Lesbók Morgunblaðsins - 31.05.1970, Blaðsíða 5

Gamalt ljóð
Birt í minningu Gunnars
Norlands, menntaskólakennara
Vér erum straumur með sterka þrá
og stefnum öll að hinztu djúpum,
því opna hafi sem ætlar sér
vor örlög líkt og þegar sólin —
les mildum þey hina þöglu dögg
og þerrar blómsins tár við hólinn.
Og áfram streymir vort ógnarfljót
með elfarþunga í kviku brjósti
það berst að lokum og blandast þér
sem bíður handan við myrkrið rauða —
Ó, mikJa haf sem enginn fær eygt
í ógnandi þögn milli lífs og dauða.
Þá kveður dyra hið Ijúfa ljós
og leitar í morinu iðudökka
það birtir upp allt sem eitt sinn var
líkt ógnlegum skugga á moldarþiljum —
vér spyrjum einskis, og allt er hljótt
frá upptökum fljótsins að dýpstu hyljum.
Svo streymum vér áfram í eilífa þögn
og aldrei var nokkur fossandi lækur
svo tær og hljóður sem hafsins djúp,
samt heyrum vér nið af tungli og stjörnum —
þar kliðar hún við þér, hin þrjózka þögn
sem þytur svana af heiðatjörnum.
En straumur og mor vors mikla fljóts
og máttur þess deyr í gljúpan sandinn.
Vér stígum aftur frá ösku og mold
þess uggs sem hún geymir í þögninni, jörðin —
hún leitar til himins vor kviksára kvöl
sem klökknandi jökull er deyr inn í svörðinn.
tJr mönnum í guði vér breytumst, en böl
hins hrögðótta lífs er sál vorri fjötur.
Vér skulum samt hrjótast úr bergi og leir
og breiða vorn faðm móti nýjum vegi —
því nótt er að baki, vér horfum heim
til himins sem lýsir af ófæddum degi.
Og guðir sem eitt sinn ófu þann vef
er örlög vors draums að lyktum réði,
þeir bíða þess enn við Ólympstind
að eldur kvikni og magnist að báli —
að vér séum gerðir af guðanna þrá
sem glampandi málmur úr hertu stáli.
En sá sem úr kvíðanuni heimtir oss heim
og hugrökkum kærleika hrjóst vor fyllir
sem land er vaknar við langsóttan yl
unz lifnar hvert gras á túni og engjum —
er geisli sem kafar hinn koldimma hyl
og klýfur myrkrið í bleikum strengjum.
Matthías Johannessen.
Þannig: hugsar skopteiknari sér aff arkitekt útskrifist.
úrnáms eða — eins og Ludwig
Mies van der Rohe — tók ekki
stúdentspróf og hefur greini-
lega ekkert að gera á háskóla..
„Stúdentspróf sem mæli-
kvarði er hlægilegt og skapar
aðeins stéttaskiptingu“, segir
prófessor Eiermann við háskól
ann í Karlsruhe, því að í starf-
inu er engan veginn sannað að
þeir sem hljóta háskólamennt-
un verði betri arkítektar en
hinir, sem t.d. nema við tækni-
skóla.
Erlendir námsmenn fengu oft
ar greiðari aðgang að háskól-
um í Þýzkalandi en innlendir,
sérstaklega ef prósenttala
þeirra af sama þjóðerni, er nám
stunduðu þar, var ekki há. Á
þessu hefur þó nýlega orð-
ið breyting og eru strangari
kröfur gerðar um inntöku er-
lendra námsmanna en áður.
Þ j óðiernish rey f imgar í Þýzka-
landi vilja gera kröfurnar enn
strainigari oig fyriirsjiáanlagit er að
viðlika hömlur verða settar á
inntöku erlendra námsmanna
eins og í Bretlandi, þ.e. óeðli-
leg hækkun skólagjalda fyrir
erlenda námsmenn. Séu náms-
menn svo „heppnir" að komast
í háskióla felst nám þeirra niú
m.a. í: Hönnun, rúmfræðiteikn-
ingu, skrift, fríhendisteikn-
ingu, perspektífteiikningu og
landmælingum, burðarþolsfræði
og námi á efnislegri uppbygg-
ingu húsa, stjórnun ljóss og há-
vaða, byggingaefnafræði og
byggingalistasögu.
Kj arni starfs arkitekta er nú
hönnun: niðurröðun herbergja
og forma í samræmi við Lnnra
og ytra útlit húsa.
Haft er eftir námsmönnum,
að „þeir verði að nema arkí-
tektúr þrátt fyrir kennslu við
skólanin.11 Það seim þeir einikunn
telja að komi sér við, er lang-
ur listi: Hröð mannfjölgun,
skipulag borgarhverfa, hömlur
vegn-a skipulagsleysis, lóða-
brask, sveigjanleiki, hreyfan-
leiki og fjölbreytileiki skipu-
lags, úrbanismi, jafnrétti, gildi
frítíma, garðar fyrir almenning,
tilraunaborgir, endurskipulag
boirgia, borgir óháöiai- farartækj-
um, borgir óháðar fótgangend-
um, stjörnulaga borgir, band-
laga borgir, risastórborgir,
borg almennings, garðborgir, la
villie radieiuse, einiainigi-uin, trekit-
borgir, sólarborgir, borgar-
landslag, þéttbýliskjarnar, útó-
pía, Aþenusamþykktin og síð-
ast -ein ekki sízt þarfir þeirra,
er í hiúsiuim og borgum búa.
Það sem fyrir námsmönnum
vakir er að fá námsinnihaldinu
sjálfu breytt. Þeir eni byrjaðir
aíð leyisia venkiefinii af þjóðféliaigis
legium vandræ'ðiaisrvæðum, í stað
þeisis að eiga við fyrmmynidar-
arkítektúr með snilldarbragði.
Tvo leiðarvísa vilja nárns-
menn, að framisýnir lærifeðiur
noti við uppbyggingu nýs arkí-
tektúmámis:
1. Rannsakaðar séu hinar
margvíslegu þarfir mannsins í
skipu'lögðu og byggðu umhverfi
hans og þær settar inn í grund-
vallarþekkingarsvið arkítekta.
Það hefur verið vanrækt að
skillgreina arkítektúir sem hönn
un alls heimsins. Sömuleiðis
hefur verið vanrækt að hiugsa
um aðstæður þeirra, sem búa í
húsum ar'kítektanna^
2. Hitt er, að námið sé stöð-
ugt endurbætt til þesis að að-
laga það sifelldum breytingum
þjóðlféiagsins.
Það sem nemandi í arkítekt-
úr lærir nú bezt og það sem
hann verður oftast að nota að
loknu námi, teiknun, mun í ná-
inni framtíð vera gert í tölvum.
Á þingi tölvusérfræðinga á síð-
asta ári skilaði nýþróuð tölva
nákvæmum teikningum eftir að
hönnunarhugmynd var lauis-
lega teiknuð á ljósskífiu með
ljósgeisla. TOlvur þessar ganga
frá hönnuninni eftir að hafa
tekið tillit til fastra liða, eins
og sólar, vindátta, talna
byggðra eininga og burð'arþols-
fræði. Þær lagfærðu jafnvel
sjáifar galla í skissunni.
Það er nauðsyn, að þeir sem
vilja nema arkítektúr, kynni
sér þá þnóun á starfi arkítekta,
sem nú er efst á baugi, til þess
að vita hvað það er, sem þeir
eru að taka sér fyrir hendur.
Þörfin fyrir arkítekta, er
hljóta eingöngu menntun hönn
unarsérfræðiniga, mun minnka
vegna uppbyggingar neytenda-
þjóðtfélaganna og vegna nýrra
verkfæra arkítektanna. Þörfin
fyrir þá, er útvíkka vilja starfs
sviö sitt til laiusmiar þjóðfélaigs-
legum vandamálum er hins veg-
ar miki'l og fer stöðugt vax-
andi. Sem stendur verður nám
í arkítektúr að beljast óraun-
hæft í þjóðfélagisiega þroskuðu
samtféla-gi, þegar eintoennandi
dómur lærifeðranna á 1-ausnum
nemanda byggist á orðum eins
og: „Snoturt, ansi laglegt —
það er músík í þessu.“
(Stuð-st við: Der Spiegel nr. 37
1969 — TLme, 9. marz 1970)
31 nmaá 1970
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 5