Lesbók Morgunblaðsins - 03.04.1977, Qupperneq 8

Sigrún Gísladóttir
Hann leysti þj óð-
lögin úr álögum
Aldarminning Sigfúsar Einarssonar, tónskálds
Ræða flutt í Eyrabakkakirkju 30. jan. 1977
í dag eru liðin 100 ár frá fæð-
ingu Sigfúsar Einarssonar tón-
skálds. Hann var fæddur 30.
janúar 1877 á Skúmstöðum hér á
staðnum. Foreldrar hans voru
Einar Jónsson kaupmaður, kom-
inn af hinni alkunnu Bergsætt og
Guðrún Jónsdóttir Ámundasonar
bónda á Neðra-Apavatni í Gríms-
nesi og Ólafar Jónsdóttur bónda í
Vælugerði i Flóa. Stóðu að þeim
hjónum sterkir stofnar úr Árnes-
sýslu.
Þau Einar og Guðrún eignuðust
átta börn, en aðeins tvö þeirra
náðu fuliorðins aldri, Ingibjörg,
sem var elst þeirra systkina og
Sigfús næstyngstur. Ingibjörg
giftist síra Bjarna Þórarinssyni
prófasti í Vestur-
Skaftafellsprófastsdæmi.
Talið er, að félags- og menn-
ingarlífið á Eyrarbakka hafi stað-
ið með mestum blóma á íslandi,
utan Reykjavíkur fyrir og eftir
aldamótin síöustu, um áratuga
skeið. Mun stofnun barnaskól-
ans á Eyrarbakka 1852, þeim
elzta á íslandi, sem starfað hefur
stanzlaust til dagsins i dag, eiga
þar drjúgan þátt, því að til skól-
an's völdust úrvalsmenn bæði há-
skólamenn og gagnfræðingar,
sem einnig tóku þátt i félagslíf-
inu. Flestir þeirra urðu þjóðkunn-
ir.
Sigfús gekk, að sjálfsögðu i
barnaskólann, en þar að auki var
Brynjólfur Jónsson, sagnaþulur-
inn þjóðkunni frá Minna-Núpi,
heimiliskennari hjá Einari í mörg
ár. Má af þessu telja að Sigfús
hafi að heiman farið vel nestaður
út á menntabrautina.
Það hefur lengi legið á vörum
manna sem við tónlist hafa feng
ist, að lágreistu þorpin á Eyrar-
bakka og Stokkseyri, séu vagga
tónlistarinnar á íslandi. Hvað sem
um þetta má segja, er það stað-
reynd, að þeir frændur Sigfús
Einarsson og Páll ísólfsson voru
brautryðjendur hvor á sínu sviði,
gerðu tónlistina að ævistarfi og
unnu sleitulaust að framgangi
hennar hér á landi til dauðadags.
Söngfélagið „Báran“ var stofn-
að hér á staðnum 1883 og starfaði
það um margra ára skeið. Fróðir
menn telja að sá kór sé sá fyrsti
hér á landi, sem stofnaður var
með blönduðum röddum, það er
karla og kvenna. Þegar Sigfús var
tólf ára að aldri var hann tekinn i
þennan kór og settur i millirödd,
því hann var ekki kominn í mút-
ur. Jón Pálsson, siðar bankafé-
hirðir fluttist til Eyrarbakka 1889
og stjórnaði kórnum um langt
skeið. Hann segir svo: „Sigfús
sýndi brátt hversu sönghneigður
hann var, enda hafði hann þá,
þótt ungur væri óvenjumikinn
áhuga fyrir sönglist, rödd hans
var blæfögur, mild og mjúk.“
Þegar eftir fermingu 1892 sett-
ist Sigfús i Latinuskólann, þá var
Steingrimur Jóhnsen söngkenn-
ari þar. Hann stjórnaði einnig
söngfélaginu „14. janúar". Það
var eina söngfélagið í bænum þá.
Þegar Sigfús var kominn úr mút-
Söngfélagið „Heimir“.
1. röð: Frá v.: Jónina Sveinsdóttir, Jóna Jónsdóttir, Jóhanna Guðjónsdóttir, Guðrún Ágústsdóttir, Sigfús
Einarsson, söngstjórinn, Una Brandsdóttir, Kristfn Einarsdóttir, Benedikta Benediktsdóttir.
2. röð: Valgeir Einarsson, Jón Guðmundsson, Anna Þórhallsdóttir, Jóhanna Jóhannesdóttir, Guðrún
Pálsdóttir, Lára Magnúsdóttir, Júlfa Hansdóttir, Sigrún Gfsladóttir, Sigrfður Þorsteinsdóttir, Helgi
Sigurðsson.
Sigfús Einarsson, tónskáld.
Valborg Helieman
tslenzki stúdentakórinn f Kaupmannahöfn 1903. Skúli Bogason, lækn-
ir f Danmörku, Ólafur Björnsson, ritstjóri, Jón Hjaltalfn Sigurðsson,
læknir, Magnús Sigurðsson, bankastjóri, Gunnlaugur Claessen, læknir,
Sigurður Sigtryggsson, menntaskólakennari f Danmörku, Páll Egils-
son, læknir f Danmörku, Sigfús Einarsson, söngstjóri, Halldór Jónas-
son, aðstoðarmaður á Hagstofunni, Einar Jónsson, sýslumaður, Jón
Magnússon, stúdent f Reykjavfk, sfra Haukur Gfslason, dr. jur. Björn
Þórðarson.
um var hann tekinn i þetta félag.
Sjálfur stofnaði hann skólakór og
stjórnaði honum þartil hann varð
stúdent 1898. Það sama ár hóf
hann lögfræðinám við háskólann í
Kaupmannahöfn og lauk þar
heimspekiprófi ári síðar eða 1899.
Fyrsta veturinn, sem Sigfús
dvaldi í Höfn hóf hann söngnám
hjá Valdimar Lincke óperusöng-
vara og söngkennara við tónlistar-
skólann í Kaupmannahöfn. Sigfús
hafði mjög fallega baritonrödd.
Það mun ekki hafa vakað fyrir
honum með þvi að læra að syngja
að verða söngvari, eins og nú er
títt, heldur að afla sér þekkingar
á þeim sviðum til þess að kenna
söng og semja sönglög og bera lög
hans öll ljóst vitni um kunnáttu
hans í þeim efnum, svo ber öllum
saman um, sem sungió hafa lögin
hans. Tónfræði nam hann hjátón-
skáldinu August Enna prófessor,
sem var þekkt tónskáld um alla
Evrópu.
Nú vaknaði tónhneigð sú, sem Sig-
fúsi var i blóð borin, til fulls og
lagði hann þvi smám saman laga-
námið á hilluna og sneri sér heill
og óskiptur að tónlistinni, sem
hann gerði að ævistarfi sínu fyrst-
ur allra íslendinga, sem unnu að
útbreiðslu hennar hér heima.
Veturinn 1901—1902 hélt
Mylius-Erichsen skáld og rithöf-
undur, sem þá var orðinn þjóð-
kunnur í Danmörku, fyrirlestur í
Oddfellowhöllinni i Kaupmanna-
höfn um ísland og Færeyjar og
sýndi myndir frá báðum þessum
löndum. Með fyrirlestrinum áttu
Færeyingar að stíga þjóðdansa en
íslendingar áttu að syngja. Leit-
aði hann fyrir sér til íslenzkra
stúdenta af þessu tilefni og hafði
beðið kunningja sinn, kennara
Sigfúsar, August Enna að hafa
eftirlit með stúdentunum og leið-
beina þeim. Þó Sigfús taki svo til
orða i grein sinni, sem hann skrif-
aði eitt sinn um Islenzka
stúdentakórinn í Kaupmanna-
höfn, að Mylius-Erichsen hafði
beðið August Enna að hafa eftir-
lit með stúdentunum og leiðbeina
þeim, þá leikur naumast vafi á
því, að Sigfús hafi þá þegar, eftir
eins árs nám, í söng, áunnið sér
það traust og álit kennara síns, að
hann treysti honum til að stjórna
kórnum. Sigfús stofnaði 15
manna karlakór og æfingar hóf-
ust af kappi. Hinn mikli dagur
rann upp og hátíðin hófst fyrir
fullu húsi áheyrenda, þar var
konungur og fleira stórmenni
saman komið. Viðtökurnar voru
svo góðar að kórinn varð að
endurtaka sum lögin. Einn
strangasti gagnrýnandi dana,
Leopold Rosenfeldt líkti þeim við
bezta kór Norðurlanda „Muntra
Musikanterne“ það er finnskur
karlakór stofnsettur 1878 og enn