Lesbók Morgunblaðsins - 21.02.1971, Blaðsíða 14

Lausn á síðustu krossgátu
1 V [ujH ■*! 1 .o u. '< -j <r * VO s/> o <r ■tt 3 c - 9 Q S U) £; o u. Z. cC
r> ti) > c —^ c ^ lw' 0c - U- sTi i- o U. -3 'o -j Vy "c ft
/£ 0c G> <r 1 i jc h z •> Y 3 I i or *-> J
o cC S •V h Z. <c s3 jor <r 6;! ca .o - Œ e|| u. ■j 'o - i'
O' <tr 3. S|T <r 1 1 h © •7- CC u. b GC — > oc
<Z <x <3 ir ~U 117 «c wz ^ “3 <r <t* Z. a y a: <r VA |« 1 s-t. a* Cá £- Uj VA <r
)st <n U- 3 OÍ' * <t z vt S.oz & 3 r -L <r !z i 1 Z j
Tf t: <r — u. 7ST Sc í &£ o c oí 1 01 iT * cc Z i “2. <r - •Z. •j
ff '< £ "o Þ- 3 ca 'o lc «■ m 3 cC s cc Z.\ -j - J- -
V ■gyi-g gíji ’o I I K 'o ,<x <* <r * .3 a: "úl c i g cr h b <r
i 7F7
i r3 í V> 3 0- -3 1 c/ <r 3 ÉS ■> 3 tt; ~h <r cr <-> “b
úé> jJS lr j £r 0 •g's X. J c 1- -3 al i i A- 'tc\ a 'c i£ "o ■z — *2- •Z.
i *-» u. líft j <c |<o II 3r <£ V «T 1 O -J <r
J J jH W. L1 Is 5 O % % llll % i 2 *.<r % l’-j
ÚTHLUTUN listamannalauna gejur
ár hvert kærkomið tilejni til um-
ræðna aj ýmsu tagi; réttmœti slíkra
veitinga draga margir í eja, jor-
sendur eru ekki öllum Ijósar jyrir
ráðstöjunum og svo mœtti ájram
telja enn um stund. Út á þann hála
ís að meta, hver er verðugur og
hver ekki, ætla ég ekki að hætta
mér að sinni. En ástœða þykir mér
til að vekja athygli á því, sem mjög
stingur í augu; hlutur „túlkandi
listamanna“ virðist mér ákajlega
jyrir borð borinn.
Nú er það auðvitað matsatriði og
má um það hnakkríjast ej út í þá
sálma er jarið, hvar draga beri lín-
urnar. En sú eina listgrein, sem
beinlínis kemst aj án stuðnings túlk
andi listamanna held ég að hljóti að
vera málaralist. Það hrekkur
skammt að semja hugnæm tón-
verk, ej þeim er misþyrmt í jlutn-
ingi tónlistarmanna og/ eða söngv-
ara; til hvers er að skrija gagn-
merk leikrit, ej ekki jást til jlutn-
ings á þeim úrvalsleikarar; ýmsum
höjundum er að vísu lagið að lesa
vel iipp sín eigin verk, skáldsögur
eða Ijóð, en ojtar haja jrábœrir upp
lesarar úr hópi leikara þá jyrstir
orðið til að vekja ejtirtekt á töjrum
Ijóðs eða sögu.
Skapandi listamenn og þeir sem
túlka verk þeirra hljóta þar aj léið-
andi að styðja hvorir aðra. Hvers
vegna er hinum síðarnejndu þá ekki
umbunað í samræmi við það? Allir
listamenn eru ugglaust á einu máli
um að þeir styrkir, sem ríkið veitir,
ýmsir sjóðir og jleiri aðilar hrökkvi
engan veginn til. Þó hejur í öðrum
styrkveitingum en listamannalaun-
um ríkisins verið stórum meiri
lilwtur skapandi listamanna en
hinna. En ekki er þó álitin nein
ástœða til að gera þarna bragarbót.
Árið 1967 var lögum um lista-
mannalaun breytt, þá tók Alþingi
jimm listamenn upp á arma sína og
greiddi þeim svonejnd heiðurslaun,
og jlokkum var síðan jœkkað úr
fjórum í tvo. Það ár fengu alls 102
laun, aj þeim voru sex túlkandi
listamenn, þ.e. jimm leikarar, tveir
söngvarar og einn fiðluleikari. Árið
1968 hlutu síðan sjö heiðurslaun en
aj hinum 88 jengu tíu túlkendur
laun. Árið 1969 er svipað uppi á ten
ingnum, aj 94, sem laun þágu voru
tiu túlkendur. Árið 1970 er hlut-
fallið skyndilega enn óhagstœðara,
þá hljóta 99 listamenn laun, einn
leikari er að vísu kominn í heiðurs-
launaflokk, en aðeins jjórir aðrir
hljóta listamannalaun það sinnið.
Nú í ár já síðan samtals 109 lista-
menn styrk, þar aj er einn leikari
sem var áður i heiðurslaunajlokki,
sex í ejri jlokknum og jjórir í þeim
lœgri.
Þeirri hugsun verður heldur ekki
varizt, að ráði tilviljun eða ein-
hverjar aðrar ástæður vali á stund-
um á því, hvaða rithöjundar eða
málarar já listamannalaun, sé enn
meiri tilviljunarbragur á því hvaða
túlkandi listamenn já laun. Einn
ágætur leikari, sagði við mig á dög-
unum., að sér væri með öllv, jyrir-
munað að sjá, hvað lægi til
arundvnl.l.a.r því hverju sinni
hvaða leikarar hlytu þessi laun.
Yjirlevtt var það skoðun hans
og ég þykist vita að hún sé nokkuð
almenn, a.m.k. meðal leikara, að
engu sé líkara en hlutkesti eða eitt-
hvað þaðan aj skringilegra ráði því,
hvaða túlkandi listamenn já laun
hverju sinni. Þar með dettur mér
ekki í hug að draga í eja réttmæti
þess að neinn aj þeim túlkandi
listamönnum, sem hlutu laun nú
eða á síðustu jjórum árum haji ekki
verið þeirra verður. Síður en svo.
Það sem mér jinnst ajtur á móti
óafsakanlegt er hversu mikið skeyt-
ingarleysi og skilningsleysi er ríkj-
andi á störjum þessa jólks, hvort
sem eiga í hlut leikarar og/ eða
flytjendur tónlistar og söngs. Til
þessara listamanna eru gerðar
kröfur, l.itXu m.i.nni þeim, sem gerð-
a r eru til skapandi listamanna.
Blómleg list dafnar ekki nema
þjóðfélagið eigi á að skipa góðum
listamönnum bœði þeim sem skapa
og þeim sem túlka. Það skyldi haft
í huga.
Jóhanna Kristjónsdóttir.
Útgefandt; H;f. Árvakur, Reykjavik.
Framkv.stj.: Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar; Matthlas Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsion.
Ritstj.fltr.: Gisll Sigurðssön.
Auglýsingar: Árni Garðar Krisllníson.
Ritstjórn: Áöalstrœti 6. Simi 10100.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
21. febrúar 1971