Lesbók Morgunblaðsins - 14.09.1975, Side 2

HRIMJR MIM
Saga af hundi
eftir Bjartmar Guðmundsson
á Sandi
Uppvöxtur hans var atburða-
laus og skólaganga engin. öll-
um á hans bæ og okkar va;
fyrirmunað að venja fjár-
hunda eða temja.
Þetta kom allt innan frá og
af sjáifu sér, eins og þegar
grasið grær eða bióm springur
út í morgunsárinu á vori. Samt
var það ekki að vori tii heldur
hausti að vitsmunablóm
Hrings opnaði augun. Lftill
hvolpur var aiit í einu orðinn
það vaxinn að honum var lofað
að eita okkur á Hraunsrétt.
Reyndar hafði hann þar til
heitið bara Sabi, gælunafninu
Sabi litli. Það var á meðan
hann var aðeins leikfang. 1
Hraunsréttarferðinni fékk
hann nafn. Hann var svartur á
beiginn með mjallhvitan
hring um hálsinn. Nafnið var
sama og sjálfgefið.
A heimleiðinni af Hrauns-
rétt fann Sabi köllun sfna,
réttara sagt Hringur. Þetta
kom eins og heilagur andi ofan
frá. Fyrirgefið annars, svona á
víst ekki að tala um hunda.
Við skulum heldur segja að
brjóstvitið hafi logað upp allt f
einu og öllum að óvörum.
Hver hópurinn af öðrum
rann út úr dilkum kringum
réttina og enginn mátti saman
við annan fara. Varla hafði
Hringur kind séð fram að
þessu. Nú hlupu mcnn þarna
og hlupu kringum hópana til
að stýra þeim á réttar götur.
Sumir flengriðu á drógum sfn-
uin og bentu rökkum til einnar
áttar og annarrar. Sjálfsagt
hefur Hringur hugsað: Hundi
ber að þjóna manninum við
fjárgæslu og rekstra. Fjár-
hundar Aðaldæla, fjárhundar
Reykhverfinga, fjárhundar
Húsvíkinga hlupu fyrir kindur
og héldu hópum saman. Þeir
voru kennarar ungs hunds,
sem horfði á. Og skólastofan
var safnhringurinn við
Hraunsrétt og mórinn hinu
megin við hliðið.
Strax vestan f Hvamms-
heiðarbrekku norðan við Yzta-
hvamm sýndi þessi hvolpur,
sern ekki var orðinn árs'gamall,
hvað hann vissi og gat eftir 20
mfnútna tilsögn, sem þó var
steinþegjandi. Réttarhópinn
átti að reka áfram eftir götu,
en ekki iofa honum að dreifa
sér út um móa að eigin vild.
Honum hafði skilist að maður-
inn ætti að ráða, en ekki sauð-
kindin. 9g f hjarta sfnu fann
hann að menn eru herrar
jarðarinnar, sauðfjár og fjár-
hunda. An orða frá okkur
rekstrarmönnum, án bend-
inga, án minnstu skipun-
ar hljóp hann fyrir kindur,
sem vildu út úr götunni, rak
upp svolítið bofs og myndaði
sig til að glefsa f legg eða
hækil en gerði þó hvorugt. Og
blessuð sauðkindin, sem um
aldaraðir, lið eftir lið, hafði
vanist þvf að hafa beyg af
hundum, hlýddi og hljóp aftur
inn f hópinn.
Sá ætlar að verða efnilegur,
sagði einhver út yfir götuna og
móinn í brekkunni. Þá at-
vikaðist það svo að ég varð
fyrstur til að láta Hring skilja
með einhverju móti að svona
frammistaða og vinnubrögð
yrðu metin að verðleikum.
Ilann varð allur að hamingju.
Uppörvun, sem náði til
hjartans, skcin út úr heitum
hundsaugum, sem horfðu til
herra sfns.
Eftir þessa réttarferð var
Hringur orðinn uppáhald allra
á hans bæ.
Nokkru seinna var hann tek-
inn í smaiamennsku fyrsta
skipti. Þegar heim kom var
safninu hleypt inn á tún og
samanrekstrarmenn gengu til
bæjar að fá sér hressingu.
Enginn skipti sér af rakkan-
um. En hvað halda menn að
smalar hafi séð, þegar þeir
komu út frá kaffiborði? Ilring-
ur var á stjái vestur f túnhorni
kringum safnið og hélt þvf þar
saman i hóp. Einhvernveginn
hafði honum skilist að það
væru óhagkvæm vinnubrögð
að láta skcppnurnar drcifa sér
út um allt tún og smala þcim
sfðan saman aftur.
Ég gekk í átt til Hrings og
kallaði á hann. Ilann kom og
þó hálf hikandi cins og sá, sem
ekki er viss um að hafa breytt
rétt. Þá þakkaði ég honum
fyrir framtakssemina með
þeim virktum, sem hundi kom
best. Hann varð allur að sól-
skini. Upp frá þvf held ég að
ég hafi verið í hans augum sá
yfirboðari, sem öllu stóð ofar.
Haustið leið og svo kom vet-
ur eins og gerist.
Einn morguninn, laust fyrir
miðjan vetur, sé ég að Hringur
er að ráfa norður við túngarð.
Mér fannst strax að háttalag
hans væri með óvenjulegum
hætti. Ég kallaði til hans.
Hann kom á móti mér, með
engum fögnuði þó. Svipur
hans var dapurlegur og hára-
lagið einhvernveginn ósældar-
legt.
Hringur minn, segi ég, er
eitthvað að?
Hann dillaði lauslega skott-
inu og leit til mín raunalega.
Höfuðburðurinn var ankanna-
legur. Ég strauk honum um
vangana og fann um leið að
bólgukybbi var komið aftan
við annað kjálkabarðið. Það
Ieyndi sér ekki að hundurinn
var veikur, með meinsemd f
hálsinum.
Ég reyndi að skoða þetta
kybbi og þukla. En hvað stoð-
aði það? Þetta var stórt kybbi
og töluveró bólguhella kring-
um það, sem náði niður á háls.
Ég bað Hring að opna munn-
inn og fór upp f hann, niður í
kok. Gæti ekki verið að bein
stæði f honum? Nei, ekkert
þessháttar var að finna.
En aumingja rakkinn. Ekki
glcfsaði hann eða urraði. Ég
held hann hafi trúað þvf statt
og stöðugt að ég gæti allt og
væri á leiðinni að taka burtu
þessa þraut f hálsinum. Svo
rölti hann með mér inn f bæ,
þar fann ég eitthvað gott
handa honum að borða. En
hann hafði enga lyst og gat
varla kyngt þvf, sem hann
reyndi að éta. Hann bara
horfði á mig eins og hann væri
að segja: Hjálpaðu mér,
hjálpaðu mér. Og ég held að
hann hafi haldið ég hlyti að
geta það, herra hans, sem hann
treysti takmarkalaust.
Þegar þetta var, var enginn
dýralæknir nær en á Akureyri.
Meiri háttar kvillar f skepnum
voru yfirleitt læknaðir með
skoti. Um annað var ekki að
gera. Þetta var á undan tfma
áætlunarbílanna. Ferð til
Akureyrar varð ekki farin á
þessum tfma nema á tveim
jafnfIjótum á tveim dögum.
Auðvitað átti ég riffil og
kindaskot. En — þetta var sá
dæmalaus unglingur, þessi
hundur. Og svo skein það útúr
hverri hans hreyfingu að hann
treysti mér til allt annarra
hluta en senda kúlu gegnum
þetta gáfaða unglingshöfuð.
Dagurinn leið. Klukkan var
farin að ganga fjögur. Lfðan
Hrings virtist óbreytt, og hann
á rjátli út og inn.
Hringja til dýralæknis?
Nei, hvað stoðaði það? Ekki
gæti hann bætt hálsmein með
orðum einum gegnum talþráð.
En héraðslæknirinn á Húsa-
vfk? Ekki máttu héraðslæknar
fást við hundalækningar?
Þeirra nauðleitarmenn urðu
að vera á tveim fótum, ekki
fjórum. Þó vissi ég þess dæmi
að Björn Jósefsson hefði
hjálpað húsdýrum f neyð. Það
var læknir eins og þeir eiga að
vera og mátti aldrei aumt sjá
án þess að reyna að hjálpa.
Klukkan 5 bað ég landsíma-
stöðina um samband við
héraðslækninn á Húsavík.
Sambandið kom fljótt. Allar
landsfmastöðvar láta samband
við læknana gánga á undan
öðrum. Björn varð orðlaus
andartak aldrei þessu vant,
þegar ég bað hann að lfta á
hund, en ekki mann. Reyndar
má ég ekki sinna dýralækning-
um, sagði hann svo. En hvað
gengur að greyinu? bætti hann
samt við. Ég lýsti þvf eins og
ég gat. Samtalið rek ég ekki.
En svo fór að Björn leyfði mér
»ð koma með Hring á stofuna
il sfna næsta dag kl. 9 eða 10.
Um 8-Ieytið þetta kvöld var
ég ferðbúinn og laus við öll
útiverk. Uti á hlaði beið skfða-
slcði með kassa undan sykri,
sem á hann var festur með
nöglum. Þetta var á undan
bflaöldinni. Af einhverjum
ástæðum fannst mér einnig
best við hæfi að fara gangandi
og aka seppa mínun/ á skíða-
sleða. Heilsa hans var orðin
svo aum að ég gat ekki lagt það
á hann að ganga.
Veður var gott en komið
blekmyrkur þegar við Iögðum
úr hlaði. Svell og hjarn um
allar jarðir. Fjórir tímar elin
til háttatfma á Húsavfk. Ef
ekkert tefði áttum við að geta
náð þangað háttum. Ég bað
Hring að ganga út með mér.
Ilann hlýddi. Svo lét ég hann
niður f sykurkassann á skíða-
slcðanum. Hann hlýddi eins og
auðsveipt b'arn og hringaði sig