Lesbók Morgunblaðsins - 08.10.1972, Blaðsíða 3

Hrólfasögurnar og Örvar-
Oddssaga taka öllu fram, sem
ég hafði lesið. Jafnvel Njála
og Grettissaga bliknuðu í saim
anburði við þær. En í einu tók
Göngu-Hrólfur minn fram öllu
sem á íslandi hefur verið skrif
að og það var í hinum hroða-
legu bardagalýsingum. Þar
voru nær allir nema góðu
kapparnir bútaðir sundur i
tvennt eða klofnir niður að
endilöngu, en sjórinn eins
þykkur og slátur í blóðmörs-
keppi.
Því miður munu nú bæði
þessi blöð týnd til ómetanlegs
skaða fyrir íslenzka menningu
sökum þess heimildargildis sem
þær höfðu um andlegan
þroska húnvetnskra unglinga
um aldamótin. — Máske hefði
snillingunum líka tekizt að
semja upp úr þessum blöðum
eins konar nýja Skjöldunga-
sögu.
Eitt atvik bar fyrir mig á
þessum lærdómsárum mínum í
Gottorp, en þar bjó faðir minn
þá, sem gerði mig montnari
en ég hef orðið nokkru sinni.
Dag einn fékk ég bréf í
stóru gulu umslagi, en bréf
hafði ég aldrei fyrr fengið, og
var ég ávarpaður: Hr. yngis-
piltur Magnús Magnússon,
Gottorp, Vesturhópi, Ilúna
vatnssýslu. Allir urðu undr-
andi og það var opnað með
mikilli forvitni. Það reyndist
vera frá Oddi Björnssyni,
bókaútgefanda og prentsmiðju
eiganda á Akureyri. Efni þess
var að biðja mig að safna þjóð
sögum fyrir Odd, sem sagðist
vera að hefja útgáfu á miklu
þjóðsagnasafni og var góðum
ritlaunum heitið fyrir, en áskil
ið frjálst val um, hvað tekið
yrði og fyrir það eitt greitt.
Allir stóðu sem steini lostn-
ir —- strákurinn aðeins á 12.
ári. Sumir löttu en aðrir
hvöttu að ég tæki að mér þetta
mikla virðingarstarf, en niður
staðan varð sú, að þegar næsta
dag lagði ég af stað um allt
Vesturhóp og Vatnsnes og hóf
söfnunina. Voru það helzt
gamlar konur og karlar, sem
urðu mér hjálparhella.
Ég safnaði töluverðu einkum
fyrirburðasögum. Að alllöng
um tíma liðnum fékk ég bréf
frá Oddi ásamt peningum.
Mun upphæðin hafa svarað til
3—4 fráfærulamba, en þau
voru þá seld á 4 kr. Ekkert
var endursent, en það tekið
fram, að vera mætti að meira
yrði birt en sem peningunum
svaraði. Hafði ég aldrei áður
eignazt meira en tvær krónur,
og fannst mér að ég væri orð-
inn jafnríkur og Jón Leví, úr
smiður á Stóruborg, en hann
var þá talinn rikastur maður
að peningum i allri Húnavatns
sýslu. Er mér sagt að hann
hafi látið eftir sig 100 þús. kr.
er hann lézt alllöngu síðar. Við
kvæði hans var, þegar úr eða
klukka var sótt til hans: „Það
kostar 25 aura eða ekki neitt.“
Jón kvæntist aldrei, var nett-
Nýlega er út komin lijá Almenna
bókafél. áttunda ljóðabók Mattliías-
ar Johannessen og heitir hún
MÖRG ERU DAGS AUGU. Þessi
bók er niikil að vöxtuni, 190 blaðsíð-
ur og er ljóðunuin skipað í nokkra
flokka eftir yrkisefni. Heiti flokk-
anna segja nokkuð um efni Ijóð-
anna, til dæniis Kornið og sigðin,
Vísur við ána, Hversdagsljóð, Und-
ir haust, Ljóð fyrir börn, Ást og
dauði og Úr myndabók laudsins.
Meðfylgjandi ljóð er úr flokknuni
Ást og dauði, en í þessari bók er
slegið á niarga mjög ólíka sti-engi;
sum Ijóðin óríniuð, en önnur
með hefðlmndmim luetti ríms og
stuðla. Bókarkápuna liefur Eiríkur
Smith listniálari gert.
Matthías Johannessen
UNDRIÐ
Þetta undur: augun þín svörtu
opnast þau senn móti nýjurn
draumi: fer dagurinn ljósi
um dul þinna kviku vona
í tvísýnu tíma og rúms,
þú teygar sætleika lífsins
líkt og sól kalli sofandi blómin
úr söknuði naétur og húms.
Þetta undur: augun þín svörtu
ástheitar lýsandi sólir,
stafa þær veruleik vorsins
á vökudraum þinn, hann kemur
með grös og grænkandi tún
og gleði stúlkunnar þinnar
sem fyllti augu þín einnig
undri þess vors sem var hún.
menni mikið og dagfarsgóður,
lánaði nokkuð út fé, en þó lít-
ið yfir bankavexti.
Svo líða margir tugir ára og
þjóðsagnasöfnunin var mér
löngu úr minni liðin. En svo
bar það við að ég fékk eitt-
hvað af þjóðsögum sem gefnar
höfðu verið út á Akureyri lán
aðar úr Bæjarbókasafninu, og
þar rakst ég á nokkrar sögur
sem skráðar voru af Magnúsi
Magnússyni. Fyrst áttaði ég
mig ekkert á þessu, en svo sá
ég nafn heimildarmanna
tveggja sagnanna og þá rann
það upp fyrir mér, að þetta
myndu vera sögurnar mínar,
enda rifjaðist þá allt upp fyr-
ir mér. — En hræddur er ég
um að þær komi ekki í úrval
inu hans Nordals.
Ég held að ég hafi haft ein-
hvern snefil af skyggni eða
ófreskigáfu á aldrinum 8—15
ára því að þá sá ég fylgjur
látinna manna og gat þar með
engu móti um lifandi menn ver
ið að ræða og allar missýning
ar eða blekkingar voru líka
óhugsanlegar. En svo hverfa
þessar sýnir og siðan hef ég
aldrei séð neitt eða heyrt, sem
ég hef ekki getað gert mér
fulla grein fyrir.
En eins og ég gat um í minn
ingum mínum hefur mig frá
barnsaldri og fram til þessa
dreymt fyrir daglátum, þótt
stórum fari nú þeim draumum
fækkandi. Ég ætla nú að bæta
einum þessara drauma við, sem
féll af vangá úr „Syndugur
maður segir frá“.
Á fyrstu tveim til þrem tug-
um þessarar aldar voru Upp-
salir við Aðalstræti eitt af
kunnustu og vinsælustu matar
og kaffisöluhúsum bæjarins.
Ráku það tvær sæmdarkonur,
Hólmfríður Rósinkranz og Þór
unn Finnsdóttir. Var þar að fá
bæði mikinn mat og góðan og
þær voru óeftirgangssamar við
fátæka stúdenta og áttu oft
hjá þeirn talsvert fé. Sama
mátti segja um margar fleiri
matsölukonur í bænum, sem
voru stúdentum hin mesta
hjálparhella.
Einn af þeim mönnum, sem
þarna snæddu, var Magnús
Arnbjarnarson lögfræðingur,
sem var kunnur maður á sinni
tíð. Hann var gervilegur maður
að vallarsýn, skarplegur og tal
inn mikill lögfræðingur, og
einn af áköfustu andstæðingum
Sambandssáttmálans 1918 og
skrifaði gegn honum. Þeim for-
stöðukonunum fannst þó nokk-
uð til um að hafa þennan mann
í mötuneyti sinu. Hafði hann
fast sæti við gluggann á suð-
austur horninu, en þaðan var
útsýni yfir AðalstraJi, Kirkju-
stræti og Suðurgötu. Allir urðu
að víkja úr sæti Magnúsar, ef
einhver sat þar, þegar lögfræð
ingurinn kom inn. Magnús
spjallaði talsvert við okkur
stúdentana. Hann var oft
skemmtilegur og spurði margs.
Það fór alltaf vel á með okkur
nöfnunum og líklega hefur það
Þetta undur: augun þín svörtu
ævintýr birtu og skugga,
senn kallar svefninn þau aftur
senn verður allt svo hljótt:
einhver slökkur þær sólir
er sindra úr djúpu myrkri
við hvarma þína, þær hníga
í himin fullan af nótt.

«r
r
8. októbei' 1972
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3