tíma, en hún
var eins og X í laginu, eða tvö-
faldur boomerang, en hafði sömu
eiginleika.
Það þarf ekki svo ýkja mikla
æfingu til þess að læra að kasta
skotfleini, sem skilar sér aftur. En
það getur verið nokkuð hættulegt,
að vopnið hæfi í endurkastinu
þann sem skaut. Þess vegna hefir
verið sagt að skotfleinninn sé
hættulegri fyrir þann sem kastar,
heliur en fyrir markið, sem kastað
er á.
dry!vkjusvaíliö“
Vorið 1793 flytzt fólk þetta búferl-
um frá Ytri-Hjarðardal að Alviðru í
Dýrafirði, en Margrét kemst þangað
ekki, því hún drukknar á leiðinni
vestur. —•
Samkvæmt kirkjubókum Holtssókn-
ar, u-ukknar Margrét í Heiðará, eða
Bjarnardalsá, á ieiðinni vestur u
Dýrafjarðar, þann 6. júní 1793. og
grafin að Holti 9. sama mánaðar. Þá
var það mi :.i si-.r u.n lar.d a._., ..j
láta lík ekki standa lengi uppi. —
Þegar þau , í cg Margrét fluttust
frá Hjarðar: , c.- cagt að þau haíi
komið við í Tröð í Önundarfirði og
þeim verið veitt þar kaffi með brenni-
vínslögg, Báðum þótti þeim hjónum
undurgott að bragða vín, einkum Jóni,
sem aldrei gat unnt Margréti konu
sinni þessara gaeða, en horfði blóðug-
um augum eftir hverjum dropa sem í
hana fór. Sjálfur var Jón sætkenndur
orðinn, og þegar kom til að kveðja brá
hann sér inn, utan af hlaði — þóttist
hafa gleymt einhverju — en það var
þá til að totta síðustu löggina úr flösku
þeirra gestgjafanna. —
Þegar þau komu að Heiðará var hún
ií vexti því leysing mikil hafði verið
til fjalla undanfarið. Jón fór af baki
við ána og handsamaði smalatík
þeirra, er Lúsalöpp hét, og rétti Mar-
gréti til að reiða hana yfir ána og
hélt Margrét um tíkina, fyrir framan
sig. Keyrir Jón svo hest hennar út í
ána á ur.dan. Heiðará var sögð ill undir
vaði, stórgrýtt og straumhörð, og þegar
Margiét kom út í hana, hnaut hestur-
inn, sem Margrét reið á, og hrasaði, en
Margi-ét steyptist fram af honum i ána
ásamt tíkinni er hún reiddi. —
Jón hrópaði þá til konu sinnar um
leið og hún hraut: „Hafðu minna
drykkjusvallið!" En Margrét barst
undan straumi niður eftir Heiðará og
út í Bjarnardalsá. Jón bóndi hljóp og
hoppaði á bakkanum, hrópandi og
stranglega áminnandi konu sína: „að
hafa minna drykkjusva!,,ð!“ o? h—*-
lega skipandi henni „að sleppa tik-
Jnni!"
Margrét sinnti engu þeim fortölum,
en barst óðfluga undan straumi og út
í Bjarnardalsá, unz hún hentist þar
fram af fossi, sem síðan er við hana
kenndur og kallaður Möngufoss. Þar
var Margrét loks dregin drukknuð upp
úr ánni — með tíkina dauða í fang-
in.’i. —
Síðar, er Jón sagði frá atburði þess-
u :i, var hann ætíð vanur að segja að
lckum: „Mér þótti verst um skömm-
ina hana Lúsalöpp."
Einstaka maður orðaði það við Jón,
að vcl hefði hann getað náð til kon-
unnar og bjargað henni áður en hún
flaut niður alla á og fram af fossinum.
Þá svaraði Jón og sagði: „Já, ég segi
þr á — en hún flýtti sér þá miklu
r.-cira en hún var vön — og lá aldrei
( Únlega rétt vel við — ég vildi taka
ti..inal‘“
(Shráð 1928, eftir sögnum í Önund-
a~,,’ði og kirkjubókum Holtssóknar.
— J. M. E.)
%
Kölnarvatn
ÞAÐ eru víst ekki til þær konur á Vest-
uriöndum, sem ekki kannast við „Eau
de Cologne“. En fæstar munu þekkja
sögu þess, né heldur vita, að það eru
aðeins tvö firmu í heiminum, sem búa
til ið eina ósvikna „Eau de Cologne".
Önnur tegundin heitir „4711“ og er
fræg um allan heim.
Fyrir eitthvað 250 árum settist St-
alskur maður að i Köln. Hann hét Fem-
inis og var frá Santa Maria Maggiore.
Þaðan kom hann með leynilega for-
múlu að undralyfi og tók að fram-
leiða það. Þetta lyf var aðeins til þess
að taka það inn og var bæði ilm-
sætt og bragðgott. Upphaflega var það
nefnt „Aqua Mirabilis" eða ,„Eau
Admirable", og Feminis fekk vottorð
frá héskólanum í Köln um að þetta
væri mjög gott meðal, einkum við
kvefi og sleni. Seinna var skift um
nafn á því og það kallað „Eau de
Cologne“, svo að því skyldi ekki rugl-
að saman við ýms töfralyf, sem þá
voru á boðstólum.
Árið 1790 kemur til sögunnar nýr
maður, Franz Geron Maria Farina.
Hann hafði verið munkur i klaustri,
sem lagt var niður, og átti nú hvergi
höfði sínu að að halla. Sennilega hefir
hann verið afkomandi Feminis, því