Lesbók Morgunblaðsins - 09.05.1976, Blaðsíða 11

HÁTIÐÁ
JAGARALUNDI”
Nokkur
föng
Halld&rs
Laxness
í 1. kafla í
Eldur í
Kaupinhafn
Gömul teikning af höllinni Jægersborg — Jagaralundi.
Eiríkur
Jónsson
tók saman
I bók dr. Peter Hallberg
um skáldverk Halldórs
Laxness, Hús skáldsins II.,
bls. 96—97, segir svo m.a.
„Kannski hefur hann einn-
ig — ef til vill óafvitandi —
notfært sér vissar minnis-
myndir úr Fru Marie
Grubbe eftir J.P. Jakob-
sen, 1876, sem einmitt f jall-
ar um sama tímabil og ís-
landsklukkan......Jacob-
sen lýsir á nokkrum blað-
síðum útihátíð við hirðina.
Eldur í Kaupinhafn hefst á
nákvæmri lýsingu á svip-
uðum atburði. En það er
athyglisvert að Halldór er
gagnstætt við þennan
danska skáldbróður sinn
fullur með háð og spé. Það
er skopast miskunnarlaust
að villimannlegri gjervi-
mennsku og ofhlæðis uppá-
tækjum — án þess að sögu-
maður bregðist sinni hlut-
lægu frásagnarmeðferð.“
(Þýðing Helga J. Halldórs-
sonar.)
Halldór Laxness hefur
ekki „notfært sér vissar
minnismyndir úr Fru
Marie Grubbe eftir J.P.
Jacobsen“, þegar hann
samdi fyrsta kafla Eldur í
Kaupinhafn, sem fjallar
m.a. um útihátíð dönsku
hirðarinnar á Jagaralundi.
Hið rétta er aó Haildór
Laxness hefur stundað efn-
istekju til þessa kafla Eld-
ur í Kaupinhafn, í bók sem
kom út í Kaupmannahöfn
1935 og nefnist: Danmark í
Fest og Glæde II. „Háð og
spé“ þessa kafla Eldur í
Kaupinhafn „ að villimann-
legri gervimennsku og of-
hlæðis uppátækjum" er að
meginstofni tekið úr fyrr-
nefndri bók, m.a. úr lýs-
ingu spænsks sendiherra
de Rebolledo greifa á
veislu, sem danska drottn-
ingin hélt í Jægersborg
(sem þá hét Ibstrup) árið
1655. ... en Fest, som
Dronningen i 1655 gav paa
Ibstrup (Jægersborg) til
Ære for Kongen, sin Mo-
der, sin Broder og for de
tilstedeværende af Lan-
dets fornemste Adel.“
(Danmark í Fest og Glæde
II.. bls. 116.) Upphaf fyrsta
kafla Eldur i Kaupinhafn
er mjög líkt þessari tilvitn-
un hér á undan. Rétt er að
benda á, að Halldór
Laxness þýðir Jægersborg
með Jagaralundur. „Það er
hátíð á Jagaralundi.
Drotningin er að halda
veislu fyrir manninn sinn
kónginn og hina þýðversku
prinsessu móður sína og
bróður sinn hertogann til
Hannóver. Helstu mönnum
landsins og frægustu
útlendingum hefur verið
boðið til þessa mannfagn-
aðar.“ (Eldur. Upphaf
fyrsta kafla, bls. 7.)
Hér á eftir verða rakin
nokkur dæmi er sýna
hvernig Halldór Laxness
hefur notaö lýsingu de Re-
bollede greifa á drottning-
arveislunni á Jægersborg,
svo og önnur föng hans í
þennan kafla úr sömu bók.
i.
„I Februar 1655 skriver Henrik
von der Wisch til Hamborg om at
forskaffe Dronningen otte Flits-
buer með tilhörende Pile, fire til
hver.“ (Danmark i Fest og Glæde
II., bls. 116.)
„Drotnfngin hafði f Hamborg
látið gera sér meira en fimtfu
stássboga og fjórar stássörvar fyr-
ir hvern boga.“ (Eldur, bls. 7.)
II.
,,Man samledes om Eftermid-
dagen í Skoven paa en Lysning,
omgivet af höje Træer. Overalt
var der rejst Telte,... Efter at
Adelen havde taget Sæde, kom
Kongen til Stede, klædt í Rödt
með en sort Fljöls Jagthue paa
Hovedet í form af en Pikkelhue,
udstyret með vajende Fjer, og en
lignende Dragt bar Dronningen
og Hertugen. Efter de kongelige
fulgte Hofdamerne og Rigets
övrige fornemste Damer í Jagt-
dragt með samme Udstyr.“ (Dan-
mark í Fest og Glæde II., bls.
116.)
„Að áliðnum degi safnaðist
tignarfólkið saman f rjóðri um-
krfngdu háum beykitrjám, en f
öllum áttum var uppslegið tjöld-
um. Þegar tignarfólkið hafði tek-
ið sér sæti opinberaðist vor allra-
náðugasti herradómur og tign á
sjónarsviðinu í rauðum vciði-
mannaklæðum, með alinlánga
fjöður dúandi uppaf pikklhúfu
úr svörtu flaueli; sfðan kom
drotníngin ásamt með sfnum há-
göfuga bróður, einnegin veiði-
klædd; og þaráeftir tipluðu hirð-
mevarnar og aðrar dándastar
frúr rfkisins f veiðikvennabún-
íngi.“ (Eldur, bls. 7—8.)
III.
„Paa höjre Side af den
improviserede Scene havde
man. . . afsondred en Skranke,
hundrede Fod í Længden..., paa
hvis ene Side stod... Sölvtöj,
bestemt til Gevinster for de
Sejrende i de forestaaende
Övelser. For Enden af Skranken
var mellem to Træer ophængt et
grönt Tæppe, og ligeoverfor an-
bragt en Mængde Græsbænke til
Sæde for de höje Herskaber og
deres Damer. Medlemmerne af
det tilfældigt tilstedeværede
tatariske Gesandtskab og Kaval-
ererne maatte derimod staa op.“
(Danmark í Fest og Glæde II., bls.
116—117.)
„Hægramegin sviðs var upp-
reistur nokkurskonar búðardisk-
ur hundrað fet á leingd og raðað á
hann þeim verðlaunagripum, öll-
um af silfri, sem átti að tefla um á
þessari veiðiskemtun. Við annan
endann á þessum diski var upp-
streingdur dúkur milli tveggja
trjástofna, en gegn tjaldi þessu
voru sætin fvrir þá stóru og
þeirra frúr og hirðmeyarnar. En
kavalérarnir voru látnir standa
og sömuleiðis ein sendisveit...,
og var það kölluð sendisveit
Tartara.“ (Eldur, bls. 8.)
IV.
„Tæppet gik op under Lyd af
Trompeter, og en Træhjort viste
sig, der gjorde Spring fra et Træ
til det andet,... Fra et Maal tæt
ved affyrede Kongen, Dronning-
en, Hertugen og nogle Damer og
alle Kavalererne deres Pistol paa
den. En af Tartarerne skulde vise
sin Bues Sikkerhed, men hans
Pile sköd kun et Hul i Luften.
Kongen som den behændigste i
Norden, vandt den förste Gevinst.
De övrige Præmier tilfaldt nogle
af Hofkavalererne, der saa at sige
fik dem skænket fordi Dronning-
en med Flid betvang . sin
Behændighed." (Danmark í Fest
ogGlædelI., bls. 117.)
„Nú er blásið f lúðra og þá
lyftist dúkurinn græni og einn
tréhjörtur kemur í Ijós og fer að
hoppa frá einu tré til annars.
Tartararnir voru látnir skjóta
fyrstir, en örvar þeirra geiguðu
heldur en ekki, síðan skutu...
hirðmeyjar..., og þarnæst kava-
lérarnir... Síðast skutu þau
kóngur og drotning. Og er ekki að
orðleingja það, nema kóngurinn
hæfði hjörtinn þegar í fyrsta
skoti og hlaut þarnteð titilinn
Fimasti Skotmaður á Norðurlönd-
um. Önnur verðlaun dreifðust á
kavaléra og hirðmeyar, en
Framhald á bls. 15
©