Lesbók Morgunblaðsins - 05.11.1961, Blaðsíða 12

512
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
*
Myndasögur blaðanna
Hvernig þær byrjuðu
hættuna líða hjá. Einn hafði þó
orðið eftir úti, maður með múl-
asna. Hann hafði barið og ham-
ast á hurðunum, en er ekki var
lokið upp fyrir honum, hafðihann
dáið þar. Beinin úr múlasnanum
voru skammt þaðan. Hann hafði
verið með glerperlufesti um háls-
inn, eins og enn er títt í Neapel.
Þeir sem lokuðu sig inni, lifðu
ekki mikið lengur. Þeir voru nokk
uð öruggir þarna meðan vikur-
hríðin var. En þegar askan fell,
þá kom hún inn um gluggana og
kæfði þá.
— o —
Þrátt fyrir alla þessa dauðu
menn, finnst mér Pompei þó enn
lifandi borg. Þegar eg geng þar
um hinar uppgröfnu götur, milli
búðanna og íbúðarhúsanna með
hinum skínandi veggmálverkum,
á eg altaf von á því að heyra
klið mannfjölda frá hringleikahús-
inu, eða þá að vagn komi brun-
andi á eftir mér.
Auðvitað heyri eg þetta aldrei.
Hér er ekki annað en fegurð, heið-
bjartur himinn — og Vesúvíus,
sem stendur álengdar jafn hátign-
arlegur og hann var fyrir 19 öld-
um. — (Amedo Maiuri).
Sokkin ey
V E S T U R af Góðrarvonarhöfða í
Afríku, um 550 sjómílur vestur í
Atlantshafi, hafa menn fundið fjall á
sjávarbotni, og er talið að þarna
muni hafa verið ey fyrir 8000—10000
árum. Fjallið er talið 15.980 fet á
hæð frá sjávarbotni. Neðst er það um
50 km. á breidd og 8 km. á breidd
efst, og nokkurn veginn flatt að ofan.
Mest dýpi á því er 210 fet, en á ein-
um stað skagar tindur upp úr því og
niður á hann er ekki nema 120 feta
dýpi. Jarðfræðingar segja að enginn
efi sé á því, að þetta sé gamalt eld-
fjalL
ÞAÐ var í New York um 1890.
Þá voru þar blaðakóngarnir Pul-
itzer og Hearst. Pulitzer átti blað-
ið „World“ og Hearst átti blaðið
„Journal“. Með þessum blöðum
voru þeir að gera byltingu í blaða-
heiminum, og samkeppnin milli
þeirra var hörð og miskunnarlaus.
Fram að þessu höfðu blöð verið
alvarleg yfirleitt og ræddu mest
um pólitík, viðskipti og menn-
ingu. Þau voru ætluð hugsandi
mönnum. En Pulitzer og Hearst
höfðu endaskipti á þessu. Blöð
þeirra fjölluðu um glæpi, íþróttir,
mat og ástir, og frásagnirnar voru
þannig að hvergi var skorið utan
af. Og svo dubbuðu þeir efni sitt
upp með stórum fyrirsögnum, inn-
skotsgreinum og myndum. Þeir
sneru sér ekki til hugsandi manna
og fræðimanna, heldur til fjöld-
ans. Efni blaðanna höfðaði ekki
til gáfna, heldur tilfinninga. Þau
skeyttu ekkert um að skapa al-
menningsálit, þau lögðu mesta
rækt við æsifregnir.
Og til þess að ná sem bezt til
fjöldans, byrjuðu þau snemma á
því að nota myndir í stórum stíh
Myndir krefjast engrar sérþekk-
ingar og eru því auðmeltari en
ritað mál. Með myndunum náðu
blöðin til hinna fáfróðustu. Það
var alls ekki nauðsynlegt að menn
kynni að ,lesa, myndirnar gátu
þeir skilið. Og sunnudagsblöðin
voru fyllt af litprentuðum mynd-
um.
Svo skeði það hinn 16. febrúar
1896, að „World“ kom með stóra
mynd af nokkrum drengjum, sem
voru að gera einhver prakkara-
strik. Og í miðjum hópnum var
foringi þeirra, drengur í gulri
skyrtu. Um næstu helgi kom guli
drengurinn aftur í blaðinu. Það
sem hann sagði, stóð ekki prentað
undir myndinni, heldur á nokkurs
konar loftbelg, sem hann virtist
blása út úr sér.
Með þessu voru sköpuð tvö
helztu einkenni myndasagnanna:
söguhetjan sem kemur aftur og
aftur, og loftbelgurinn.
Teiknarinn sem fann upp á
þessu hét Outcould, og þarna
hafði hann dottið niður á gull-
námu.
Þetta gramdist Hearst stórkost-
lega, en hann var þó ekki á því
að láta sinn hlut. Og einn góðan
veðurdag „keypti“ hann alla
starfsmenn sunnudagsblaðs
„Worlds“, þar á meðal Outcould
og gula drenginn, og flutti þá
yfir í ritstjórnarskrifstofu „Journ-
als“. Pulitzer keypti Outcould og
gula drenginn aftur. En það stóð
ekki lengi, því að Hearst keypti
þá að nýu, og nú var Outcould
kominn í slíkt geypiverð, að Pul-
itzer treysti sér ekki til þess að
bjóða hærra í hann. Þess vegna
réði hann til sín nýan teiknara
og lét hann halda áfram með gula
drenginn. Varð út af þessu hinn
mesti fjandskapur, en almenning-
ur gaf blöðunum sameiginlegt
nafn og nefndi þau „gulu press-
una“.N
Þetta stríð gat ekki gengið ó-