Lesbók Morgunblaðsins - 02.11.1969, Page 13

Auistuirríki sigraði íslaind á Evrópu-
mótinu í Osló msð 8—0. Lokatöluæ urðu
101:64, í hálfleik vair staðan 62:35 fyrir
Austuirríki.
í eftirfairaindi sprli græddi íslenzka
sveitin 11 stig og þar sem Ásmiuindur
Pálisscn og Hjalti Elíasson sátu A.—V.
g'einigu saignir þaininig:
Su'ður — Vestur — Norður — Austur
I*ass Paiss 1 Hjairta 1 Spaði
2 Tiglar 4 Spaðar 5 Tíglar 5 Spað&r
Dobl. Pass Pass Redobl.
Pass Pasis Pass
Norður
A D
V K-G-9-7
Á-K-8-7
* D-G-7-2
Vestur
Austur
A K-G-5-4
V Á-10-6-5
4-2
A 10 9-8-7
3-2
V 8
G-10-6-2 ^ —
4> 8-6 4» Á-10-3
Suður
A Á-6
y D-3
+ D-9-5-4-3
* K-9-5-4
Suður l’ét í byrjutn út spaða ás og
og síðan spaðia 6. Eftir þetta er spilið
auðunnið því sagtrahafi getur trompað
3 hjörtu og eiitt lauf í borði og gefur
þanmiig aðeinis einin slag tii viðbótar.
einlkum sjóveðri og þá var
kvemfólk yfirleitt ekki fyrir
góðu. En draumar síðustu nátta
virtust ek'ki torráðnir, eða var
það óskhyggja hans, sein skap-
aði þá?
Hvort heldur sem var, þá
henti hann sig upp í það einm
blíðvfðrisdaginm, að fara út í
Suðuráknu undir því yfirskini
að skila bók. Ja, jú, jú sagði
kunningi hans, sem bókima átti,
það flutti hér inn fyrir skömmu
full'orðin kona, að n,afni Sól-
björt. Ekki að öllu ómyndarleg
kerling, en mælt er, að hún
hafi átt erfiða ævi, maður hemm
ar lenigstum vamhefflil og kvað
hafa fargað sér að lokum á
hryllilegan hátt.
Garibaidi: Heiíiuirðu kynmzt
bemnd eittihvað?
Kunninginn: Það get ég nú
varla saigrt, emdia eikiki liamigt um
ldðið siðan húm kom. Eirus og
þú veizt, þá heyrdst hér oftast
fljótiega aillt um alllla, bœði siatt
og logið, því aið nióguir er sögu-
burðuTÍnn. Ég hefi heyrtt sa>gt,
að fyrr á árum hafi borið á
dulrænni gáfu hjá henni og
jafnvel læknin.gamætti, sem
ýmsurn hafi orðið að 1‘iði, en
engin sannindi veit ég á því.
Svo mikið mum þó vist, að
manmi sín.um gat hún ekíki
hjálpað, heldur lauk hans aevi
með ósköpum.
Garibaldi: Ætli þau hafi
eigniazt börn?
Kunningiinn: Hingað hefur
heimsótt hana ungfullorðinm
miaður, sem sagður er vera son-
ur hennar, meira veiit ég nú
ekki.
Garibaldi: Gefur hún sig
kamnski líitið að öörum, sein a'ð
kynnast?
Kunninginm: Sannarlega,
mjög þaulsætin í berbengi sínu
og l'ætur alloft færa sér, en yf-
irleitt ev hún þó í sebuistofiunni
um þetta leyti dags og hluistar
á útvarpið. Hvernig er það
ann.ars, enu þið ekki af sömu
slóðum, og þá kan.nski eitthvað
kunnug fyrrtum?
Garibaldi, í fáti: Nei, nei,
við þekkjumist ekkert, þótt við
séum upprunnin í sömu sveit.
Hún er svo miklu yngri, bara
barn, þegar ég fluitti á annað
lan'ds'honn fullorðinn maður, em
ég þekkti fólikið hennar.
Kunninginn: Eigum við að
vita, hvont hún er í setuistof-
umni nún.a?
Garibaldi: (Sem vil8 dylja
huigarásband sdibt, kivíða og til-
hlökkun) Æ-i, ég veit varla. Er
ekk.i mikið af manninum, í þess
ari setustofu ykkar?
Kunmin'ginn: Marigt um
manninn, áttu við? Ó, ekki er
það nú alltaf, en sjaldan þó
m.annlauist um daga.
í bjartri og vistlegri dagstof-
unni sátu fjórir menn við spil,
tveir léku að tafli og nolckrar
konur fengust við hinia og
þessa handavinnu. Frá stóru út
varpstæki hljómaði tónlist, lág
og tregafull þjóðlagaisyrpa.
Engjr viðstaddra virtuist hluetia
á músíkina, utan ein konan,
sem sat skammt frá tækinu,
m.eð lokuð auigu og hendur í
skauti. Hár bennar var næstum
hvitt og stakk því nokkuð í
stúf við húðdöfckt, slappt og
hvapkemnt andlitið, sem nú bar
flá merki fyrna útlits. Það var
Sólibjört.
Garibaldi og kumininigi hans
staðmæmdust hjá þekn, er að
skákinni sátu og virtu fyrir sér
taflstöðuma um stund. Það er
að segja kunninginn, Garibalda
varð tiðliitnara til komunnar, er
sat ein sér og hlýddi á útvarp-
ið af mikilli abhygli, að því sem
sjá mátti. Eitt sinn hafði hon-
um fuindizt, að minnimg og öll
verund þessarar kon.u væri svo
djúpt brennd í hugskot sitt, að
a'ldriei gæti gleymzt, en þvert
um hug sinn og ætlan fann
hamn n.ú, að einmig þá mynd
hafðd móska tímans deyft og
máð í lit og Línum.
Þá var sem hin eimmana kona
fyndi á sér, að nýir menn
hefðu bætzt i hópinn, því að
skyndilega lauk hún upp aug-
um og leit í átt til þeirra Gari-
balda. Og þvílík sjón. Hinn
fyrri móbrúni brámáni, logandi
af æskufjöri og ferskleika, ssm
í eina tíð hafði gert hann frá
sér numinn, logaði hvorki né
l. eiftraði framar. Nú mætti
hann brostnu, blindu auga,
mieð rauða og þrútna hvarma,
en sömuileiðiis öðru sjáandi,
döpru og svipbrigðal'ausu.
Honum varð felmt við og
hjarta hans skai'f, likt og hrím-
að strá í vorkuldum. ELns og í
iUum draumi, fann hann til
m'agnleysis gagn.var.t þessu líf-
vana, starandi auiga, sem hom-
um fannst beint að sér, á fjamd
samlegan og ógniandi hátt.
Þsissi óvænta sýn, olii sn.ögg-
um veðriabrigðum í sál hans,
sem urðu honum ofurefl'i.
Hann flýði af hólmi, án orða.
Hér var alls staðar fólk, alltof
m. argt fólk, en.gimm mátti sjá
upp á vomibrigði hans og óhug.
Héðam varð hann að -komast
sem fyrst. Enn var hann á
flótta eins og fyrir fjönutíu ár-
um. Þá hafðd gróandd vorsins
hamn á valdi sínu, nú vetrar-
kvíðinn.
Uppi í herbergi hans réðust
að hon.um sviminn og höfuð-
þyngslin, sárari og aflmeiri en
nok’kru sinni fyr.r, Hann hell'ti
vatni í glas, tók pilLustaukinn
titramdi höndum, lét allt immi-
hald han.s koma í lófa sinn og
gleypti síðan, án raokkurrar að
gæzlu nema þeirrar, að dreypa
á vatni jafnframt.
Um kvöidmatarleytið er
drepið la.ust á dyr, og Magga
kemur í gættina að venju, segj-
andi: Baldi mi.nn, á ég að færa
þér, eða kemurðu niðuir? Þeg-
ar .hún fær ekkert svar, geng-
ur húm innar og sér þá, að
Garibaldi liggur endiiangur á
gólfinu, liikt og dauður væri.
En dauður var hann þó ekki,
þótit andlit hans væri lítið eitt
afmyndað, slapamdii og ILflítið,
eimikum öðiru mieigiin.
Átta sólarhringum síðiar,
þunfti Magga ekki lengur að
kallla á Balda sinm. Hann hafði
öðlazt hinztu hvild í faðmi vetr
arins. Því að enn hafði skipazt
veður í lofti, og norðanátit með
snjókomiu setzt við stjórn í ríki
vindanna, sem breiddu hvíta
og kalda voð yfir lágt kumil
hans.
BÓKMENNTIR
OC LISTIR
Ftramiha/M atf bdis. 4
sem einnig birtist í Gestaboði
um nóbt. Bauidaiaime gerist tads-
maður „óheilbrigðrar“ skoðun-
ar, en ætli hún sé ekki „skáld-
legri" en sú, sem kemur fram
hjá Eiraari Braga? Lesandan-
um er eftirlátið að dæma um
það. Prósaljóð B'auidieliadires e.r
þannig:
— Hvern elskar þú heitast,
dularfulli förumaður: föður
þinn, móður þína, systur eða
bróður?
— Eg á engan föður, enga móð-
ur, systur né bróður.
— Vini þína?
— Fram til þessa dags hef ég
ekki skilið merkingu orð'sins sem
þú nefndir.
— Land þitt?
— Mér er ókunnugt um á
hvaða breiddarbaugi það ligg-
ur.
— Fegurðina?
— Feginu vildi ég elska hana,
hina guðdómlegu, eilífu
— Peninga?
— Ég fyrirlít þá eins og þið
Guð.
— 'En hvað elskarðu þá, undar
legi förumaður?
— Ég elska skýin — skýin
sem fram hjá fara . . . þama í
fjarska; þessi yndislegu ský.
Fjórða ljóðabók Einars
Braga, Regn í miaií, kom út 1957.
í bókinni eru aðeins þrettán
ljó'ð, fiimm þeirra prósaijóð. Um
prósaljóðin má segja, að innan
sinna þröngu takmarka nálgist
þau að vera fuiiillkioimin. Þaiu
sýna og sanna, að Einar Bragi
aðhyllist þá stefnu að varpa
öllu fyrir borð öðru en hinu
„rétta“ orði og hinni „réttu“
mynd, bægja frá ljóðinu
„óhreinum" áhrifum, og sé ég
ekki betur en þar sé hann ekki
fjarri kröfunni um hið
„hirekia“ ljóð. Að vísiu forðiast
Einar Bragi ekki yrkisefni,
sem hægt er að kalla þjóðfé-
laigsflieg tíl dasmiis, þeisis vegna
er það einkum um forrnið, sem
þessd ummæil'i eiga við.
f Birtingsgrein um Sjödægru
Jóhannesar úr Kötlum, skrifar
Einar Bragi: „Veruleiki ljóðs
er ekki yrkisefnið sjálft, held-
uir mynd þess. í góSu ljóði
hverfur yrkisefnið í mynd sína,
veir'ður húoi“. EmnifTiemiur stamda
þessi orð í greininni: „Nútíma-
skáld erlend og hérlend leitast
við að gera veruleika ijóðsins
sjálfstæðari en áður, óháðari
hinum ytri veruleika, koma á
beinu sambandi lesandants við
veruteilkia iijóðsiinis með því m.a.
að sleppa samanburðarorðum
og snúa sér beint að mynd-
iinni“. Það skiail teikið fram, að
með þessum orðum er Einar
Bragi að deila á notkun Jó-
hannesar á samlíkingarorðun-
um eins og, og sem, sem veikja
hjá honum þann grun, að skáld
in séu sífellt að hvísla í eyra
lesandans: „yrkisefnið er ekki
mynd þess, heldur eins og hún,
sem hún, áþekk henni, í lík-
ingu við hiana.“
f prósaljóðunum í Regni í
maí, snýr Einar Bragi sér beint
að m.yn'diinim. ViB kvöldmól,
nefnist eitt þeirra:
Við kvöldmál sá ég ungan
hrein sem rásað hafði sumar-
langt með hjörðinni horfa með
söknuði á sölnað strá við fæt-
ur sér og hverfa seinlega úr
högum til Kiðjafellshlíða að
deyja á afviknum bletti í auðn-
inni þar sem ekkert bærðist
nema kaldir geislarnir sem
skinu á skjannahvít hornin.
í þessu ljóði er hvergi að
finna mælsku og allra síst til-
fmmiinigaseimi. Þeitta Ijóð er í
hópi þeirra ljóða Einars Braga,
sem grundvallast á nútímalegri
tæknd, ekki bara vegna þess að
það er órímað, heldur vegna
þess að yrkisefnið hverfur í
mynd sína, svo stuðst sé við
orð 'ákiáidsinis sjófllfís.
Ljóð eins og Báruljóð, sem
áður biirtist í Svani á báru,
undir nafninu Veraldarsaga; f
apríl, sem er bergmál frá Tóm-
asi; og Vorljóð, sem er í þulu-
stíl eins og fyrsta ljóðið í
Gestaboði um nótt, samnefnt
bókimmi, eru þ'otokiaiiegiuir kveð-
skapur, en eiga tæpast heima
með veigamestu Ijóðunum í
Riegmii í miaí. Hægt, sem mum
vera táknrænt ljóð um ísland;
Noctume, sem fjallar um bíl-
slys; Con amore, sem lýsir ást
skáldsins á ungri óléttri konu;
og Spunakonur, sem er með
bestu ljóðum Einars Braga,
auka öll við hæð hans sem
skálds, enda þótt í þeim séu
iáair mýjiunigaa-. En kiaminiíiki seg-
ir Andante, okkur mest um
skáldið sjálft, hið eiginlega er
indi þess, þau hugðarefni, sem
því eru kærust:
Eilífbjartur er vor draumur:
heimta djúpt úr huldum sjóði
sömu mynd af glöðum börnum
strjúka burtu dagsins skugga
sjá það borið óskavindi
sem vér héldum ung frá landi
hverfa sjálf af nýju í leikinn
gera fley úr liljuhlaði
hlaða rúm þess trú og vonum
ýta fari voru úr sandi
sjá það borið óskavindi
alls sem er og lifað hefur
móti deginum sem kemur
þegar stjarnan rauða kviknar
og vér göngum sigurglaðir
veginn fram í vöku bræður.
Hreintjarnir, nefnir Einar
Bragi úrval ljóða sinna, ljóð
1950—1960, sam. kom út 1960. í
þessari bók eru fáein ný Ijóð,
en á sumum hinna eldri hafa
verið gerðar breytingar, sem
tvímæiaiaust eru til bóta. Ljóð-
in njóta þess að skoðanir
skáldsins á ljóðlist hafa breytst
með árum og þirosika. Glöggt
dæmi um þetta er prósaljóðið,
sem í Gestaboði um nótt, heit-
ir Gömul kona útvið læk, en í
Hreinitjöirnium: Eins og ævi
miatninis. Með því að sityttia ijóðið
um allt að því helming, hefur
skáldinu tekist að losa það
við glæpasöguívaf, sem fer því
síðu.r en svo vel, en án þess er
Framh. á bls. 15
FÆREY JARFÖR
Enamlh. aí bflls. 9
3. Með skipulögðum ferðum á
vegum norrænu félaganna.
4. Með frekari ferðum ís-
lenzkra fréttamanna til
Færeyja á ýmisum tiímiamót
um — á ólafsvöku — við
kosningar o.fl.
LOKAORÐ
Það er alkunnugt öllum sem
ferðast — hve gott er að koma
heim við góð ferðalok. Þá verð
ur manni hugsað til þeirra sem
þökk á að gjalda. Þar ber að
sjálifsögðai hsesit Gísla Halidóirs
aon leiikstjóra — maumiinn á baik
við sýninguna. Okkur sem vor-
um gestir í þessari för ber og
að þaiktoa lieikeinidium og sviðs-
fólki öllu og ekki sízt forystu-
mönnum félaganna beggja þeim
Gunnari Björnssyni í Hvera-
gerði og Herði Óskarssyni á
Selfossi.
Tilviljun er að Grímur Kamb
an — landsnámsmaður Færey-
inga er nafni höfundar Skál-
holts en víst er að bróðurþel
milli frændþjóða, sem þessi för
hefur glætt er í anda Guðmund-
ar Kamban.
Óli Þ. Guðbjartsson.
2. nóvemibeir 1960
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13