Lesbók Morgunblaðsins - 08.04.1973, Síða 2

Geysileg tæknivæðing ag
umturnun í lífsháttum iðnaðar-
þjóðíélaga, sem átt heíur sér
stiað undainíartnia áraituigi, hefur
leitt af sér ýmis vandamál' önnur
en margumrædda menigun. Eitt
þeirra er fritíminn, sem stöð-
ugt lengist í hlutfaili við
vinnutíma. Mörgum kann að
þykja fjarstæðukennt að tala
um frístundir sem vandamái,
en samt er það svo, að vand-
inn fer vaxandi.
Okkar tímar einkennast af
skipulagningu og vinnuhagræð
ingu, þar sem skörp skil verða
á milli vinnutima annars veg-
ar og frístunda hins vegar
a.m.k. hjá öllum þorra fólks.
Áður var þessu öðru visi far
ið. Sólarhringurinn var nær
því að vera samofin heild. Fólk
réð meiru um vinnuhnaða og
skiptingu dagsins. Varla var
gerður ýkja mikill munur á
því hvort tíminn, sem fór í að
prjóna sokkaplögg eða smíða
ask, kallaðist tómstund eða
vinnutími. Starfssvið einstakl-
ingsins var fjölbreyttara,
tengslin við umhverfið og ann
að fólk voru sterkari, menn
fundu betur gildi sitt og til-
gang í samfélaginu.
Nútímamaðurinn gengur aft-
ur á móti ákveðinn stunda-
fjölda á dag til vinnu, vinnu,
sem að rnestu er á'kveðin af
öðrum en honum sjálfum.
Hann er tannhjól í ópersónu-
legri framleiðsluvél, sem gefur
honum lítið svigrúm til frum-
kvæðis eða sköpunar, og þar
liggur hundurinn grafinn. Þeg-
ar misjafnlega erfiðum vinnu-
degi lýkur eru samt sem áður
gerðar þær kröfur til þessa
mainns, að hann sýni áhuga á
menningu og stjómmálum,
stundi fagrar listir svo sem
hannyrðir eða píanóleik, fari i
leikhús, brjóti heilann um
vandamál samtíðar og framtíð-
ar, sé skapandi og virkur þjóð
félagsþegn. Er það ekki til of
mikils ætlazt? Leikmenn og sér
fræðingar velta vöngum á
ýmsa lund og sýnist sitt hverj-
um. Sumir sjá enga leið aðra
út úr ógöngunum en rétt eina
byltinguna, aðrir vilja helzt
halda aftu-r til gamalla ilífs-
há-tta. Víst er -að framþróun má
ekki og mun ekki stöðvast.
Hollenzki arkitektinn Frank
van K-lingeren, hefur mjög
fengizt við -þá hlið málsins, sem
að arkitektum snýr. Honum er
ljcst misræmi-ð í dagl-ega iífiniu
og tiiraunir hans, sem fram-
kvæmdar hafa verið í Hollandi
bera vott um g-lög-gan skiin-
ing á þörfum fjöldans. Fyrir
nokkrum árum fékk van Kling
eren það verkefni að hanna
menningarmiðstöð fytrir -þorpið
Dronten, sem er -u.þ.b. átta þús
und manna bær í Hollandi, og
skyldi hún bjóða sem fjölþætt
asta notkunarmöguleika.
Hann og samstarfsmenn
hans á litilii arkitektastofu í
Amsterdam, lögðu heilana ræki
lega í bleyti og útkomam, sem
þeir köU-uðu A-góruna í Dront-
en, hefur á þeirn tæpum fimm
árum síðan hún var byggð, öðl
azt frægð um ailia Evrópu fyr-
ir írumleik og frjáislega með-
ferð á stöðnuðum reglum
þröngsýnna mennimgairpostula
og glæsiibragarsarkitek ta.
Nafnið A-góra er sótt til
Grikklands og þýðir samkomu
torg eða markaður. Það, sem
vakti fyrir höllenzku arkitekt-
tmum var enda eins konar
mairk-aðstorg i miðjum toæ með
ýmsum innréttin-gum allt um
kring. En þar sem veður eru
til muna hryssingslegri norður
við Atlantsála en suður við
Miðja-rðarhaf, tóku þeir til
bragðs að by-ggja geysistóran
skála úr stáli og glieri til vann-
ar gegn veðri og vindum. Þar
var síðan komið fyrir því, sem
með þurfti.
1 skálanum er eins litið um
lokuð rými og hæg-t er án að
vera. Þannig komast skáiagest
ir -a-uk eigin erinda í beina
Gylfi Guðjónsson og Sigurþór Aðaisteinsson
raunverulegl
félagsheimili
Sagt frá nýstárlegri menningarmiðstöð
í Dronten í Hollandi
. . . markaður fyrir konurnar, kaunhöll fyrir karlana . . .
. . . íþróttir fyrir félög, leikir fyrir alla . . .