Lesbók Morgunblaðsins - 23.06.1963, Blaðsíða 9

irtgton, fyrsti bátmrinn af fimm, sem
smiðaðir voru með þessum hætti. Hann-
var tekinn í notikun árið 1960.
„Heili“ Polaris'bátanna er hið full-
komna siglingafræðikerfi þeirra, SINS
kerfið. í hverjum báti eru þrjú SINS
kerfi, sem saman standa af rafeinda-
heilum, gyroskópum og alls kyns leyni-
legum tækjum, sem fylgjast með hverri
smáhreyfingu bátsins. >au vinna sjálf-
stætt úr sömu upplýsingunum, og senda
svo niðurstöður sínar í einn heila, NAV
DAC, sem ber saman útreikningana, til
að atihuga hvort þeim beri ekki saman.
Og ef eitt SINS kerfið skilar öðrum nið-
urstöðum en hin tvö, tekur hann efcki
imark á þeim, þannig að engin villa
verði í staðarákvörðunum. NAVDAC heil
inn fylgist því stöðugt með lireyfing-
um og stöðu bátsins og sendir stöðugt
upplýsingarnar til sjálfstjórnarkerfa eld-
flaugarma, svo þau vita stöðugt afstöð-
una til hinna fyrirfram ákveðnu skot-
marka. Hvar og hvenær sem er vita
bæði stjórnendur bátanna og flugskeyt-
in nákvæmlega hvar báturinn er, hvað er
rétt norður, hvað er lárétt og hvað lóð-
rétt, staðsetningu skotmarkanna og af-
stöðuna til þeirra.
Margir kunna að furða sig á því hve
mikil áherzla er lögð á að vita svo
stöðugt og nákvæmlega staðsetninguna,
en ástæðan' fyrir því er sú, að því ná-
kvæmar sem skeytin vita um staðsetn-
ingu sína og stefnuna til skotmarksins
Iþeim mun nákvæmar hæfa þau í mark.
Polaris flaugarnar eru með nákvæmustu
eldflaugum i heimi, hug'sanleg geigun
hverrar flaugar er aðeins um hálf mila
frá miðunarpunkti.
r
VFeorge Waáhington bátarnir fimm,
sem allir eru nú í notkun, eru búnir
Polaris A—1, sem draga um 2000 km.
Þeir eru 380 feta langir og vega 6,700
tonn í kafi. Næsta gerð Polaris bátanna
er Ethan Allen gerðin, þeir eru einnig
firnm talsins og eru 410 fet á lengd og
vega 8,600 tonn í kafi. Þeir eru búnir
Polaris A-2, sem draga 2500 km. Nýlega
var tekinn í notkun nýjasti Polaris bát-
urinn, Lafayette, en alls verða 31 bátur
af þeirri gerð smiðaðir. Þeir 10 fyrstu
verða búnir Polaris A—2 en frá og
með þeim 11. verður Polaris A—3 tek-
in í notkun, en hún dregur 4000 km.
Lafayette bátarnir eru svipaðir Ethan
Ailen bátunum að stærð, en búnir meiri
þægindum fyrir áhöfnina og enn full-
komnari tækjum. Allar gerðirnar hafa
um 148 manna áhöfn, hver. Til fróð-
leiiks má geta þess að mihnst 700 menn
þurfti til að stjórna herskipum sömu
stærðar í síðasta stríði. En þrátt fyrir
það að Polaris bátarnir eru búnir miklu
flóknari tækjum, hefur sjálfvirknin
leyst 600 meim af hólmi.
Hver bátur hefur tvær áhafnir, Blue
og Gold, og skiptast þær á um að vera
með bátinn í hafi, þrjá mánuði í einu
Þannig er hver bátur aðeins örfáa klukku
tíma í höfn á þriggja mánaða fresti, rétt
á meðan verið er að skipta um áhöfn,
setja vistir um borð og lagfæra það sem
aflaga hefur farið. Því er hverfandi lit-
il hætta á að hægt sé að granda bátun-
um í höfn.
Á meðan báturinn er í hafi er hann
stöðugt neðansjávar, en þó er alltaf
hreint og ferskt loft í honuim, því sér-
stök tæki vinna súrefni úr sjónum og
dæla koldíoxýði og öllum reyk og guf-
um útbýrðis. Árið 1968 verða 41 Polaris-
bátur fullbúinn og verða þeir samtals
búnir • 656 Polaris flaugum. Sú stað-
reynd að þessir bátar verða stöðugt á
varðbergi ætti að reynast hverjum ó-
friðarsegg nægileg öftrun frá því að
hefja stríð, og víst er það, að Krernl-
verjar bera mikila virðingu fyrir þeim.
E n ein gerð kjarnorkukáfbáta
hefur algerlega fallið í skuggann af Pol-
aris bátunum, en það eru varnarkaf-
bátarnir, eða „hunter killer“ kafbátarn-
ir, sem hafa það hlutverk að finna, eita
uppi og granda óvmakafbátum. Meiri
áherzla er nú lögð á smiði slíkra báta
en nokkurra annarra.
Atihyglisverðasti og stærsti flokkur
slíkra báta er Thresher flokkurinn, en
fyrirhugað er að smiða minnst að kosti
27 slíka báta á næstu árum, og nokkrir
eru þegar komnir í notkun, þar á með-
ai Permit og Plunger. Fyrsti báturinn
af þessari gerð, sem flokkurinn er nefnd-
ur eftir, fórst fyrir skömmu eins
og kunnugt er. En flotinn hefur haldið
fast við allar fyrri áætlanir varðandi
srniði þessara báta, enda eru þeir end-
urbættir samkvæmt þeirri reynslu sem
fékkist af Thresíher. Auk þess munu fleiri
endurbætur auðvitað verða gerðar, ef
rannsóknir á Thresher slysinu leiða í
Ijós þörf á slíku.
Þessir báitar eru hraðskreiðustu, djúp-
skreiðustu og hljóðminnstu kafbáitair,
sem smáðaðir hafa verið til þessa. Þeir
Þeir eru búnir öllum fullkomnustu tækj-
um sem völ eru á, m.a. er í þeim nýtt
stjórnkerfi, er gerir það kleift að stýra
þeim með því að þrýsta á hnappa. Þetita
gerir þá jafnvel enn stjórnhæfari en
Skipjack bátana. Þeir eru búnir nýjum
gerðum bergmálsleitartækja sem geta
fundið óvinakafbáta í mikill fjarlægð.
Auk þess er um allan skrokk þeirra
komið fyrir sérstökum „eyrum“, sem
heyra vélarhljóð í mikilli fjarlægð.
Meira en 1000 slík „eyru“ eru í hverj-
um bát. Þá eru þeir búnir langdrægum
radartækjum og tækjum er finna kaf-
báta með því að mæla þá truflun er þeir
valda á segulsviði jarðar. Til að sam-
ræma og fullnýta öli þessi fullkomnu og
margvíislegu tæki eru bátarnir búnir raf-
eindaiheilum af ýmsum gerðum, er gera
það mögulegt fyrir stjórnendur bátsins
að taka skjótar ákvarðanir byggðar á
nýjustu upplýsingum um óvinakafbát-
inn.
Auk þessa eru bátar þessir búnir
nýju vopni, sem gerir þeim kleift að
Framh. á bls. 12
Kafbátur af venjulegri gerð. Slíkir bátar voru byggðir í hundraðatali
í síðasta stríði. Allir byggðir sem árásarbátar, margir hafa nú verið
endurbættir.
Nautilus. Fýrsti kjarnorkukafbáturinn. Aðeins einn smíðaður af þess-
ari gerð, en fjórir voru smíðaðir af „Skate“-gerð, og eru þeir svipað-
ir að lögun, en minni Allir eru árásarbátar.
Seawolf. Annar kjarnorkukafbátur Bandarikjamanna. Aðeins einn byggð-
ur af þessari gerð. Var upphaflega með sodium-kældan kjarnorkuofn,
en lionum var skipt fyrir vatnskældan kjarnorkuofn. Seawolf setti 60
daga köfunarmet 1959.
Halibut. Fyrsti kjarnorkukafbáturinn, sem borið gat flugskeyti. Hann
var búinn 2 Regulus-flaugum, sem nú eru úreltar, og verður bátuum
liklega breytt í vcnjulegan árásarbát. 1 smíðaður.
Triton. Var upphaflcga ætlaður sem radarkafbátur, en er notaður sem
árásarbátur. Hann er lengsti kjarnorkukafbátur Bandaríkjamauua. Tri-
ton sigldi neðansjávar umhverfis jörðina á 84 dögum 1960.
Skipjack bátur. Sex slíkir bátar voru smíðaðir. Þeir eru byggðir með
hliðsjón af líkamsbyggingu hákarlsins. Mjög hraðskreiðir og djúpskreið-
ir. Þeir eru aliir árásarbátar.
Polaris-kafbátur. Hver þessara báta ber 16 Polaris-flaugar, sem skotið
er neðansjávar. 41 slíkur bátur er í smíðurn, 5 George Washiugton
bátar og 5 Ethan Allcn bátar eru nú í þjónustu.
Bátur af Thresher-gerð. Bátar þessarar gerðar eru taldir fullkomn-
ustu og hraðskreiðustu kafbátar í heiminum. 2 slíkir eru nú í þjónustu,
en 23 í viðbót í smíðum. Heyrzt hefur að áhugi sé á því að láta
smíða meira en 40 slíka báta.
21. tölublað 1963
LESBOK MORGUNBLAÐSINS CJ