Lesbók Morgunblaðsins - 13.06.1965, Blaðsíða 9

M
ér skilst á breskum blöðum
að þó að heimsókn Bretadrottningar
til Vestur-Þýskalands hafi tekist
harla vel frá diplomatísku sjónar-
miði, þá hafi hún því miður tekist
öllu lakar frá manneskjulegu sjónar-
miði — ef það er þá rétta orðið. Op-
inberar heimsóknir eru náttúrlega
fyrst og fremst pólitískir sjónleikir
sem settir eru á svið af smábeinótt-
um stjórnarráðsmönnum með langa
mjóa putta, sem vita nákvsemlega
Ijverskonar bros eða hverskonar
hundshaus hæfir stundinni. í þessu
tilviki urðu brosin stundum veiklu-
legri en gert var ráð fyrir í pró-
graminu. Vestur-Þjóðverjar sendu
Bretum spánýjan ambassador af til-
efni dagsins og þá var einihver svo
ótuktarlegur að spyrja uppbátt í
þinginu hvort herra Blankenhorn
væri sá hinn sami Blankenhorn sem
eitt sinn var bendlaður við nasista.
Herra Blankenhorn var ekki skemmt.
Síðan birti Sunday Times kannski
líka af ótuktarskap fremur ógæfu-
legt plagg sem Bretar höfðu fundið
á fremur ógæfulegum stað á fremur
ógæfulegum tímamótum í sögu
þýsku þjóðarinnar. Staðurinn var ut-
anríkisráðuneytið í Berlín og tím-
inn var sumarið 1945 og plaggið var
því miður skrá nasista yfir þá menn
á Bretlandseyjum sem þeir ætluðu að
stinga í svartholið á samri stundu
sem þeir hefðu unnið stríðið. Herra
Blankenhorn var ekki skemmt að
heldur, og meira að segja Mercedes
bílasmiðjurnar í Þýskalandi, sem
áttu 350 þúsund króna auglýsingu í
pöntun í fylgiriti Sunday Times,
báðu blaðið að fresta birtingu henn-
* egar svona óhöpp steðja að,
alsendis eins og þrumuskot úr skaf-
heiðu lofti, þá eru það óskráð lög í
hinum diplomatíska heimi að menn
eiga að láta sem ekkert hafi ískorist.
Það er eins og þegar háttsettar per-
sónur stíga á bananahýði á almanna-
færi; þá má enginn þykjast sjá nokk-
urn skapaðan hlut. Það var bagaleg-
ast við þýska svartlistann að þar kom
í rauninni fram sú skoðun að ýmsir
af núlifandi framámönnum Breta
ættu heima bak við lás og slá. Listinn
var rækilegur (Sunday Times komst
svo að orði að hann væri saminn af
„þýskri nákvæmni"), og breski hóp-
urinn sem var ráðinn í þýsk tukt-
hús fyrir 20 árum var fyrir bragðið
ærið sundurleitur. Þar voru raunar
ýmsir líka bókaðir til tukthúsvistar
sem voru gestir i Bretlandi fremur
en borgarar. Allskyns flóttafólk sem
fundið hafði griðastað hjá Bretum
átti vísa vist í fangelsum nasista þá
þeir hefðu sigrað. Þetta er skrítin og
óhugnanleg skrá, og það er ekki að
undra þó að herra Blankenhorn yrði
skrítinn og hálf óhugnanlegur. Þarna
koma í snyrtilegri stafrófsröð enskir
HAGALAGÐAR
Fljót ferð,
Þá kom aðeins eitt skip til Eyrar-
bakka * ári, en stórt var það og
flutti mikið — kallað Kúffskip. Fór
Ikaupmaður jafnan utan með því á
baustin og kom með því á vorin.
lávarðar og stjórnmálamenn og stór-
iðjuhöldar og rithöfundar og svo inn-
anum hið hversdagslegasta fólk af
ýmsu þjóðerni, eins og til dæmis pró-
fessorar og spekingar gyðingaættar
og kaupsýslumaður frá Hollandi og
austurrísk hjúkrunarkona á miðjum
aldri og þýskur verkamaður og tékk-
neskur blaðamaður, svo að fáein
dæmi séu nefnd.
1. að kom sér að Bretinn er öll-
um mönnum duglegri að láta sem
ekkert hafi ískorist þó að háttsettar
persónur stígi á bananahýði þegar
verst stendur á. Elizabeth drottning
kvað hafa brosað sínu blíðasta brosi
allt til Berlínar. Pípuhattar voru á
ferð og flugi, fánar blöktu hátt við
hún, bísperrtir heldrimenn strunsuðu
um í morgunkjólum og hátrtsettar
persónur svignuðu af heiðursmerkj-
um. Og þó má lesa á milli línanna í
blöðunum frá London að heimsókn-
in hafi ekki verið þesskonar dynj-
andi fagnaðarsamkoma sem mennina
með mjóu puttana dreymdi um. Al-
menningur, þessi hvumleiða mergð,
var ekki með á nótunum. Þýskur al-
menningur virðist hafa verið feiminn
og óframfærinn (eins og hann vissi
ekki rétt vel hvaðan á sig stæði veðr-
ið), og breskur almenningur virðist
hafa farið í hálfgerða fýlu (eins og
hann væri satt best að segja ekkert
sérlega hrifinn af uppátækinu).
Hér var óneitanlega efnt til fagn-
aðar með næsta ólíku fólki, og það
kom víst á daginn að það á ekki
skap saman ennþá. Blöðin sem ég
hef verið að vitna í láta liggja að
þvi (segi þau það ekki berum orð-
um) að drottningu hafi verið vork-
unn að þurfa að flytja ræðurnar sem
hún var látin romsa upp úr sér á
ferðalaginu. Þær voru víst aðallega
um bróðurhug og þesskonar vesen.
Meir að segja kemst New States-
man þannig að orði að stjómarráðs-
mennirnir sem sömdu ræður drottn-
ingar hafi orðið að nota ógnmikið
orðagjálfur til þess að krækja fyrir
staðreyndirnar um atferli þýskra síð-
ustu áratugina.
É,
l g nefndi áðan þennan eigin-
leika Breta að láta sem ekkert hafi
ískorist við erfiðar kringumstæður.
Þeir eru að vísu óforbetranlegir land-
helgisþrjótar, en þeir eru merkileg
þjóð allt um það. Þeim er lýst sem
fremur þumbaralegu fólki hversdags,
en þá er upþi á þeim typpið þá allt
er í grænum sjó. Það kvað hafa verið
sjón áð sjá þá kringum 1940, þegar
Héðinn stóð einn. Þjóðverjar ætluðu
þá lifandi að drepa, svo að þeir voru
kampakátir, snúðugir og beinlínis
hortugir. Ég heimsótti þá snögga
ferð nokkrum mánuðum eftir stríðs-
lok, þegar þeir voru allslausir enn-
þá. Þeir lifðu við skömmtun sem
ætlaði þá lifandi að drepa eins og
Þjóðverjar um árið. Maður gat ekki
fengið keyptan matarbita á veitinga-
húsi án þess að vera uppi með þess-
ar skömmtunarseðlasnuddur. Einu
sinni bað ég um kjötkássu að ég
hélt og fannst það sérviskulegt uppá-
tæki og Bretanum líkt að bera mér
sósuna fyrst. En það kom auðvitað
á daginn að sósan var kjötkássan.
S vona K!,u5„ »
sér ekki. Þegar flugvélin lenti var
því líkast sem maður væri kominn
í Múlakamp eða Þóroddsstaðakamp
eða Camp Knox: eintómar braggaand-
styggðir. Vegabréfaeftirlitið bjó í
bragga og farseðlaeftirlitið átti heima
blés kaldur og hrár vindur um flug-
brautirnar. Þær voru eftirlegukind-
ur úr stríðinu, og sú yngri sem var
tuttugu og fjögra fimm ára var bú-
in að vera burðarkall síðan ’42 ef
ég man rétt en sú eldri eitthvað
skemur.
Breskt kvenfólk var skikkað til
hverskonar vinnu í stríðinu hvort
sem því líkaði betur eða verr, þó að
reynslan hafi sýnt að því hafi oftar
en ekki líkað það öllu betur. Nú eru
burðarkvensurnar í luralega burðar-
kallsbúningnum ugglaust fyrir löngu
orðnar virðulegar frúr í virðulegum
frúarbúningi, og ef það er satt sem
sagan hermir að Bretar séu þumib-
aralegt fólk hversdags, þá má gera

! öðrum bragga og fyrir framan
þriðja braggann gaf að líta pólití-
mann með stórt kringlótt pönnu-
kökuandlit og pínulítil rauð músar-
augu og í stykkjuðum sívjotbuxum.
Þá komu út úr fjórða bragganum
stúlkur tvær og bösluðu á undan
sér kerru út á flugbrautina. Þær
voru þá burðarkallar, hvorki meira
né minna. Það kemur sér að vera
blaðamaður þegar maður uppgötvar
burðarkalla með uppstrokunef og
bungubarm. Stúlkurnar voru báðar
með gult hár og báðar í einhvers-
konar burðarkallabúningi og báðar
í einhverskonar burðarkallaburu
eða frakka yst klæða, því að það
ráð fyrir að báðar þessar stúlkur séu
orðnár hinar mestu leiðindaskjóður
af þrengingaleysi. En mér er í blaða-
mannsminni hve snarborulegar þær
voru þegar allt var í grænum sjó.
T inir mínir halda áfram að
bera að mér dularfullar klausur úr
blöðum og tímaritum. Hér er ein sem
hefur valdið mér talsverðum heila-
brotum:
„Launakúrfan getur verið hvort
heldur bein lína eða bogin . . . “
Er ekki eitthvað bogið við beinar
,,kúrfur“?
Það er haft eftir honum, að eitt sinn
hafi hann fengið beztan byr milli
landa. Hann -var þá við Frúarkirkju
að messu, áður en hann lagði frá
Kaupmannahöfn, en við Stokkseyrar-
kirkju næsta sunnudag eftir
(Br. J.; Þuríður formaður).
Meingað galli
Daði fróði segir í prestaævum sín-
um, að Páll (Hjálmarsson, síðasti
skólameistari á Hólum) hafi trúlofazt,
áður en hann sigldi, Hólmfríði dóttur
Halldórs Vídalíns á Reynistað, en hún
hafi rofið tryggðir við hann meðan
hann var ytra og gifzt Arna kaup-
manni Jónssyni (Reynistaðarmág).
Hafi þá Páll ritað neðan undir bréf
til hennar vísu þessa;
Meingað galli er meyjarþel,
má ég það sanna þarna.
Fofnis alla fögur þél,
farðu álla daga vel.
22. tbl. 1965
-LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9