Lesbók Morgunblaðsins - 05.11.1961, Blaðsíða 6

506
LESBÓK MORGUNBLAÐSTNS
Úr lífi alþýðunnar
Gvendur „dobbari"
aðeins þá að finna er vissu höfðu
um framhaldslíf eftir dauðann
(sumir voru þeir beinlínis spírit-
istar), heldur var þarna líka
bamslega trúað fólk (trúði víst á
svipaðan hátt og ég gerði alt til
átta ára aldurs), og það átti ekki
von á að heyra ex cathedra að
það mætti ekki trúa á guðlega for-
sjón. Það hafði látið skíra og jafn-
vel ferma börn sín. Og nú var
þetta alt orðið að hringavitleysu.
Nei, það var eitthvað bogið við
þetta, þó að það stæði þarna svart
á hvítu í Morgunblaðinu, komið
þangað beint frá ríkisstjórninni í
Moskvu. Það var satt að segja
mikið bogið við það, að fara að
boða hér trúna á trúleysið, en þó
um fram alt við boðskapinn um
eilífa útslokknun við líkamsdauð-
ann. Og úr því að þessi kenni-
setning „kommúnismans“ var
örugglega ekki annað en fjar-
stæða, gat þá ekki verið eitthvað
athugavert við fleiri atriði í kenn-
ingunni? Þegar einn hleðslu-
steinninn fellur úr veggnum, er
hætt við að um fleiri kunni að
losna.
Sarmleikurinn um „kommúnist-
ana“ okkar mun vera sá, að þeir
eru um flest rétt eins og við hin-
ir. Og ekki er til neins að segja
okkur að þeir séu lakara fólk en
við, og ekki heldur heimskari; til
þess þekkjum við of margt ágætt
og ágætlega greint fólk úr þeirra
hóp. En hvorki ættum við að
reyna að „umvenda“ þeim né
heldur þeir okkur.
Síðari viðauki.
Þegar ég skrifaði grein þessa
höfðu Rússar að vísu hafið — en
aðeins hafið — á ný atómspreng-
ingar sínar, og að því örþrifaráði
er lítillega vikið í greininni. Á
þeim vikum sem síðan eru liðnar,
hafa gerst mikil og óskapleg tíð-
GUÐMUNDUR hét hann Asbjörnsson.
Ekki er mér kunnugt um hvernig
nafnið „dobbari" festist við hann, en
imdir því nafni gekk hann oftast í
umtali manna á milli. Hann var
fæddur 1830, í Ketildalahreppi við
Amarfjörð. Þar var hann búandi á
Uppsölum I Selárdal. Var þar hjá
honum á sveitaframfæri stúlka, sem
eg kynntist, er hún var á efri árum.
Lýsti hún honum þannig, að hann
hefði verið lágur vexti, dálítið þrek-
inn, lotinn í herðum og íbygginn á
svip. Taldi hann sig gáfumann mik-
inn. — Mun það frekar hafa verið
hans eigið mat, heldur en samtíðar-
manna hans. Sú sögn gekk manna á
milli, að hann hefði beitt ýmsum
brögðum til að ná ástum þeirrar stúlku
sem hann festi hug á. Leitaði hann í
vandræðum sínum til „kunnáttu-
manns“ sem hann þekkti. Sá réði
honum til að útvega sér bót af grá-
um seglastriga og nudda með því
kinnar sínar áður en hann færi á fund
stúlkunnar. En hann hafði gjört þetta
svo kröftuglega, að hann bar þess
menjar á andlitinu meðan hann lifði.
En stúlkuna fekk hann fyrir konu.
Bjuggu þau saman nokkur ár, í
sárri fátækt.
indi, og vegna þeirra mun ég nú
orða sumt í grein minni á annan
veg. Þetta eru tíðindi sem vakið
hafa langstærstu hatursölduna
sem nokkru sinni hefir risið á
þessari jörð, en nú logar um hana
alla og beinist hvarvetna að einu
og sama markinu: rússneskri rík-
isstjórn. Ég á vitanlega engin orð
er lýsi hryllingi mínum og and-
stygð á þeim óheyrilegu ódæðis-
verkum sem þessi ríkisstjórn hef-
ir nú um skeið verið að fremja
gegn öllu mannkyni og öllu lífi
á jörðinni, enda mundi það engu
fá um breytt þó að ég eða ein-
A þeim tímum, sem hér um getur,
var siður að nota tréílát — aska og
trékönnur — undir spónamat.
Sögukona mín, sem Helga Jónsdótt-
ir hét, og var eins og fyr segir, hjá
þeim hjónum á sveitarframfæri, sagði
að eitt sinn hefðu matarílátin verið
þvegin upp úr bæarlæknum og lát-
in til þerris á baðstofuvegginn, en
höfðu gisnað þar, af of mikluní þurki,
svo þau láku mjólkinni sem í þau
var látin til kveldverðar. Kallaði þá
einhver til húsbóndans og segir:
„Hvemig á að fara að þessu?“ —
„Flýtið ykkur að sötra í ykkur mjólk-
ursopann og fáið mér svo ílátin“,
segir karl. — Fór hann svo með þau
út að fjóshaug og klíndi kúamykju í
rifurnar. Kvað hann það mundi duga,
þar til þau þéttust aftur.
Helga sagðist oft hafa verið svöng
meðan hún var á Uppsölum. Vakti
hún yfir túninu á vorin. Prestkonan,
sem þá var í Selárdal, Ingveldur,
kona séra Benedikts Þórðarsonar, var
henni góð og gaf henni oft bita, ef
hún var send heim á „staðinn". Samd-
ist með þeim að hún prjónaði fyrir
frúna „húfu“ á íleppa, sem prest-
konan hafði prjónað á miðjuna, og
fengi Vi part af flatköku fyrir hverja
hver annar ætti orð sem glæpa-
verkum hennar hæfðu. Aldrei fyr
sá heimurinn slíkt djöfulæði
verða að verknaði. En á íslenzk
tunga nokkur orð til þess að út-
mála þá grátlegu raun og niður-
lægingu að vera skuli hér á landi
svo afvegaleiddar mannkindur að
þær líta á þessa tryllingu með
samþykki og, að því er virðist,
velþóknun? Eflaust ekki. Hið
eina sem okkur öllum sæmir nú,
er að biðja fyrstu bænarinnar sem
heyrðist ofan af krosstrénu á Gol-
gata.
Sn. J.