Lesbók Morgunblaðsins - 04.05.1958, Blaðsíða 12

244
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
né þvegið föt sín vikum saman. Hér
á pólstöðinni höfðum við heit og
köld steypiböð, þvottavél, þurkun-
arvél fyrir þvott, ryksugur, rafljós
hjá hvers manns rúmi, dúk á gólf-
um og kvikmyndasýningar þrisvar
í viku. Á hverjum degi bræddum
við hjarn svo að við fengum um 50
lítra handa hverjum manni. Þrifn-
aður var því allur með ágætum, og
mönnum leið vel.
Matreiðslan var vandasöm
Eg gæti ritað langt mál um hvern
mann, sem þarna var, því að hver
hafði sínu skyldustarfi að gegna,
og undir árvekni hvers og eins var
árangurinn af starfi okkar kominn.
Enginn hafði þó jafn vandasamt
og vanþakklátt starf og matreiðslu-
maðurinn. Við vorum svo heppnir
að hafa úrvalsmann, Chet Segers.
Eg dáðist eigi aðeins að ágætum
mat hans, heldur hvernig hann
rækti starf sitt yfirleitt. Var þó
erfitt að gera 17 mönnum til hæfis,
misjafnlega matvöndum. En ef
hann vissi að einhverjum líkaði
ekki sá matur, sem var á borðum,
hafði hann sérstakan mat handa
þeim.
Við áttum þrjár smálestir af
frystu kjöti þegar veturinn gekk í
garð. Flugvélar höfuð flutt það og
önnur matvæli til okkar, og kastað
þeim niður í fallhlífum. Matvælun-
um var komið fyrir í snjógöngum
hingað og þangað. Hverjum manni
voru ætluð 6—8 pund af matvælum
á dag. Það var ærið vandaverk að
skipuleggja matvælanotkunina,
einkum ef þess er gætt, að allt var
beinfrosið og þurfti að þíða það
nokkra daga áður en hægt væri að
matreiða.
Lífguð fjörgömul fræ úr
jöklinum
Læknirinn okkar, dr. Howard C.
Taylor, þurfti ekki mikið að sinna
sjúklingum, sem betur fór. En
hann flutti fyrirlestra um heilsu-
fræði einu sinni í viku, og svo var
hann að finna upp ýmislegt. Furðu-
legasta áhaldið kallaði hann „in-
somniometer“, en það var áhald til
þess að mæla hve oft menn sneru
sér í svefni á nóttinni. Það var aðal-
lega búið til úr tómum niðursuðu-
dósum og úr því lágu strengir í
svefndýnu. Sjálfritandi tæki átti
svo að sýna hvernig maður bylti
sér á dýnunni. Taylor læknir vann
vikum saman að því að búa til
þetta áhald og reyndi það svo á Bob
Benson. Um morguninn sást, að
sjálfritarinn hafði dregið beina
línu. Þá gafst læknirinn upp. En
þetta var vegna þess að Bob hafði
ekki hreyft sig í svefni alla nótt-
ina!
Þá tókst lækninum betur við
aðra merkilega tilraun, en hún var
sú, að lífga þau frió, sem fundust
djúpt niðri í jöklinum. Miklar lík-
ur eru til þess að ætla, að þessi frjó
hafi borizt í háloftunum frá öðrum
heimsálfum og geymzt þarna í
,hraðfrystistöð“ jökulsins jafnvel
öldum saman. Læknirinn bræddi
nokkur sýnishorn af hjarni sem tek
-ið var á miklu dýpi, ogræktaði frjó
kornin í loftheldum ílátum. Þetta
reyndust sveppar, mjög líkir hin-
um hvítu og grænu myglusvepp-
um í brauði. Hann flutti þetta með
sér er við fórum heim, og verður
það nú rannsakað nánar.
Veðurathuganir
Veðurfræðingarnir voru fjöl-
mennastir í okkar hóp. Þeir voru
fjórir og unnu til skiptis nótt og
dag. Þeir höfðu ótal mælitæki, sem
komið var fyrir á bersvæði um 100
metra frá stöðinni, og um þau urðu
þeir að vitja á þriggja stunda
fresti, hvernig sem veður var. Þeir
flýttu sér eins og þeir gátu, vegna
kuldans. Þeir heldu niðri í sér and-
anum meðan þeir athuguðu hita-
mælirinn, svo að andgufan hefði
engin áhrif á hann. Svo athuguðu
þeir hin áhöldin, sem mældu vind-
átt og vindhraða og hitabreytingar
milli íss og lofts. Þeir athuguðu
hina örsmáu ískrystalla, sem stund-
um koma svo að segja úr heiðskíru
lofti. Þeir athuguðu breytingar á
yfirborði jökulsins og hvort þær
stöfuðu af renningi eða úrkomu.
Sérstaklega athuguðu þeir ,,snæ-
dúninn“, örþunnar frostkúlur, sem
verða að dufti við minnstu snert-
ingu. Þessar furðulegu kúlur mynd
-ast þegar loftið hitnar hraðar en
yfirborð jökulsins.
Þegar tunglsljós var mátti oft sjá
rosabaug kringum tunglið, fölan og
undarlegan í samanburði við rosa-
bauginn sem sést svo oft umhverfis
sólina á sumrin. Það eru örlitlir ís-
krystallar í loftinu, sem valda þess-
um Ijósfyrirbærum.
Veðurfræðingarnir urðu líka að
gera athuganir hátt í lofti. Til þess
hófðu þeir stóra loftbelgi með svo-
lítilli sendistöð. Móttökustöðin var
í hvolfturninum á stöðinni (hann
var úr plasti) og þar var fylgzt með
ferðum loftbelgjanna. Frá sendi-
stöðinni komu ýmis merki, er tákn-
uðu hitastig, loftþrýsting og raka.
Stundum var ofurlítið rafmagns-
ljós sett neðan í loftbelg til þess
að auðveldara væri að fylgjast með
ferðum hans. Síðan var unnið úr
þessum upplýsingum og niðurstöð-
unum útvarpað til Litlu-Ameríku,
sem fær veðurupplýsingar frá öll-
um stöðvunum á Suðurskautsland-
inu.
Uppgötvun um jónbeltið og
jökulinn
Sjálfvirkt senditæki sendi dag-
lega á 15 mínútna fresti útvarps-
bylgjur upp í jónloftlagið, en ann-
að tæki hleraði eftir hvort bylgj-
urnar endurköstuðust þaðan, og rit-
aði þær niður á band. Jónloftlagið
er í 80—400 km hæð og endurkast-
ar útvarpsbylgjum. Vísindamenn