Lesbók Morgunblaðsins - 08.03.1970, Blaðsíða 14

Jfipeasékt áífHsiE^ ®g Ma / ffjfáilllússiwcísi'0
l£(KN. HmGúb&ERGiSSOM
£\nu. 'öCnní. uonxtuaú" mcaa <x
Ojrósa^alU. £\ocx nóttiáýu \DaCr-
L Vjo.\d\. 5uo^on.non cnýiCnnuaUU
bU þú. Vúnnar uo.\at(.oá oó. öcrn,
ouojj' Ub-
fla.nn.íorÓL efi.ir 05 fylcjdi. honu.vn,
an cjck nojj.mu'öt hlojupuS ouo oá
nhhi. dro.o)L =ju.nduir maé pQÍm.
TTlQ.6u.ri.na 'blo.fndL uppUL jöh\£x-
fb.na öö. pó. huar &h«5&a. mihil &al þar upp
ájöh.ulo>ntpu, Q.LnnL.ftofdc húa þoS) airQ.rii.
uð hún dlLL hendumar fmra cuuod. 00,
dro to<ar &uo upp að br\ó&LLnu/ op, ucxrhúm
meo þas&u 0.0 h.ojJJo. roo.nnLnntd.'bLm.
CLrL <0160.0 uar ^olh úr ouehr hoao
á yra&afiollL'a &avna <b\að; hora
hann þátii þe&o oguarfóíáTur
03 abu.6o.rraLnLlL &uo uarlaþéhTst
or6 of honuvn.felhiS &purð\ho.nn
á huonn hooan Lry,6L og <bao,ðLbL;
hann þá trúa. ú p,uo.
CL öðru árL hom, hana aftur Ld
oarhu _p,raua[óLh&. (Jar hann þö.
&uo LróU&Lepur að þuL &tóð ótfcL
of \nonum. "þó uar Vrann opuróur
dhuQ.m hann lru,óL,on hanru
&uaraoL þuú Qnpu.öþaha&Lnn-
duaLcLc hann sko.mur Qn fprn
CLþnó'ia án. hom ham onn td fóLh&Lno;
uar hana þá oro'caa htó mQ&tatrótfcocj
LfcfcLLepur rryóp-. óLahuor araddL þó.aa
&pyr\a hanmö. huQm. hauntrýór.Qn,
hpnn oayóát trúa á„ trunt trunt op
troLLLm c {jöLLunurm "03 h.uojf &Löo.m-
öCtLr Ipoha bcx&t hann áLdrec Qncla
poróu monn QhhL aó uQra tii
ýru&a á þQ&oura áóóum. nohhur
ár á oftLr.
Lífið
í kringum
okkur
Framhald af bls. 13
hinir sjalögæfu mávar, þernu-,
ís- og rósamávar. Þrjár hinar
síðastnefr du tegundir verpa á
mjög norðlægum slóðum.
Hér er ekki rými til þess að
lýsa hinum einstöku tegundum
heldur skal vísað til hinn-
ar merku fuglabókar Almenna
bókafé'agsins.
Stærð máva er allbreytileg.
Stærstur þeirra er svartbakur
um 78 cm. að Iengd en dverg-
mávur þeirra minnstur 28—30
cm.
Fæða mávanna er afar marg-
breytileg og má raunar telja
flestar tegundir þeirra alætur.
ísmávur t.d., sem byggir nyrztu
hluta heims, hefur sitt aðalvið-
urværi úr saur sela, bjarndýra
og annarra heimskautadýra.
Smærri tegundirnar svo sem
dvergmávur, hettumávur og
lónamávui lifa mikið á smá-
krabbadýrum, vatna- og sæ-
sniglum, ánamöðkum og skor-
dýrum. Hinar stærri tegundir
máva eins og svartbakur, hvít-
mávur og silfurmávur lifa mik-
ið á eggjum og ungum annarra
fuglategunda og einnig á full-
orðnum fuglum svo sem
haftyrðlum, lundum og ýmsum
öðrum fuglum. Enn fremur lifa
þeir á hvers konar fiskum,
skeldýrum o.s.frv. Stóru máv-
arnir eru mjög miklar hræ- og
úrgangsætur, og gcgna fugla-
tegundir þessar mikilvægu
hlutverki úti í náttúrunni við
að halda henni lireinni. Alls
konar hræ og dýraleifar eru
umsvifalaust etnar upp til agna.
Flestir hafa tekiff eftir hin-
um stóru hópum máva, sem
flykkjast í kringum sorphauga,
viff frárennsli fiskverkunar-
stöðva og sláturhúsa einkum
síffla sumars og fram á útmán-
uffi. Stærstir eru hóparnir viff
verstöðvarnar umhverfis Faxa-
flóa. Á þessum slóffum er gífur-
legt magn af tiltæku æti fyri
sorp- og úrgangsætur, eins og
mávarnir eru. Flestar ef ekki
allar tegundir íslenzkra máva
sækjast mjög eftir þessum úr-
gangi. Agnar Ingólfsson dýra-
fræðingur hefur sýnt fram á,
aff mávai eru þó misjafnlega
sólgnir 1 fiskúrgang og sorp.
Hann hefur hent á, aff svart-
bakurinn er þar algjörlega í
sérflokki, enda er hann yfir-
leitt í yiirgnæfandi meirihluta
hvarvetna þar sem eitthvaff
fellur til af æti. Þetta getur þó
einnig stafaff af því, aff svart-
bakurinn er máva stærstur og
sterkastur, því aff á meffal máva
er þaff ávallt sá aflmesti, sem
ræffur ríkjum.
Ritgerðarsöfn
Hilmars
Jónssonar
Framhald af bls, 4
Schweitzers, sem glöggt kemur
fram í greininni: „Kristindóm-
ur — kiommiúíniismi“. Ber batnn
þar saman orð og athafnir
þessa mikla mannvinar og vel
þekkts íslenzks skálds, sem
þjónaði kommúnistum um ára-
bil. Þykir mér maklegt allt, er
hann segir um Schweitzer, en
um dóm hans um íslenzka
skáldið má sitthvað segja.
Helztu greinar í þessu for-
vitnilega safni má telja: „Krist-
indómur — kommúnismi”,
„Æskan og framtíðin”, „Hvert
stefnir í dómsmálum þjóðarinn-
ar”, „íslenzk ráðstjórn”, og
löng grein, sem kemur víða við
og nefnist „Bókmenntir”.
„Tvö öfl þerjast um manns-
sálina, annars vegar hið góða,
er gerir skilyrðislausa kröfu
til hreinskilni, sannleika og
lotningar fyrir lífinu; hins veg-
ar hið illa, er ekkert hirðir um
göfugar hvatir manna, kallar
ofbeldið réttlæti og morðið
meruniingu.“ Þanniig hefst grein-
in „Kristindómur — kommún-
ismi”, og höfundur heldur síð-
an áfram: „Þessi tvö öfl hafa
háð þessa glímu allt frá örófi
alda og gera það enn. En því
miður er taflstaðan í dag mjög
óhagstæð fyrir þá sem bera
virðingu fyrir lífinu og þrá
siigu.r hiinis gó'ða.“ Greiin þessi
er skírt og skilmerkilegt upp-
gjör við stjórnmálastefnur ýms-
ar á vorri tið, og ráðlegg ég
sérstaklega ungum stjórnmála-
mönnum, sem eru að hefja fer-
il sinn, til að lesa hana.
Hilmar Jónsson hefur þann
ágæta eiginleika, sem greina-
höfundur, að komast fljótt að
efninu, kryfja það til mergjar
með fáum orðum, og finna það,
sem hann álítur kjarna máls-
ins án allrar óþarfa mælgi. Og
hann hefur kosið sér þann
óvinsæla hlut að ganga í ber-
högg við hin rauðu áróðursöfl,
sem virðast nú vera að sliga
fullmörg félög og einstaklinga
hér á landi. Gáfur hans eru
leiftrandi skírar, hann sker í
gegnum alla lygafroðuna og
sýnir á sannfærandi hátt það
sem undir þýr: ákvörðun hinna
illu afla, að eyðileggja fegurð
og góðleika, guðstrú og dreng-
skap, afmá frelsi og sjálfsögð
maninréttinidd og reyra maínin-
kynið í fjötra einræðis og
smánar. Það er mjög eftirtekt-
arvert hve frjáls og óháð hugs-
un þessa unga manns er, og
hreinskilni hans er meiri en
maður á að venjast nú til dags.
Að vísu er hann alloft óvæg-
inn og vegur hart, þegar hon-
um blöskra óheilindin í þjóð-
félaginu, og hann mætti
kannski vera eilítið orðkænni
í skrifum sínum um þá menn
er hann tekur til bæna. En
hann er nú einu sinni ungur
og reiður maður, sem á eftir að
læra sitthvað af reynslu lífsins,
og það hygg ég að hann muni
láta mikið til sín taka, og að
starf hans eigi eftir að verða til
mikilla þrifa í þjóðfélagi voru.
Lengsta greinin í „Rismál”
nefnist „Bókmenntir” og er þar
drepið á margt, sem þarflegt er
að niefraa ag útsikýna. Pá þar
margir ýmist hrós eða aðfinnsl-
ur og sumir hvorttveggja, en
yfirleitt finnst mér þetta góð
grein, er ber þess vitni að höf-
undurinn hefur skarpan skiln-
ing á því er hann ritar um, og
er alls óhræddur að láta skoð-
anir sínar í ljósi, þótt þær séu
einatt allt aðrar en þeirra
manna, sem kallaðir hafa verið
„menningarvitar” — oftast í
háði.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 8. marz 1070