Lesbók Morgunblaðsins - 12.10.1969, Qupperneq 6

að var með eftirvæntingu, að ég
fór á Borgarbókasafnið, daginn eftir að
ég hiaifði lasiið það, að bréf firá Gnðimiprvdi
Hamoeisisytni hefði boirið á góma í samitali
þeirra Gierlöffs og Hamsuns í herberg-
iskytronini á eillLiiheimiiliiiniu í Lamdvik.
Það var tvennt, sem mig fýsti að vita.
1 fyrsta iagi, hvort það femigi sitaiðdzt, að
Guðmrmdiuir hieifðii sikrif að þetta bréf. Mér
sagði maður, sem hafði þekkt Guðmund
ailvel, að hann hefði dáið í síðasta lagi
?' stríðsbyrjun, svo að það leit ekki vel
út. Og í öðru lagi, hvort fleiri bækur
væru til á safnimu eftir Gierlöff og ef
til vill einhverjar upplýsingar um hann.
Þetta var á sunnudegi í vetur, og þá
var Borgarbókasafnið opið.
ýjg dró fyrst fram Læknatal og fletti
upp á Guðmundi Hannessyni, en þar
vartaði dánardægur. Hann var sem sagt
lifandi 1943, en þá var bókin gefin út.
Ég varð því að fá nánari upplýsingar
armars staðar. En þá skeði atburður,
eem sumir myndu telja dularfullan. Ég
renrdi augunum eftir bókarkjölum á
hillunum eins og gengur, þegar maður
stendur fyrir framan bókaskáp. Þau
staðnæmdust við bókina „Ævisaga Benja
miiinis Framkiliins11. Beinjamin hiatfði eiinnig
komið við sögu um nóttina, er ég las
bók Gierlöffs, því að hamm hafði a.m.k.
tvisvar vitnað í hann. Ég hugsaði sem
Tvo, að það væri svo langt síðan ég
hefði lesið hana, að það væri rétt að
taka hana með heim. Ég tók bókina af
hillunni og opnaSi hana.
Mér satt að segja brá. Þar stóð, að
þýtt hefðu þeir Guðmundur Hannesson
og Sigurjón Jónsson. Það hafði ég ekki
hugmynd um. Útgáfuár var 1947. Ég leit
á formálann og sá óðar þessa setningu:
„Guðmundur Hannesson hafði lokið við
að iþýða % þessiairar bófcair, er andlát
hans bar að höndum á s.l. hausti.“ Var
nokkur bók í eigu Borgairbökasafnsins,
sem gat svarað þeirri spurningu, sem
var efst í fauga mér, nema þessi?
Ég atlhugaði síðan, hvort fleiri bækur
væru til eftir Gierlöff á safninu. Það
nokkrar bækur um þau efni. Síðar varð
hann fonmaður alþjóðasambands um hí-
býla- og skipulagsmálefni. Hann ritaði
ævisögu Edvards Munchs, Bjömstjerne
Björnssons, Trygve Andersens, Hans
Kincks og margra fleiri. Aðrar bækur
han? eru meðal annars þessar: Atvinnu-
rekandi og verlkamiaður, Saga tóbaks-
ir.s. Ræðumennska, Óveðrið á Norður-
sjó, Friður í þjóðfélaginu og Ást og hat-
ur : alþjóðastjórnmálum. Þá ritaðihann
einnig mörg afmælis- og hátíðarrit og
fjiölda ágæitæa driemigj'afoófca.
Sem formaður ofangreinds alþjóða-
sambands ferðaðist hann víða um heim
og kom til íslands 1936. Þá kynntist
Gierlöff að sjálfsögðu Guðmundi Hann-
essyni, prófessor í læfcnisfræði, sem lét
sig skipulagsmál miklu varða sem og
hú&næðis- og bygginigamál og var þá
formiaðuir Skipmliaigisnieifndar ríkis og
bæja.
Guðmundur Hannesson var helzti
brautryðjandi hér á landi í skipulags-
málum, sem hann taldi meðal mestu
framfara- og menninigarmáLa landsins.
Guðmundur segir frá því í grein í Morg
unblaðinu 9. jan. 1937, að hann hafi þá
fvrix allmörgum árum átt tal við einn
at ráðhenrium vorum um skipulag bæja.
„Skipulag?“, sagði ráðherrann, „er það
r.okkuð annað en humbu'g?"
Guðmundur tekur þó fram, að ráð-
herrann hafi seinna fe-ngið annað álit á
þeim máluim. Og þegar Gierlöff er hér
1936 að kynna sér íslenzfc skipulagsmál,
þá kemur Það 'honurn að vonum mjög á
óvart, að ihér eru gengin í gildi lög um
skipulag bæja, sem ganga lengra og eru
strangari en hliðstæð lög flestra, ef
ekki allra þjóða, sem yfirleitt hafa slík
lög
G ileirilöijjf hélt héir fyrirCleEitiria oig sýndi
skipulagsuppdrætti og ljósmyndir, sem
hann síðar gaf Skipulagsnefndinni að
gkiinaði. En hann fékk einnig skipu-
lag.suppdrætti íslenzkra bæja með sér
Knut Hamsun níræður.
GIERLÖFF, HAMSUN
OG GUDMUNDUR HANNESSON
SÍÐARI
HLUTI
Eftir
Svein Ásgeirsson
reynd'fait veir'a ein, sam hét „Æsikiuilý'ðuir-
inrn oig skó'giræk'tin", og — miikið rétt —
í þýð'iinigiu Guðimiuinidar HaininieÐsoinair.
Gierlöff hafði sagt Hamisun, að Guð-
mundur Hannesson væri gamall vinur
sinn — og spekinguir, hafði Ihann bætt
við. Hann bar greinilega mikla virð-
ingu fyrir þessum vini sínum. Ég hóf
nú leit að upplýsingum um Gierlöff og
sambanid og samvinnu þeirra Guðmund-
ar Hannessonar, sem eins og kumnu'gt er
var einstakur áíhugamaður um hvers
kyns framfaramál þjóðarinnar og virk-
ur þátttakandi í mörgum þeirra. Ég
hafði enn heppnina með mér, því að
ég fainn, áður en langt um leið, 4
blaðagreinar, sem voru hinar ákjósan-
legusitu heiimildir, sem hugzast gat, um
þessa tvo ágætu me-nn og samstarf
þeirra. Gneinarnar voru skrifaðar fyrir
22—33 áruim. Þrjár þeirra eru eftir
Guðmund Hannesson, pófessor, og fjalla
vm Christian Gierlöff, en hin fjórða,
sem jafnast á við hinar þrjár, er eftir
Christian Gierlöff og fjallar um Guð-
mund Hannesson.
Fyrst bar að kymma GieiriLötftf. Sam-
fcvæmt upplýsinguim norskrar alfræði-
bókar 'hefur hann verið mjög mikilvirfc-
ur rithöfundur og skrifað um hin fjöl-
breytilaguotu efni. Hann var hagfræð-
ingur að mennt. Starfaði um sfceið sem
framkvsemdastjóri félags, er vann að
fhýbýlaumbótum í Noregi og skrifaði
heim til Noregs til að sýna á fyrirlestra
ferðum sínum þar. Það gerði hann einn-
ig vissulega, en ekki nóg með það — og
fi'á því skýrir Guðmundur Hannesson í
þessari grein — , heldur flytur hann
fyiririleisitur um íisíemzk sikipuilaigsimáil í
London á fundi, seim Húsameistarafé-
lag Lundúnaborgar og Aiþjóðasamband
uim skipulagsmál boðuðú til í s-amein-
ingu. Voru þar sýndir uppdrættir og
Ijósmyndir frá íslandi. „Allt vakti þetta
iindrun og aðdáun“, skrifar Gierlöff
Guðmundi. „Var é-g beðinn að halda fyr-
irlesturinn aftur í Lundúnafaásfcólanum.
Var þetta mikill sigur fyrir ísland, svo
að ég get óskað yður til hamingju."
Guðmund'Ur bætir því við, að það 'hafi
verið leiðinlegt að geta efcki sýnt skipu-
laigsuppdriátt af Reykjavík, en hann sé
ekki til, þótt ótrúlegt sé. Hefði og vart
orðið okkuir til sóma.
I grein, sem Guðmundur Hannes-.
=ion skrifar ári síðar, segir hann frá
bv:', að Gierlöff sé búinm að halda fyr-
irlestra um ísland og íslendinga víðs-
vegar í Noregi við mifcla aðsókn. Einnig
hafi hann rdtað fjölda greina um ís-
'rr.d í norsk blöð. Sé Gierlöff frægiur
fyrirlesari og ræðuSkörunigur. Nýlega
haf’ hann verið beðinn að halda hátíða-
ræðu í bæ einum, þar sem líkt hagaði
til og á Seyðisfirði. Hafi hann þá notað
tækifærið og sýnt ljósmyndir á hátíðiar-
samkomunni af sfcipulagi Seyðisfjarðar.
Málverk Kai Fjells af Knut Hamsirn 1950.
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSIN S
12. okibóbeir 1969