Lesbók Morgunblaðsins - 13.06.1965, Síða 11

s
1
y
y
i
s
I
x
P
tí
n
s
u
f
•
i
— Ég sendi
tækið hei mtil
yðar eins fljótt
og ég get,
herra minn!
— Mesti ó-
þarfi. Ég og
kella mín get-
um sjálf kom-
ið því heiml
IA erlendum bókamarkadi
Saga
The Battle of Dienbienphu. Jules
Roy. Translated by Robert Bald-
ick. Faber & Faber 1965. 42/—
Ósigur Frakka í Dienbienphu
vorið 1954 vakti undrun víða um
heim og þó einkum á Vesturlönd-
um. Fjandmenn Frakka voru
álitnir þeim miklu síðri sem her-
menn og í fyrstu var það talið
óhugsandi að illa útbúnir skæru-
liðar gætu sigrað velæfðan og út-
búinn franskan her. Og það sem
meira var, her Frakka þarna var
atvinnuher, margvanur og þrauí
þjálfaður í orrustum. Höfundur
þessarar bókar er franskur blaða-
maður. Hann hefur með þessari
bók sett saman ágætt heimildar-
rit um aðdragandann að ósigri
franska hersins í Indó-Kína.
Hann hefur rannsakað þau gögn
sem fyrir liggja og átt viðtöl við
f.iölda marga, sem tóku þátt í
síðustu átökunum. Þar koma við
sögu bæði hershöfðingjar og liðs-
foringjar. Hann skýrir frá skoð-
anamun frönsku herstjórnarinnar
og frönsku stjórnarinnar og deil-
unum, sem hófust innan frönsku
herstjórnarinnar í Indó-Kína,
þegar Navarre hershöfðigi var
sendur þangað til þess að semja
um frið. Togstreitan innan her-
foringjaráðsins og deilur þess
annars vegar og frönsku stjórnar-
innar hins vegar áttu ekki lítinn
þátt í ósigrinum. Auk þessa van-
m*tu frönsku hershöfðingjarnir
getu skæruliðanna og skildu ekki
fyrr en of seint að strategía í
hernaði í Evrópu gilti ekki í átök-
um við skæruliða I frumskógum
Indó-Kína. Höfundur rekur sög-
una frá upphafi, hann lýsir áhrif-
um stjórnmálaástandsins í heim-
lnum á gang striðsins I Indó-
Kína og rannsakar að hvað miklu
leyti Vietminh naut aðstoðar
Kínverja og Frakkar Bandaríkja-
manna.
f þessarl bók er samandreginn
mikill fróðleikur um gang stríðs-
íns, og orsakir að ðsigrinum eru
raktar mjög ftarlega. Þetta er ein
bézta heimildin um stríð Frakka
í Indó-Kína undir lokin, sem út
hefur komið. Denis Warner, sem
er ástralskur blaðamaður, hefur
bent á, að bandariskir hershöfð-
ingjar virðist lita á baráttuna í
Suður-Víetnam sömu augum og
flestir frönsku hershöfðingjarnir
gerðu 1 upphafi ófriðar .Frakka
og Vietminh. Waíner hefur dval-
ið f Suðaustur-Asíu undahfarin
15 ár, meir og minna, og þekkir
land og þjóð' betur en margur
*nnar. Þessi bók er mjög tíma-
bær nú þegar ófriður geisar í
Suður-Vietnam.
A History of Europe. H. A. L.
Fisher. I-II. Coliins — The Font-
ana Librarý 1964. 21/—
Þetta er saga Evrópu, rakin frá
upphafi fram að 1935. Bókin kom
fyrst út 1935, og hefur oft verið
endurprentuð. Þetta er ein hand-
hægasta Evrópusaga á ensku,
sem nú er á markaðnum, og sem
spannar allt tímabilið og er ekki
mjög löng. Höfundurinn var
einkar fjölhæfur, fræðimaður,
skólamaður og stj órnmálamaður.
Hann var náinn vinur Lloyds
Georges, var ráðherra 1926, full-
trúi á þingi Þjóðabandalagsins og
settist að í Oxford 1926 og dvaldi
þar til dauðadags 1940. Höfundur
getur þess í formála, að ýmsir
menn honum lærðari hafi þótzt
finna í mannkynssögunni ein-
hverja stefnu, vissa hrynjandi
eða að hún stefndi að vissu
marki. Hann segist ekki hafa
orðið var við slíkt í athugunum
sinum. Atburður hefst af atburði,
en hann forðast að draga víð-
feðmar ályktanir af vissum þýð-
ingarmiklum atburðum sögunnar.
Hann segir frá því sem gerðist.
eins rétt og mögulegt er og án
þess að leggja annarlegan skiln-
ing í hið skeða, eða útlista það til
vissra átta. Hann segir einnig að
svo virðist sem framfarir eigi
sér stað, en jafnframt að fram-
farir séu ekki neitt náttúrulög-
mál. Sagan er menn og umhverfi
og sú arfleifð, sem menningar-
þjóðfélög byggja svo mjög á.
Þótt bókin sé nú þrjátíu ára göm-
ul, heldur hún þó gildi sínu þrátt
fyrir mikinn efnivið, sem hlað-
izt hefur upp síðan, og nýtt mat
á ýmsum atburðum. Höfundur
hefur bókina á inngangi og seg-
ir síðan sögu Rómverja og
Grikkja með tilliti til evrópskrar
sögu og þróunar. Meginhluti bók-
arinnar fjallar um Evrópu frá
uppkomu franska ríkisins. Fyrra
bindinu lýkur á friðarsamning-
unum eftir spænska erfðastríðið.
Siðara bindi hefst með upphafi 18.
aldar og nær til 1935. Bókin er
tæpar fjórtánhundruð blaðsíður,
þéttprentuð. Hverjum kafla fylgja
bókalistar.
Namen die keiner mehr nennt.
Ostpreussen — Menschen und
Geschichte. Deutscher Taschen-
buch Verlag 1964. DM 2,80.
Höfundurinn er af gamalli aust-
ur-prússneskri ætt. Ættin fluttist
fyrir mörgum öldum frá Westfal-
en til Austur-Prússlands. Hún
stundaði nám við ýmsa þekkta
þýzka háskóla og tók við óðölum
sínum 1939. Hún flúði þaðan í
stríðslok og starfar sem blaða-
kona við Die Zeit.
Hér segir hún sögu sína og af
landbúnaði á þessu svæði fyrir
stríðið, en á þessum svæðum voru
mörg stærstu góss Þýzkalands og
landbúnaður þar var blómlegur
og rekinn af hinni mestu atorku.
Hún segir sögu stríðsáranna og
flóttans og rekur síðan minning-
ar sínar og sögu þessara blómlegu
byggða fyrrum. Ætt hennar kem-
ur hér mikið við sögu. Landnám
Þjóðverja á þessum svæðum fyrr-
um átti sér fáar hliðstæður 1
Evrópu. Margt dugmesta fólk
landsins er ættað úr þessum hér-
uðum, og blómi þýzka hersins var
þaðan. Frægustu hershöfðingjaætt
ir á Þýzkalandi eru ættaðar frá
Prússlandi. Nú eru þessi land-
svæði öðrum háð og saga þeirra
er ekki lengur tengd sögu Þýzka-
lands. Bókin er smekklega útgef-
in, hún kom fyrst út hjá Eugen
Diederichs forlagi 1962.
Vín
Modern Wines. T. A. Layton.
Heinemann 1964. 25/—
Höfundurinn rekur vel þekkta
vínsölu í London. Hann hefur sett
saman fimm aðrar bækur um létt
vín. í þessari bók segir hann frá
vínþrúgurækt í 18 löndum. Hann
hefur ferðazt víða og þekkir af
eigin raun víngarða þeirra landa,
sem hann ræðir um, og afurðir
þpirra. Hann álítur að góð vín séu
ekki endilega bundin hinum
gamalkunnu svæðum í Frakk-
landi og við Rín. Elzta heimild
sem til er um vín er um sex þús-
und ára gömul og er úr egypzku
grafhýsi. Vínsmekkurinn er að
áliti höfundar mótaður af hefð
og auglýsingum. Áður fyrr voru
egypzk vín talin vína bezt, siðar
sýrlenzk og attísk. Hefð kemst á
frönsk vin á 18. og 19. öld. Höf-
undur telur upp mikinn fjölda
vína og víntegunda frá fjölda
landa og leggur sitt mat á teg-
undirnar. Hann hefur allar for-
sendur til að dæma skynsamlega
og af góðum smekk þar eð hann
er forseti félags vínsmakkara á
Bretlandseyjum. E>etta er hentug
bók fyrir þá fáu hérlendis, sem
hella í sig brenndum vínum af
ástæðum sem oft eru taldar ein-
kenna mjög frumstæða einstakl-
inga, og hverra hegðun er talin
góð og gild meðal villtra þjóð-
flokka á einhverskonar hálfsið-
unarstigi.
Jóhann Hannesson:
ÞANXARÚNIR
EKKI eru allar byltingar blóðugar. Af sumum þeirra berast
engin þau tíðindi að menn taki eftir þeim. Ein af þessum
hægfara byltingum er „The Paperback Revolution“ í bókagerð
Hún hefir leitt til þess að meira er keypt af bókum en áður
víða um lönd. Fróðleiksfús almenningur á nú kost á að eignast
bækur um mörg svið menningar, sem áður voru nálega lokað-
ur heimur. Verk ágætishöfunda eru nú fáanleg á vægu verði.
Hér er ekki lengur um að ræða vasabækur (Pocket Books) ein-
göngu, heldur bækur í meðalstóru broti, settar meðalstóru letri.
Farið er að gefa út kennslubækur til notkunar við háskóla með
þessari aðferð (University Paperbacks). Reynast þessar bækur
miklu ódýrari í framleiðslu en bækur í hörðu bandi, og þær
taka minna rúm í hillum en þær. Lítið eitt er farið að taka
þetta upp hjá oss, og má benda á nýja útgáfu Skólaljóða frá
Ríkisútgáfu námsbóka sem dæmi um að vel getur tekizt til
með þess konar útgáfur, en telja mætti einnig ýms fleiri dæmi
frá síðari árum. Hins vegar eru sumar aðrar bækur í mjúku
bandi ekki nógu vandaðar að frágangi. Mjúk spjöldin flysjast
fljótt af sumum kennslubókum, sem notaðar eru daglega, enda
fá margar bækur á sig subbulegan blæ í höndum unglinga þeg-
ar á líður veturinn. Mjúkt band á bókum þarf því að vanda,
einkum þeim, sem nota skal um nokkurt skeið. Flestar skóla-
bækur hjá nágrannaþjóðum vorum á Norðurlöndum eru í hörðu
bandi og vönduðu, enda nauðsynlegt ef nota skal sömu bókina
árum saman, svo sem söngbækur, orðabækur og handbækur,
sein oft þarf að grípa til.
Af óinnbundnum bókum hafa menn kynni hér á íslandi, og er
skemmst frá því að segja að þau kynni eru ekki ánægjuleg
þegar þráðurinn slitnar og bókin leysist upp í blöð og spotta.
En þessi bókagerð er utan byltingarinnar og stendur ekki vel
að vígi í samkeppninni. Þarf því að hyggja vel að nýjum leið-
um til að þreyta það kapphlaup, sem greinilega er framundan
í framtíðinni, ekki sizt í verðlagi. Væri eðlilegt í útgáfustarf-
semi að spyrja um markmið bóka og tilgang. Ef bók er ekki til
þess gerð að verða lesin oftar en einu sinni eða tvisvar, væri
betra að hafa hana fallega útlits en að gefa hana út í dýru
bandi. Bækur geta sem sé verið bæði góðar og fallegar, þó ekki
séu notuð hörð spjöld, leður eða gylling. Hins vegar er hinn
sígildi frágangur sjálfsagður á bókasöfnum og annars staðar,
þar sem mikið reynir á ytri gerð bókanna.
Hér hefir fyrst verið bent á kostahlið byltingarinar, en galla-
hliðin segir einnig til sín. Erlendis er mikið framleitt af of-
beldis- og glæparitum og dreift með þessum ódýru útgáfuað-
ferðum. Skúmaskot glæpa og úrkynjunar eru þannig kynnt
æskulýðnum, og þessi kynning telst til arðvænlegra atvinnu-
greina. Samkvæmt fimmta lögmáli hræsninnar segjast útgef-
endur verða að framleiða lélegar bækur til að geta staðið und-
ir kostnaði þeirra, sem góðar eru. Talsvert er gert að því að
gefa út bækur, sem að efni til eru samhljóða eftirsóttum kvik-
myndum.
Byltingin í bókaframleiðslu er meðal orsaka blaðadauðana.
Einkum eru lélegar bækur skeinuhættar dauflegum blöðum.
Sjónvarpið er einnig meðal dánarorsaka blaðanna, hvort sem
mönnum líkar betur eða verr. Þó er sennilega veigamestu om-
sakanna að leita hjá blöðunum sjálfum. Margir nútímameMi
skemmta sér að bókum, sem bera lof á banditta og þeirra fram-
ferði. Aðrir una sér við langdregið oflof á skækjum, sem á vom-
um tímum uppskera meira hrós en heiðarlegar sæmdarkonur,
en það telja menn til lista og uppdubba gleðikvendi, en setja
sæmdarkvinnur í skammarkrókinn, og furðulegast af öllu «r
að konur skuli gera að þessu góðan róm. Þess er ekki að vænta
að fólk, sem helgar sig þessum lestri og sjónvarpinu, endiat
til að lesa alvarleg blöð; til alvörunnar yfirleitt verður eng-
inn afgangur, þegar hégóminn gleypir tíma manna og fjármuni.
En ekki má misnotkun hinnar nýju bókagerðar draga sv*
mjög úr mönnum að þeir reyni hana ekki hér til þess að koma
á framfæri þeim fróðleik og sannindum, sem þjóðin þarf til «0
lifa og efla menningu sína. Fyrir fáeinar krónur má hér fá úr-
val af Edduljóðunum á þýzku, og jafnvel á rússnesku líka, en
íslenzkar útgáfur af þessum frægu ljóðum hafa verið torfengn-
ar í sjálfu föðurlandi Eddunnar. Hér um má nokkuð kenna
tregðu til breytinga í bókagerð.
22. tbl. 1965
LESBÓK MORGUNBLÁÐSINS H