Lesbók Morgunblaðsins - 02.11.1969, Side 7

in breytti lit O'g líf ham aiEL't varB
bærilegra en fyrr. Oft og tíð-
um unaðssamlegt, í heimi óðs og
ævintýra. Að vísiu var bótea-
kostur takmarkaður, þó allgóð-
ur, að þeirra tíðar hætti.
En jafnframt draumaheimi
bókanna kom annar heimur í
ljós, heimur strits og þreytu.
Lítt búinn að klæðum, með
frostbólgnar hendur og fætur,
varð hann á vetrum að bera
vatn í bæ og peningshús, í þung-
um tréskjólum. Sópa krær og
garða, flytja hey á milli húsa,
smaila fé og hrosisuim og fara í
fjósið kvölds og morgna. Hin
blíða veröld bókarinnar gat
því eigi birzt fyrr en um nátt-
mál, er hann var skriðinn und-
ir brekánið sitt, hjá ósandi
týruloga á rúmmaranum. Löng-
um höfðu stjúpbræður hans
verið honum svarakaldir, sem
átti sinn þátt í einræni hans
og sneimimboiriininii ílhygli, en nú
voru þeir famir til sjóróðra í
útver.
Hanin réri eimniiig út, þegar
stundir liðu, og átti þar fiest
sín þeztu ár við sand og sjó.
Þar eignaðist hann sínar fyrstu
bækur, að vísu ekki margar, en
honum dýrmætar. íslendinga-
sögur og nokkrar kvæðabæk-
ur 19. aldar skálda. Langa
sagnakafla, ljóð og dróttkveðn
ar vísur kunni hann utan að,
og hiafði stunidum á góðu dægri
látið eitt og annað fjúka í þeim
dúr, þegar skelin opnaðist.
Þess vegna var Sakki skepn-
an að skensa hann með Snorra
og fleiri fornskáldum. Samsett-
ur maður Sakki. Líklega gott
efni í æsku? Höfðmgjakyn og
allt þess háttar, jú jú, en nú
eisan ein, og sannaðist þar sem
löngum fyrr, að aumur er aga-
laus maður. Enn gat hann þó
verið að gantast við starfs-
stúlkur og kerlingar á Heimil-
inu og staupa sig í laumi, þeg-
ar færi gafst á. En hvað þurfti
hann að láta karlræfilinn villa
um sig? Ekki var Sakki garm-
urinn svo merkilegur nú orðið,
óekkí. Stund og stund var þó
skemmtun að honum, vegna
glaðlyndis hans og kjaftháttar,
þótt leiðigjarn yrði til lang-
frama. —
Enn dimmdi á tjaldi minn-
inganna. Hann sá sig standa
við opna gröf, í hvenri lágu
tvær svartar kistur hlið við
hlið. Það var konan hans sál-
uga og einkasonur, sem fórst í
brimlendingu sama daginn og
móðir hans skildi við. Það var
þung byrði að axla og næt-
urnar í gömlu sjóbúðinni uirðu
langar og myrkrið svart, en
emiginin sikyldi sjá homium bnuigð
ið í oirði eða æði. „Skafl beygj-
attu skalli, þótt skúr á þig
falli.”
Þá var loks gott að hafa átt
erfiða æsku, og lært ungur að
dylja sinn innri mann. En sárt,
svo sárt, að enn olli minning-
in honum klökkva og kvíða-
þuinigiuim harmi. Tímiimn læfcn-
ar öll sár, segir fðlk, en það
er ekki satt, hann deyfir en
græðir ekki. Einkum var
drukknun sonarins sársauka-
full. Það högg var svo snöggt
og óvænt, hitt átti sér lengri
alduir og kom ekki að óvöru.
Hann hafði verið svo hreyk-
inn af þessum syni, sérílagi eft
ir að hann komst ögn á legg
og fór að babla. Babba, babba
koma, babba bodda, var hjal,
sem fyllti hjarta hans stolti og
ríkri gleði, nær hann kom inn
frá útivinnu eða ar sjð. Þegar
stúfurinn óx úr grasi, urðu
þeir raunar ekki ávallt sam-
þykkir um allt, en eigi að síður
va'r samband þeirra sterkt og
innilegt, unz vetrar brimið hjó
á þráðinn. Sonurinn var lið-
mannlega vaxinn, örlyndur
nokkuð, en þó úrræðagóður í
hverjum vanda, mikið sjómanns
efni. Stundum gramdist föðurn
um gemis hans og háreysti,
boltaspark og kvöldgöngur,
sem móðirin afsakaði jafnan
með unggæðishætti. Á hinn
bóginn þykkti sonurinn bóka-
sýsl föðurins og næturvökur
við skrifdund, hafði hann jafn
vel grunaðan um skáldskapar-
gjökt í leyni. Slík ástríða var
syninum framandleg, fannst
hún undinrót framtaksleysis og
jþeirria bágiu líifiskjiaina, er þau
bjuggu við. —
Enn skiptir um svið, þá er
haim hátt á fertugsaldri og
sonurinn 5—6 áira jarðvöðull.
Hann hafði verið við sjóróðra
eystra, ekki allfjarri bamsku-
stöðvunum, þegar hann sýktist
af grimmu taki, sem þó batn-
aði vonum fyrr. En þá var úti
um hentugair skipaferðir, svo
aH hann brá S það ras að
leggja upp á göngu til síns
heima, þótt á fjarlægu lands-
horni væri.
Seint á degi bar hann af fjall
inu að lágum torfbæ, með vall-
grónum þökum og dökkbrún-
um veggjum, hlöðnum úr hnaus.
Hann þekkti þetta allt ofur vel
frá fyrri dögum, en nú bjó hér
nýtt og ókunnugt fólk. Bóndi
gat þess til, að hann væri
göngumóður, lét beira honum
beina og bauð gistingu, þótt
enn lifði nokkuð dags.
Stundu síðar gengu tvær
ungar stúlkur í stofukytmna.
Þær voru rjóðar í vöngum og
frísklegar og fylgdi þeim dauf
kindalykt, enda að koma frá
því að smala og hýsa fé und-
ir nóttina. Þær tóku gestinn
tali og spurðust fyrir um leið
hans yfir fjallið, í sambandi við
nokkrar kindur, sem vantaði í
fjártöluna. önnur stúlkan,
freknótt og rauðbirkin, flissaði
mikið eins og eitthvað ofboð
hlægilegt bæa'i fyrir augu. Hin
vair döklk yfiinliitum mieð móbrún
leiftrandi augu, stillt í fasi og
broshýr. Þegar gesturinn lítur
útitekið og formfagurt andlit
hennar, hvolmynduð bi'jójjtin,
sem bunga út í þrönga narikins
blússuna, fráhneppta í hálsinn,
svo að mjúkar línur hans njóta
sín fullkomlega, þá þyrmir yfir
hann einhverju ólýsanlegu afli,
sem dregur hann að þessari
ungu stúlku eins og svarf að
segulstáli. Hún er dálitið móð
eftir hlaupin, við haustkjarra
sauðina, svo að hvelfdur barm-
ur hennar rís og hnígur örar
en ella, eins og innfjarðaralda
eftiir storm úti fyrir. Líkt og
sleginn töfrum í yndislegum
draumi, rís hann úr sæti sínu
við borðkrílið og gengur til
stúlknanna, sem standa á gólf-
inu framan við það. Þar mæl-
ast þau við um stund, með
löngum þögnum á milli og stara
hvort í annars augu, en stallan
víkur til hliðar og hlær eins og
fábjáni.
Bóndi, sem hafði gengið eitt-
hvað frá kom nú inn og endur-
nýjaði boð sitt um gistingu. Þá
fór honum eins og manni, sem
villzt hefur í dimmri þoku, en
sér allt í einu kunnugan klett,
hann minnist þess, að hann á
konu og lítinn labbakút heima
og finnur, að þennan seið varð
að rjúía, hversu indælt sem
annars hefði verið að gefa sig
á vald þessarar nýju, yfir-
þyrmandi kenndar. Nei, héð-
an varð hann að flýja þegar í
stað. Hann afþakkaði því boð
bónda urn gistingu, kvaddi í
skyndi og hljóp við fót áleiðis
til næsta bæjar, þar sem hann
náði aðsins háttum.
Þar var hon.um sagt, að unga
stúlkan væri dóttir bóndans og
héti Sólbjört. Jafnframt var
hopað á því, að hún mundi
gædd dulargáfu, þar sem við
hefði borið, að þungir hlutir
hreyfðust í návist hennar, án
sýnilegra orsaka. Sólbjört,
hversu fagurt konunafn og
henni einni samboðið. Dular-
gáfa, hlutir á ferð og flugi, því
líkiu bulili l'éði hann ekki eyra.
Ferskleiki, kynþokki, efalaust
nóg skýring á töfrum henn-
ar. —
Tjald minniniganna féli og
Gairiba/l'di hröíkik upp af dvala
sínum. Skyldi hann hafa blund
að? Sennilega,- þvi að bókin
hafði fal'Xið úr bendi hans og lá
á gólfinu. Nú kom kvölin í
höfðinu yfir hann á ný og
draumar naeturinnar stóðoi hon
um skýrt fyrir sjónuim. Rottur,
hárlausar og útbelgdar, höfðu
sótt að honum nöktum, eins og
kríur í kópsíld. Hræðileg kvik
indi. Ætli þær geti alið aldur
sinn í kirkjugörðum, á sex feta
dýpi? Var honum að segja fyr-
ir? Undarleg þessi kvöl í höfð-
inu. Réttast að fá sér pillu.
Barið er laust að dyrum og
Magga kemur í gættina. Baldi
minn, kemurðu niðiur eða á ég
að færa þér? Ég kem bráðum,
svarar hann dræmt. Komdu
strax, annars verðiurðu afétinn.
— O, þá það, svarar Baldi.
Sólbjört, um hvað var Sakki
skarfurinn að glósa? Mundi
hann hafa heyrt svo sem fjöru-
tíu ára gaimlair sfúðumsöguir?
Vel mátti það vera. Þetta var
gótsprari og strigakjaftur, þeg-
ar svo bar undir. Fjörutíu ár,
ótrúiega skammur tími, þegar
horft er til baka. Minningar,
sumar skýrar og ljóslifandi, sæt
ar jafnt og sárar, aðrar óljós-
ar og huldar þoku, en mestur
hl'ultinn gleymdur og týndur
með öHu, sokknar í aldahafið.
SóTbjört. Mundi fegurð he-nn-
ar og yndisþokki orka á hann
sem fyrrum? Varla? Eða höfðiu
einhver dularöfl átt þar hlut
að? O, langt í frá. Ætti hann
ef til vill að gera sér forvitnds-
ferð út í Suðuiriálmu. Nú hlaut
hún að ver.a há/tit á sextugs-
aldri, og ef að líkum lét Mfs-
reynd kona. En samt sem áður,
maður veit aldrei?
Enn kom Magga í gættina.
Hvernig er það með þig Baldi
rninn. Kamurðu niður eða kem-
urðu ekki? Eða á ég að færa
þér eitthvert nusl, sem eftir
kann að vera? Nei, nei, ég kem
niður.
f matstofunni voru óhreinir
diskar og hroðin föt um allt
borðið, en fátt manna. Þar var
Sakarías sem fyrr og varð nú
e'kki á miunni, en virtist niður
sokkinn í liestur gamalla dag-
blaða, úr bókasafni Heimilis-
ins. Garibai’di neytti lítils að
vanda, þótt hamn gsrði sér læti.
Að máltíð lokinni fékk hann
sér svart kaffi, í bolia, sætt og
heitt, kveikti í pípu sinni og
dró niður í útvarpinu, sem skóf
innan eyrun með ærandi Bítla-
músík.
Framih. á bls. 12
2 nóvemiber 1'969____________________________ LESBÓK MORGUNBLAÐSÍNS 7