Lesbók Morgunblaðsins - 13.05.1973, Page 6

Lesbók Morgunblaðsins - 13.05.1973, Page 6
Guðný heima hjá sér. Kinrt kjörgrripa hennar er þessi sófi, sem prýddur er fallegfum útsaumi eftir hana. ur, eða Iþá að við Ikiomum sam- an og isungum, sjtundum með möoqgum röddum. Það var mamma, sem var 'lóifið og sáiin i þessu, þvfi Ihún vair söngelssk og Ihaifði fagira rödd og amilkla. Jakob smfiðaði ELtið orgel og var 'það igóð úrlbót." Guðnýjiu verður á þessum bókarkaíla tóðrætt um Ihina einstæðu réttlætislkiennd Jóns föður hennar og nefnir sem dasmi, að eitt sinn vair hann staddur S Lef-oliverzlun á Eyr- airtoaMta þeirra erinda að leggja inn utoina sána, en toann var íjánrfikur og lagði inn núkla ull: „Þá kom S búðina roskinn maður, ékki vel klædd ur, með niokkiur pund aif ul'l. Búðarmennimir vtísuðu honum burt með vöru sSna, sögðu iull- ina illa -þvegna ag tínisl'ulagða. Pabbi geGík til mamnsins, keypti af 'honum ul'l hans, kast aði henni saman við sína, og sagði við verzlunanstjörann, sem þar var staddur: „Ég get tekið alia mlína ull og ifarið með toana heim, ef þú óskar þess, en þetta skal fylgja með, tovert sem toún fer“.“ Þessi tojálpsemi og sam- úð með 'lítilmagnanum var Þor- steini Erlingssyni mjög að skapi, en þeiir Þorsteinn og Jón S GaltaM'li toöfðu þekkzt vel. Jón dó síðla árs 1908 og Þorsteinn oirti um hann erfi- ljóð. Þar er þetta erindi: Svo fannst toonum sem hvers manms traust ætti á hans umlhygigju Eevikröfu, þvl áttu vinir hans viitaðsgjafa, brúður hans hamintgju böm toans íöður. Liðlega tvátug að aldiri hélt Guðný frá Galtafelli að heim- an. Sama ár tomugðu ÍOreldrar hennar búi. Hún segir: „Ég vildi menntast og kom- ast langt, læra. Ég var svo mik ið fyrir að 'laara. Bræðrum mín- um hatfði staðið rtid Iboða að ■gamga menntaveginn og fara í Laitinuskólann. En af okkur systkinunum toafði ég mestan átouga á þeirri braut. Ég vildi fara í Latmuskólanm. En pabbi aftók það og sagði: „Þú, kven- maðurinm, hvaða erindi æftli þú eigir í Latinuskólann?““ Eftir að haífa lært dönsku og íleira toóklegit hjá séra Va'lde- mar á Stóra Núpi, fór Guðný í Kvennaskólann og sáðan á þrenn vomámskeið 5 Kennara- skólamum, elftir að séra Magnús Helgasom frá Birtinigatoolti varð Skólastjóri þar. Jaifn'framt fór hún að vinna við 'kemmslu og ar skemmst af þvú að segja, að Guðný gerði kennslu að ævistarfi. Það varð 'langur fer- ill við sundurleitar og stund- iim frumstæðar aðstæður: Heim iliskennsl'a á Húnaþingi, far- kennsla á Lamdsveit ag Hrepp- 'Um, skólakennsla á Núpi á Dýralfirði og Vestmammaeyj- um, svo eitthvað sé nefnt. Ég minntdst á Kaupmanna- haif nardvölina, .teikninámið. „Ég var þá ákveðin á að leggja fyrir mig 'kennslu,“ seg- ir Guðný, „og Ásgeir Ásgeirs- son sáðar forseti lét mig haJfa kennararéttindi út á þá starfs- reynslu, sem ég þá hafði. En tá'l' að Iberja á brestina álkvað éig að fara á Kennanaháskól- ann á Kaupmannatoölfn og þar var ég ium eins áirs skeið. Jafn- framt reyndi ég að Oáta gaml- an draum rætast. Ég Ihafði ailt- af þráð að læra að syngja. Þarna var tækifærið og nú fór ég að gamni mániu á sömgnám. Það var ibara fyrir mig sjálfa. Af'tur á móti sótti ég tima í tei’knimgu á Det Tefcniske Sel- Skabs Skole, þar sem Einar hafði 'lært, en 'það var gert vagna þess að mig langaði til að geta kennt tei'kningu." „Var ekki Kaupmannalhöfn toeillandi á þessum árum?“ „Jú, Kaupmannafhöfh var heiilandi á sinn hátt. Eg tounni ágætlega við mig þar meðan á dvölinni stóð. En mig lamgaði samt allltal heim og það kom aldrei til greina að setjast þar að.“ „Og svo Irom að þvá að þú giiftir þig.“ „Ójá, en hjónabandið varð ekki mjög lamgt og hægt að af- igreiða þá sögu á fáum orðum. Llíklega hefur aldrei verið mik i'l framtið á þeim ráðahag; ég komin að fertugu en maðurinn eitfhvað tuttugu og þriggja ára. Við eigmuðumst eina dóttur og sambúðin stóð á seytjám ár. Við byrjuðum búskap i húsi við 'Lindargtötuna, en ffluttumst það an á Skólavörðustíginn. Og svo kom að þvá að við byggðum þetta hús á 'Sjafnargötu 4. Það var árið 1932, þegar tareppan var S hámarki. Þessvegna kom það hastarlega niður á mér, þegar eiginmaðutrinn yfirgaf toeimilið, en ég stóð eftir með dóttur okkar unga og urmul af stauldum. En mér féll þessi staður vel og langaði til að toalda húsinu. Þótt ég legði hart að mér við kennslu og handavinnu, torötak það gkaimmt. En bræður mánir fcoimu mér til hjálpar og mór tókst að halda húsinu. Samt hef ég aldrei igetað veitt mér að nota ábúðina til fulls. Móti suðri er stór og sóMk stofa. Ég leigði toana til að létta róðurinm og ég leigi hana enn. Þótt liðin séu 40 ár síðan ég fluttist í þetta hús, hef ég ekki getað flutzt í stofuna. Hér áður fyrr leigði ég fjölSkyldum með aðgangi að eldhúsinu. Núna sfcil ég ekki, ihvemig ég fór að þvá. Það er afskaplega þvingandi að hafa aðrar konur á eldhúsinu sánu.“ Svo kemur rúsínan, sjálf rúsínan, sem venjulega er höfð á pylsuendanum. Guðný tekur fram stórt umslag og imnanúr þvá bunka af vélrituðum örk- um. Og Ihún segir: „Ég hef verið að gema mér það til dundurs þetta ár að siksrifa bók. Það er að vásu dá-» lítið ertfitt vegna þess að sjón- in er farin að bila. Ég hef hand skrifað þetta og fengið það vél- ritað. Þetta er efni, sem hefur fylgt mér igegnum árin og ég held að ég muni það mægilega vel ti'l að geta sagt frá þvá. Sem sagt: Þetta eru bemsku- mimnmgar imánar frá Galtáfelli. Það var vást etaki seinna vænna að fara að koma þessu á blað. Sigiurður Nordal hefur lesið 'handritið yfir og óg vona að hann verði mér hjálplegur vdð að 'fiinna útgefanda. Ragnar á Smára gaf út ská'ldsöguna imlina. Hann toefði ég helzt taos- ið til að gefa út þessa bók, en urn það veit ég etaki eins og sakir standa. Ég veit samt, að Sigurður toefiur einhver ráð með að koma bókinni út. Mig langar til að toún ISti þotataa- tega út, sé í sæmilegu bandi.“ Ég settist á dávaninn við suðurglugganm og las hátt nokíkra kafla. Guðný tyfflti sér á meðan S fortaunnar fagran, rauðmálaðan stól með blóma- skrauti. Hún toiirtá iþennan stól, þegar átti að fleygja honum og gerði úr honsum listrænan grip. Ég byrjaði á kalflanum um fermiing'Una og hafði i huga, að það átti að ferma hjá mér sjáifum etfítir tvo daiga. Hve al'lt virtist toafa breytzt. Hún var llátin vinna vlö það um vetur- inn að vefa vaðmálið í peysu- fötin, sem Ihún fétak á ferming- argjöf. Og að sjálifsögðu fylgdi skotttoúfa m'eð. Meira að segja söðullinn, sem hún tféfck á ferm ingairdaginn, var smlðaður heima á Galtafeili. Þá var gerð tarafa um mikinn uitanbókarlær dóm á sálmum. Til vonar og vara lærði Guðný milfclu fleiri sálma en nauðsyn- lega þurfti, mig minnir 46. En henni til ruotataurra vonbrigða hatfði önnur fermingarsystirin tekið sig til'og lært utanað 300 Sálma. Hún var móðir Haralds Mattháassonar á Laugarvatni, gátfuð kona. Guðný lýsir Galtaíel'li ná- kvæmlega, einnig toúsatoosti ‘þar á bænum, systkinum sánum og foreldnum. Heimilisandinn toetfur verið einstatour og hjón- in mjög isamhent þótt ólík væru. Jón foóndi þótti ikannsfci dálátið vinnutoarður á kötQum. en það voru tflestir. Og mest vainn hann sjálfur. Aftur á móti var vilji hans óskráð lög og vinnufólki þótti igott að vera í Galtafelli. Guð- ný segir Ika frá ffingerðum unglingi, sem var frábitinn várrnu og tougsaði mest um myndlist. Hún segir frá forott- tför Einaris frá Galtafélli. Kannski er mestur fengur í þeim kalfla fyrir slíðari tfima. Eins og að litaum 'lætur, benst margt toandritið til yfirlesturs hjá blaði eins og Lesbóta Morg unblaðsins. Ég verð að játa, að sjaldan hefur mér fundizt skemmtilegra að lesa handrit en þetta. Að nátega há'llftiræð kona skuli igera isMtat er vita- sk'uld óvenjulegt og martavert. En burtséð frá þvá er mál og still með svo prýðilegum hætti, að hvergi sýnist þörf á að breyta staíkrök. Síðar bairst þetta 5 ta'l við Sigurð Nordal og hann sagði: „Ég élát þetta mikið áfrek." Þegar Guðný hafði stungið forúna lumslaginu með handrit inu niður í kommóðuskúff u og ég búinn að direkka taafíi og borða smátaökur tframmi á eld- húsi, beindiS't tal otakar aftur að Einari. Guðný sagði: „Við Einar vorum afskap- lega samrýnd, því við vorum bæði mjög liita. Við vorum bæði svo innbvenf." „Heldurðu að það sé etaki að mörgu leyti erfitt að vera mjög mnhverfur," spurði ég. Og Guðný svaraði: „Það er áreiðanlega mitalu verra. Maður bælir tilfinning- Framh. á bls. 12 ©

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.