Lesbók Morgunblaðsins - 27.10.1957, Page 1

Skúli Magnússon fekk œrið
að starfa í Hegranesþingi
;
SKÚLI MAGNÚSSON, síðar land-
fógeti, fekk Hegranesþing 14 apríl
1737, kom til íslands sama sumar
og settist að á Hofi á Höfðaströnd.
Helt hann fyrst briggja hreppa
þing að Vallalaug í 16. viku sum-
ars, og birti þar sýslubréf sitt
Espólín lýsir honum svo:
„Skúli var hár meðalmaður á
vöxt og eigi þrekinn, kvikur mjög,
skarpeygur og nokkuð varaþykkur,
mikill rómurinn og því líkast sem
hann biti nokkur á vörina er hann
talaði; hann var óvílsamur og þótti
nokkuð harðlyndur. en vinfastur
var hann og þrautgóður í mörgu.
Brátt gerðist hann héraðsríkur og
úrskurðarmikill". Minnir þessi lýs-
ing að nokkru á lýsingu Njálu á
Skarphéðni.
Það kom sér vel að Skúli var
bæði óvílsamur og úrskurðarmik-
ill, er hann hóf sýslumannsstarf
sitt í Hegranesþingi, öllum ókunn-
ugur. Átti hann brátt í mörgu og
misjöfnu að snúast, en leysti úr
öllu með skörungsskap og hygg-
indum, svo að sumir dómar hans
þóttu merkilegir.
Vandræðin hófust þegar á þessu
fyrsta þingi hans hjá Vallalaug.
Þangað var komið með brjálaðan
mann, sem enginn þóttist geta
tjónkað við og enginn vildi hjá sér
hafa. Hét sá Björn Steindórsson.
Sýslumaður varð svo skjótur til
úrræða, að það mun hafa komið
mönnum á óvart. Hann skipaði að
flytja Björn heim til sín að Hofi
á Höfðaströnd, og skyldi hann vera
þar til sumarloka. Með þessu gaf
hann bændum gott fordæmi og
sýndi að hann ætlaði ekki að skjóta
sér undan vandræðum, sem héraðs-
búum bæri að höndum.
Þjófnaður í Hofsósi
Um þessar mundir var konungs-
verslun í Hofsósi og er forstjóri
hennar nefndur Söfren Pétursson.
Það hafði borið við veturinn áður.
að brotist hafði verið inn í versl-
unina og ýmsu stolið. Og nú kærði
kaupmaður ákveðinn mann um
þjófnaðinn, Guðmund Jónsson,
bónda að Á. Hóf Skúli rannsókn
í því máli 21. ágúst eða rúmum
hálfum mánuði eftir að hann hafði
haldið sitt fyrsta þing. Réttar-
höldin fóru fram á Hofi og var
þangað stefnt kaupmanninum, á-
samt Guðmundi og Guðrúnu Er-
lendsdóttur konu hans.
Guðmundur játaði þegar sök
sína. Skúli spurði hvort hann hefði
dregið nokkur nauður til þess að
stela, en hann kvað það ekki ver-
ið hafa. Þá spurði Skúli hvernig
á því hefði staðið að hann tók upp
á þeim óvinafagnaði að gerast
þjófur. Sagði Guðmundur þá svo
frá, að haustið áður hefði hann ver-
ið á sjó með Hannesi Jónssyni á
Eiði og fleiri mönnum. Hefði Hann-
es þá sagt við sig, að hægðarleik-
ur væri að komast inn í kaup-
mannsbúðina. Væri vandinn ekkl
annar en sá, að fara fyrst inn í
eldhúsið, en á milli þess og her-
bergis, sem var innar af búðinni,
væri gat með hlera fyrir og mætti
skríða þar í gegn. Meira sagði
Hannes ekki, og ekki kvað Guð-
mundur hann hafa verið i vitorði
með sér og væri hann alveg sak-
laus.
Eítir að Guðmundur kom heim
&