Lesbók Morgunblaðsins - 26.07.1970, Page 2

Else Faber
Endur-
f undir við
hið óséða
Reykjavík þann 23. september
áleíðis til Danmerkjir."
Arið eftir héldu mælingarn-
ar áfram. Leiðangiur undir
atjórn Kapteina Hamershöj
á-framt lautinöntunum Koch og
Jensen og átta maelingamöinnum
(en faðir minn Jens ChrLstian
Jensen var í þeirra hópi)
þriggja aðstoðarforingja og
átján dáta auk íslenzkra leið-
sögumanna framkvæmdi og
lauk við þríhymingamælingar
á suðurströndinni með furðu
góð'um árangri. Framkvæmdur
var samdráttur atf þríhyming-
unum á milli Homafjarðar og
Reykjavilour og leiðangurinn
íékk tækifæri til að annast ná-
kvæmnismælingar á mörgum
stöðum til að mynda í Austur-
Skaftatfellssýski, þar sem
ströndin, fjallasvæðið og hiluti
af Vatnajökli var kortlagt.
Til viðbótar þeim mæliingum
sem lautinant Ravn hafði gert
árið 1900 á Reykj anesskaga var
þannig um hnúta búið að 440
kílómetra iangri suðurströnd-
inni var séð fyrir þéttriðnu
neti af þríhyrningum, sem hægt
var að nota bæði við náfovæmn-
ismælingar og sem undirstöðu
sjómælinga.
Ekki hreppti leiðangurinn
góðviðri, það var öðru nær, því
að rignimgar og stormar geis-
uðu auk þess sem loftið var
öskumettað af völdum goss á
hálemdiniu i miaímánuði. Oft
varð að flytja áhöld og annað
•góss yfir beljandi jökulfljót, og
sagði faðir rninn, að eitt sinn
hefði hann lent í lífsháska á
ferð yfir eina jökulánia. Sraum-
ur-inn hreif hestana niður fljót-
‘ ið, og þó gerðu þesisar hug-
' djörfu skepnur allt, sem íþeirra
valdi stóð til að berjast gegn
straiumnum. Þá spurði móðir
mín: „Hugsaðir þú ekki um
ofckiúr Else (Else var ég sem
; þá var þriggja ára) þegar þú
. varst í " lífshættuinni? “ Faðir
minn svaraði: „Nei, ástin mín,
ég hugsaði aðeins um að bjarga
hinum dýrmætu áhöJdum her-
foringjaráðsins, sem ég hafði
stungið undir annan handar-
krikann.“ Já, faðir minn var
skyldurækinn og dugmiikill her
maður og gleymdi aldrei heiðri
sínum jafnvel ekki þegar hann
stóð auigliti til auglitis við dauð
ann.
I bréfi frá föður mínum rit-
uðu 11. júní 1903 stendur:
„Þetta bréf frá Vestmanna-
eyjum verður það síðasta sem
þú færð frá mér að sinni því
að póstsam.göngur á landi mil'li
Hornafjarðar og Reykjavíkur
eru rofinar vegna skriðjökla-
hlaups úr Vatnajökli, þar sem
eitt eidfjallið er að gjósa. Að
sjálfsögðu hefur þessi válegi at-
burður gífurleg áihrif á störf
okkar og getur orðið þess vald-
andi, að brottför. okkar sieink-
ar eitthvað. Sannleikurinn er
sá, að við höfðum reiknað með
að komast alla le ð vestur að
Jökulsá fyrir sumarlok en hún
rennur yfir Skeiðarársand, sem
er feikna víðáttumikill og er
ekki einungis und’.r vatni að
mestu heldur eru þar og gríðar-
stórir ísjakar, sem hafa hrun-
ið eða skriðið fram úr jöklin-
um. Þessi íabjör.g 1 ggja öru.gg-
lega mánuðum saman án þess að
bráðna og valda því að sand-
urinn í krin.g um þau er lífs-
hættuleigur yfirferðar þar eð
samdkvika myndast i kringum
þau og enginn getur heldur
ábyrgzt, að jökullimn haldi ekki
áfram að skríða fram eftir að
eldfjöllin eru farin að gjósa.
Hér á skipinu Hólar ér fjöldi
þilfarsfólks, sem er á he.mleið
af vertíð og komið hefur um
borð á hinum ýmsu viðkomu-
stöðum skipsinis. Það eru bæði
sjórwenn og stúlikur, sem unnið
hafa við f.;s,kþurrkun í sjáva-r-
þorpunum á Austuriandi. Allt
þetta fólk er í eins konar sj álf s-
meninsku borðar og sefur á þil-
farinu og allt í einni bendu og
það er iíka j.afngott að veðrið
hefur verið með miklum ágæt-
um sfðustu d a.ga, “
f bréfi, sem faðir minn skrif-
ar tveim vikum seinma segir
hann frá ferð, sem farim var í
vesturátt að tjaldbúðum við
Skálafell:
„Við lögðum af stað frátjald-
búðunum með sextán trússihesta
og tíu til reiðar fyrir okkur
Lejsted, dátana, íslenzku leið-
sögumennina og lautinant
Kooh. Þetta var allra myndar-
legas-ta lest og við urðum . að
binda tryggilega upp á hestana
og þó gieta siys auðveldlega
hent, því að við höfðum vatnis-
þétt léreft einigön.gu utan um
sænigurfötin og matinn. Ferða-
kisturnar og annar farangiur
varð að þola vatn, þegar að því
kæmi að hestarnir þyrftu að
grípa til sundsms.
Þó að við þyrftum undir eins
í byrjun að ríða vatn í þrjú
kortér yfir iinnsta hluta Homa-
fjarðiar til að taika af olkkur
stóran krók, þá gekk allt eins
og í sögu því að vatnið náði
sjaldan upp á kvið á hestun-
um.
Klukkan níu um kvöldið reist-
um við tjöldin, eitt tjald fyrir
hvom mælingamann en dátarn-
ir vom tveir saman í tjaldi.
Nýr bær skýtur upp kollinum
eins og gorkúla og fellur svo
sannarliega vel inn í landslagið
rétt í túnjaðri eins sveitabæj-
arins og í baiksýn höfum við
hiátt og snarbratt klettiabelti og
á hinn veiginm víðan sjóndeild-
arhringinn með Vatnajökiul
lengst í burtu en nær okkur
fjöll, mýr.lendj o.g engi en í
suðri gnauðar hafið með ólg-
andi brimi rétt eins og það ger-
ist mest á vesturströnd Jót-
lands.
Þessi litlu tjöld oik'kar eru
gerð úr betra lérafti en stória
topptjaldið, sem ég hafði í
fyrra. En það er sko ekkert
grín að ætla að skrifa eða
teikna hér og ekki hægt nema
að hafa tjaldyrnar opniar en
hitinn sjaldan meiri en 6—7
gráður en oftast 3—4. Það er
varla hægt að ætlast til þesis,
að miaöur vinni skrifstofustörf
við þessi aomu skiiyrði.
Matartilbúningurinn gengur
sæmileiga. Þó hefiur dáti nr. 27
ekki fullkomið próf í . tiibún-
ingi altea rétta. Fyrsta daginn
hóf hann matarkúnstina á hrís-
grjónagraut og ekki tökst bet-
ur t.l en svo að grauturinn
varð svo þykkur eða öllu held-
ur harður vegna of stórs
skammts af kartöfliumjöli að
dáti nr. 281 braut skeiðina sín.a
í viðureigninni við hann en mín
ske. ð hélt velli með naumind-
um og eftir þessia frumraun
með notkun kartöflumjöls eru
allar vonir dátaus um ágæti
þesis brostnar og neitar hann
með öllu að nota það til matar.
Af og til fáuim við mjólk frá
bóndanum, sem býr hér nálægt
og borgum við 20 aura fyrir
pottinn. Smjör hef ég keypt
hjá öðrum bónda og kostaði
það 65 aura pundið. Hænueigg
eru ófáanleg hér en við höf-
um orðið okkur úti um nýorp-
in sijófuglaegg. Við mælingarn-
ar hefur dáti nr. 27 Líka Leikið
aðalhlutver,kið. Við höfum
venjulega aðeins tvo hesta fyr-
ir hvern mælingaimann, þegar
við ferðumst um ái-hólmana.
Þesis vegna verðurn við stund-
um að selflytja hverjir aðrayf-
ir og þiað er að sjálfsögðíu tiL-
tölulega auðvelt en á hinn bóg-
inn alltímafrekt. Um daginn
varð dáti nr. 27 fyrir því
óhappi, að hesturinn minn sló
hann framan á brjóstið en t.l
allrar hamingju rifbrotmaði
hann ekki. Þegar við koanum
heim gatf ég honum heita
bakstra og dró úr sársaukan-
um við það. Hann var svo í ból-
imu í tvo daga og nú kennir
hann sér einskis meins. En
anniars er hamn hálfglerð óliáiras-
kráka, þ-ví að eftir að hann var
kominn aftur á kreik viann
hann sér það til frægðar að
detta af baki og beint á haus-
inn í fljótið en til allrar bless-
unar skaimmt frá árbakkanum.
Hann og hesturinn komiust fljóit
lega á þurrt Land, en merki-
járnið glataðist og mæiisitöng-
ina rak niður eftir ánni í átt-
inia að firðinum. í staðinn fyrif
að grípia til hestsins og fylgjast
með mælistönginni á honurn,
skildi nr. 27 hestinn eftir. og
hljóp á eft. r mælistönginni. Það
leið löng stund þangað til hann
sá, hve aðstaðan var vonlaus
og að lokum urðum við alLir
þrír að leggja af stað til að
leita og til allrar hamingju
fundum við mælistöngima og
höfðum þá orðið að vaða yfir
aurbleytu en slíkir staðir geta
verið ámóta hætituliegir og sand-
kvika, þar seim bæði hej-tur og
re.ðmaðiur geta setið fastir og
þegar verst lætur hreinlega
týnt lífinu. Nr. 27 er alls ekki
heimskur, bara fljótfær með
takmarkaða fyrirhyggju og
kemur ekki alltaf auga á afleið-
ingamar, en samt er ég að vona,
að mér takist að gera úr hon-
um góðan hermann áður en Lýk
ur
AS sjálfsögðu eigum við 4
nokkru stríði vegna tungumála-
vandræðanna, en einhvern veg-
inn Leysist það með því að
blanda hæfilega saman dönsku
og íslenzku. Eftir því seim fé-
lagamir vilja vera láta þá ku
ég vera öllu skástur í íslenzk-
unni o,g er reynit að notaist vlð
mig sem túlk.“
í bréfi frá 23. árgúst segir:
„S.l. vika heflur verið ^érlegia
erfið þar eð Leiðin á v.nnustað
hefur reynzt alltof löng og, þar
er ekki heldur neinn bithafi fyr
ir hestana. Eins og gefur að
skiJja verður litið úr deginum
þegar sjö til átita kluikkutwnair
fara I ferðirnar fram og til
baka, þagar það er hatft i hiuga
að dimmt er orðið kilukkan 8—9
á kvöldin. Veslings hestarnir
verða að svelta frá því kiukk-
an sex á morgnana, tii níu á
kvöld n og jafnframt verða þeir
að príla yfir vegleyisur sem eng
uim eru færar. En, við reynurn
af fremsta megni að ljúka sem
JFrá Knlviðarhóli, . ÖVfusárbrú árið 1907.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
26. júlí 1976