Lesbók Morgunblaðsins - 07.04.1968, Page 7

SMÁSACAN
<emi
En rétt um leið og ég tek í hurð-
ina heyri ég drynjandi nautsöskur
úti fyrir. Það eina sem mér dettur
í hug, er að ekki sé of gott lagið
á þeim beljunum í Nesi (Utanverðu-
nesi), bezt fyrir mig að stugga við
þeim, annars verði langt í mjaltirnar
og óvíst að fólkið finni þær hér.
Ég þríf því luktina_ og snarast út,
en sé ekki neitt. Ég geng allt í
kring um byrgið, en það kemur út
á það sama, engar kýr sjáanlegar
eða heyranlegar.
Fer ég nú inn aftur, og það er
mér eiður sær, að mér datt ekkert í
hug annað en beljuskammirnar í
Nesi, ég hefði bara ekki getað fund-
ið þær. Og ég fór aftur að lesa.
En viti menn. Klukkan ellefu
heyri ég þetta sama, alveg eins. Þá
hugsa ég með mér, að ég skuli ekki
láta beljufjandana leika á mig í ann-
að sinn, nú skuli ég leita almenni-
lega. Ég þramma því með luktina
út og geng norður eyrina, alla leið
að Gíslahaug, sem var yzt þar, sem
klettaveggurinn lokaði að sjónum,
haugurinn er víst horfinn núna,
hvarf þegar grjótið var sprengt
þarna í Sauðórkrókshöfn. En ég varð
einskis vísari, svo ég sneri til baka
suður að Ósklettinum, þar sem brúar
endinn er nú. En það er ekkert að
finna, svo ég fer enn inn. Og nú
er klukkan á seinni tímanum í tólf,
og þá heyri ég allt eins.
Fer ég nú að hugleiða málið. Voru
þær uppi á brún?, spyr ég sjálfan
mig, en gef mér jafnharðan neikvætt
svar. Ef svo væri hefði ég ekki
heyrt klaufnasparkið utan við kof-
ann í upphafi. En hvað um það.
Það var þýðingarlaust fyrir mig að
leita í þessu brúna myrkri.
En nú er kvöldið á enda, og ég
er ekki skuldbundinn til að bíða leng-
ur, svo ég fer út til að ganga frá
ferjunni. Henni var lagt frammi á
ósnum, og fór ég út í hana í pramma.
Það gekk allt vel, og bar ekki á
neinu óvenjulegu.
Legg ég svo af stað heimleiðis,
gekk slóðina upp sneiðinginn hjá
Ósklettinum. Þá heyri ég og finn,
kannski fullt eins vel finn fyrst í
stað, að það er gengið á eftir mér —
líkast eins og hestur gangi. Það komu
í mig hálfgerð ónot, en ég sat á mér
og gekk rólega. En ég fann og heyrði
að þetta nálgaðist, þrammhljóðið
jókst og ég heyrði einhver óhugnan-
leg andköf, sem mér fannst sLjuk-
ast upp að bakinu á mér. Kannske
hef ég greikkað sporið eins og ó-
sjálfrátt, því hálfmeðvitaður beygur
seitlaði gegnum mig. En leiðin var
stutt að vegamótunum á gamla sýslu-
veginn austur hjá Nesi. Þangað
heyrði ég þessa óséðu veru halda,
en ég hélt áfram suður slóðirnar að
Hellulandi.
— Hafðirðu ekki orð á þessu fyr-
irbæri, þegar þangað kom?, spyr ég.
— O, nei nei. Enda voru víst all-
ir gengnir til náða, þegar ég kom
og ekki man ég annað, en að mér
sofnaðist vel um nóttina. Á mánu-
dagsmorguninn laust fyrir níu er ég
enn kominn út á vegamótin. Þá kem-
ur maður austan veginn frá Nesi
og mætumst við þarna. Ekki þekkti
ég manninn, en spyr hann að heiti
og hvaðan hann sé.
Utan úr Sléttuhlíð, svarar hann.
Ég er með boð til þín frá Möllers-
fólkinu, að það komi ekki á sunnu-
dagskvöld.
— Seint koma boðin, segi ég,
kannske eilítið hvatskeytslega.
— Ójá, segir manntetrið. Ég ætlaði
yfir í gærkvöldi, en það var um
tíuleytið að ég fékk eitthvað yfir
höfuðið og fannst sem ég gæti ekki
haldið áfram svo ég gisti á Lóni.
Svo fer ég að kynna mér uppruna
sendiboðans. Þorgeirsboli fylgdi ætt-
inni hans. O, það held ég, bætti Jón
síðan við og tók í nefið. Og um
kvöldið kom Möllersfólkið. Hann var
bara að láta mig vita, hann boli
greyið, ekki svo bölvaður þá. Hann
hefur líklega farið í Lón um kvöld-
ið.
Meira frá bola.
— En hefurðu séð Þorgeirsbola?,
spyr ég.
— Já, segir Jón og hlær lítið eitt
við. Það var við fjárhúsin á Gerð-
inu í Hróarsdal. Við vorum sex syst-
kynin að renna okkur á skíðum. Skíð-
in voru að vísu bara ein. Við rennd-
um okkur á þeim til skiptis. Þetta
var eitthvað um 1910, ég var 11 eða
12 ára.
Aðalkaupstaðarleiðin lá fyrir neð-
an hjá okkur eftir bökkunum, eða
ánni á vetrum, þegar hún var á ís.
Jæja, það stóð svo á að ég hafði
farið mína ferð á skíðunum og er
kominn upp á hólbrúnina. Þetta er
í rökkrinu, gott veður, birta af norð-
urljósum, en ekki tunglskin. Þá
verður mér litið fram bakkana fyrir
neðan Keldudal og sé þar eitthvað
á hreyfingu á leið norður eftir. Mér
sýnist þetta vera töluvert fyrirferð-
ar, og meðan ég skipti á skíðunum
við Gísla bróður minn, sem átti að
fara næstu ferð, er sé að smálíta
í áttina frameftir og ég að þetta
slær sér austur að Nöfunum, sem
eru milli bæjanna. Þetta fer hratt
yfir ekki ósvipað og það berist fyrir
segli.
Eins og túnið í Hróarsdal var þá,
var svona hálfs kílómeters leið frá
því að Nöfunum þar sem þær skaga
lengst fram, og þangað er þetta kom-
ið, þegar Gísli brunar af stað. Þá
bendi ég systkinum mínum í áttina
og kalla jafnframt til Gísla, og þau
sjá þetta öll. En svo hratt bar það
yfir, að þegar Gísli kemur niður á
ísana, þá er ferlíkið þotið yfir slóð
hans niðri á ísnum, aðeins á bak við
hann. Og nú sjáum við greinilega •
hvers kyns er: Þetta er naut með
dragandi húð aftur af sér, sem brett-
ist upp, það var seglið, sem mér
fannst ég sjá fyrst. Og við heyrðum
glymjandi fótatak, líkast sem þetta
væri hestur á skeiði.
Rétt norðan við þar, sem það fór
fram hjá Gísla, gengur fram kletta-
horn og þar hvarf þetta um svipað
leyti og Gísli nemur staðar, og þá
kveða við þrjú drynjandi öskur,
hvert á eftir öðru. Hefi ég ekki
fyrr né síðar heyrt önnur slík, nema
þá helzt í reiðu ljóni í Dýragarð-
inum í Höfn, þessi voru aðeins miklu
kraftmeiri, það var eins og jörðin
nötraði við öskrin.
— Urðuð þið ekki hrædd?
— Ekki strax. Við hlupum niður-
eftir, en sáum enga slóð. Gísli, sem
hafði verið næst ókindinni, sagðist
hafa fundið ramman óþef, sem ætlaði
að kæfa hann. Sú pest gat ekki
stafað af neinu öðru en ófögnuðinum.
Og nú greip óttinn okkur svo við
hlupum til bæjar. Mögnuð kynngi
þessarar sýnar hafði veitt okkur
tengsl við ógn og skelfingu, sem
við kunnum engin ráð við. En þegar
við komum heim og sögðum frá við-
burðinum sagði pabbi ekki annað en
þetta:
— Já, þið þurfið aldrei að vera
hrædd við Þorgeirsbola. Hann fer
ekki inn fyrir túngarð hjá mér.
— Svo þú telur, Jón, að þarna
hafi verið um Þorgeirsbola að ræða?
— Ekki vafi. Bæði sáum við öll
sex furðu greinilega allt útlit þess-
arar skepnu, og Gísli, sem var í
beztu aðstöðunni, sá líka greinilega
hornin. Nei, þar kemst enginn efi
að.
— Og hvaðan kom hann?
— Sjálfsagt úr Blönduhlíðinni.
Hann fylgdi fólki þaðan, sem án efa
hefur farið þessa leið á undan eða
eftir, þó ég muni nú ekki eftir að
við veittum því athygli.
— En Ábæjarskotta hefur ekki
verið með í förinni. Var ekki sagt
að hún fengi stundum að sitja á
skinnbleðlinum hjá bola?
— Skotta var ekki með. Kannske er
þetta líka bara þjóðsaga með sam-
peyti hennar við Þorgeirsbola. Enda
mun hún aðallega hafa haldið sig
framfrá.
Framhald af bls. 3
Eini möguleikinn sem ég hef til þess
að afla mér frekari upplýsinga eftir
leiðum hugarins væri sá að reyna að
endursemja öll þau samtöl sem við höf-
um átt um dagana, þau verða alls ekki
fá, til að komast að því hvort hann
hafi í þeim látið í ljós vitneskju eða
grun um að þessi atburður myndi eiga
sér stað. Ég ætla strax að ráðast í
þetta, ég ætla að hefja kerfisbundna
upprifjun á samtölum okkar eða eins
•niklu af þeim og unnt er ef ég neyti
allrar orku minnar og ímyndunarafls,
verður það sennilega flestallt, til að
komast að því ef hann skyldi við eitt
eða fleiri tækifæri hafa látið eitthvað
í ljós sem ekki hefur vakið eftirtekt
mína þá stundina. Þetta verður mér á-
reiðanlega nóg verkefni ekki aðeins í
kvöld og næstu daga, heldur um ó-
fyrirsjáanlega framtíð.
Ég verð að fara að grafa líkið upp
aftur. Ef starf mitt í gær má teljast
óþægilegt, verður það sem fyrir mér
liggur öldungis ólýsanlegt. Ég skyldi
feginn skríða á hnjánum þrisvar kring-
um alla eýna, ef ég gæti losnað við
hið óhugnanlega starf að grafa líkið
uppúr jörðinni aftur og rannsaka það.
Maurarnir voru þegar komnir í það
þegar ég gróf það niður, hvernig skyldi
það þá líta út núna, eftir að hafa
legið til frjálsra afnota hverskonar orm-
um og öðru því sem kann að fyrir-
finnast neðanjarðar? En verkið verður
að vinna og jafnvel þótt ég skriði fimm
sinnum allt í kringum eyna, gæti það
ekki aflað mér þeirra upplýsinga sem
ég vonast til að fá við þessa endur-
nýjuðu rannsókn á líkinu.
Ég hef nú rannsakað eyna eins ítar-
lega og unnt er, það er að segja innri
hluta hennar og þá að sjálfsögðu aðeins
yfirborð hans. Mér dettur allt í einu
í hug að ég geti ekki talið rannsóknir
mínar á eynni gagngerar fyrr en ég
hef tekið af allan efa um að engin
gögn í málinu liggi grafin nokkursstað-
ar.
Rannsóknir mínar á yfirborði eyjar-
innar hafa nú staðfest fullkomlega að
þessa stundina eru engar mannlegar ver
ur staddar á eynni aðrar en ég, en
það var mér auðvitað fullljóst fyrir.
Það auðveldar vitanlega ekki við-
leitni mína við ráðningu þessarar gátu,
að fram að þessu hafa allar rannsóknir
mínar verið svo að segja árangurs-
lausar. Ekkert spor nokkursstaðar fram
að þessu, það er auðsjáanlega slóttugur
glæpamaður, sem ég á í höggi við. Þó
finnst mér að í sumu því sem ég man að
hann hefur haft á orði upp á síðkastið
sé hægt að finna óljósan vott af ýmsu
óvenjulegu, en ég get þó ekki sann-
færzt um þetta fyrr en ég hef rifjað
upp fyrir mér fleiri af samtölum okkar
til innbyrðis samlíkingar. Vinnan við
þetta er ekki með öllu jafn takmörkuð
og ég ætlaði við fyrstu athugun.
En mér mega ekki verða á þau mistök
að binda uppbyggingu mína við það sem
hann hefur haft á orði uppá síðkastið,
ég verð einnig að reyna að minnast
alls, sem hann hefur tekið sér fyrir
hendur og ef til vill að sannprófa þann-
ig hvort hann sjálfur hafi verið við-
búinn því að þetta morð myndi eiga
sér stað eða hvort það hafi komið hon-
um jafn gersamlega að óvörum og mér.
Það lætur nærri að útlit þess hafi
verið enn verra en ég hafði gert mér í
hugarlund. Ormarnir hérna geta varla
verið vandfýsnari. Það -^itt að lyfta
honum uppúr gröfinni og 'eggja hann á
jörðina var svo óþægilegt. að ég efast
um að ég hefði gert betta hefði ég
idtað fyrir hv'ernig áhrifin yrðu. Ég lét
það samt á móti mér. Ég rannsakaði
allan líkamann með mestu gaumgæfni,
voðalegt starf en það var unnið. Og
ekkert fann ég, en hvað hefði ég líka
Framhald á bls. 13.

4
7. apríl 1968.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7