Lesbók Morgunblaðsins - 04.06.1978, Blaðsíða 5

... hann horföi á spegilmynd sína í sprengjunni.
lögregluna kemst upp um þá, ég kalla á blaöamann og
allt verður vitlaust. Riplogl heldur þetta gabb en ég
bendi honum á að hringja suður á völl. J.J. renndi fram
hjá kerskálanum langa álversins og fram undan var
Hvaleyrarholtið, hann var svo viss um, að bandaríska
hermálaráðuneytið myndi aöstoða hann við að Ijúka
íbúðinni, að hann fór jafn vel þegar að íhuga hvort ekki
væru einhverjir möguleikar á að hann héldi starfinu,
hugsaöi, þeir hljóta að vera vilhallir manni, sem notar
annað eins tækifæri.
En þá varð breyting í svip þessa manns, J.J. Honum
kom nýtt í hug. Ef hluturinn spegilgljáandi í
farangursrými bílsins var nú ekki annaö en sýningargrip-
ur. Skelin tóm. Meðan hann renndi skeifuna fyrir
Hafnarfjarðarkaupstað breyttist lundarlag hans og þessi
hugarhrelling náði tökum á honum, uns grár hversdags-
leiki blasti viö honum. Ég get ekki vitað, hvort svo er
eða ekki. Og auövitað bera þeir því við. Kjarnorku-
sprengja; hún er miklu þyngri en svo, að ég geti lyft
henni. Ég stend uppi atvinnulaus og búinn aö gera mig
aö fífli!
Stóð á kassa í skýlinu fyrir allra augum; skel, sem þeir
hafa ætlaö að nota á morgun. Og skyndilega sá J.J.
fyrir sér alvöru málsins, afhjúpaða innri gerð alls efnis
í ryksúlu, sem reis til himins, storkandi í víöfeðmi sínu,
steig áfram endalaust, girt hvirflandi hringstreymi
skærgul, blásvört, svört og síöan hvít og svört á víxl eftir
því sem opinberun hinnar hreinu orku varð auðsærri;
fletti sundur hverju skýjalaginu af öðru og hélst af
óhugnanlega einhæfri rökfestu aö grundvallarformum
stæröfræði, hringir spruttu hver upp af öðrum, beinar
línur, kúlur, uns efst í köldu skini háloftaheiöríkjunar
myndaðist tígulform út frá svörtum punktum og þeir
gegnsýröust gulu Ijósi. Hann sá þessa ógn á
kvöldhimninum og geröi sér grein fyrir, hvað hann hafði
talið sig aka með í farangursgeymslu bílsins. Hann var
á báðum áttum, réttast væri aö hann sneri við. En hann
var kominn langleiöina í bæinn, skynsamlegra að halda
áfram úr því, sem komið var, og hringja út á völl. Hann
gæti rennt suður eftir aftur í kvöld; þeir myndu taka
þessu hálfvegis sem gríni og hann gæti jafn vel tekiö
Stínu með að sjá Barböru Streisand og. Robert Redford
í Svona vorum við.
J.J. bjó í kjallaraíbúö í nýju fjölbýlishúsi á Melunum.
Þegar hann renndi upp að húsinu, stóö svartur bíll við
það miðsvæðis og í honum sátu tveir menn. Þegar hann
hafði læst bílnum og bjóst til að ganga að húsinu, stóöu
þeir í leið hans. Þetta voru stórvaxnir menn, annar mjór,
hinn þreknari. Sá ávarpaði hann kurteislega á íslensku.
Án frekari umsvifa sagðist maðurinn hafa rökstudda
ástæðu til að ætla að J.J. heföi meðferðis hlut úr eigu
hersins á Keflavíkurvelli, sem hann hefði ekki
umráðarétt yfir, bað hann afhenda hlut þennan þegar.
J.J. var vel kunnugur fasi herlögreglumanna, hann
giskaði á að menn þessir heyrðu henni til eða ámóta

starfshóp, vissi, að menn þeir voru því kærulausari í fasi
sem meira mæddi á þeim og sýndu þá aöeins merki
óöryggis að þeir hefðu ekkert að gera; í látbragöi
mannanna tveggja, sem nú stóðu fyrir framan hann var
bæði óöryggi og spenna. Mennirnir mældu hann út meö
tilliti sínu og það var engu líkara en þeir tryöu ekki sínum
eigin augum. Hann svaraði ekki beint, taldi sig ekki hafa
neinu að tapa og var nú forvitinn. Hann sagöist ekkert
hafa á sínum snærum, sem hann ekki ætti jafnt og hver
annar. Hinn maðurinn sagði þá á ensku: Vertu
sanngjarn. Hann svaraöi engu. Sá íslensku mælandi bað
hann lofa sér að líta í farangursgeymslu bíls hans.
Kemur ekki til mála, svaraði J.J. Hvern þremilinn eruð
þið að sniglast? bætti hann við. Sá nú á mönnunum
báðum fyrir víst, að þeir þrír gátu ekki verið aö tala um
sýningargrip, það kom aðdáunarvottur í svip þess
íslensku mælandi. J.J. gekk á snið viö mennina og þeir
stóöu í sömu sporum. Ef þið hafiö ykkur ekki burt, kalla
ég á lögregluna! sagði hann þverlega. Sá íslensku
mælandi sagði: Ræöum málið betur; hvernig væri að
bjóða okkur inn? Sem snöggvast var J.J. sleginn
óöryggi, svo svaraði hann af íslenskri kerju stuttaralega:
Nei. Sá sami hélt áfram: Þú mátt til að segja okkur, hvaö
þú ætlar að gera. Bætti viö góölátlega um ieið og hann
steig skref nær honum: Þú veist, að þú kemst ekki til
hinna með hana. Þessi orð tóku af tvímælin og J.J. ruddi
sig, hann bölvaði hressilega og þó ekki án tilgerðar,
spurði: Haldiö þið mig vera kommúnista? Mennirnir hlóu
nú báðir. Nei, auðvitaö ekki, svaraði sá sem fyrir þeim
talaði með látbragöi sem merkti aö það hefðu þeir
haldiö en gerðu ekki nú. Maðurinn setti upp
sakleysissvip. Og J.J. til furöu bauö hann góöa nótt, þeir
snerust þegar báðir á hæli og héldu að bíl sínum. Hér
úti er ég fyrir allra augum, hugsaði J.J. ef ég fer inn,
sé ég ekki sólina framar. Hann beiö og horfði á mennina
í bílnum. Þeir litu ekki viö honum en geröu sig ekki
líklega til að fara. Nú bíða þeir þangað til ég er kominn
úr augsýn, þá brýtur annar upp farangursgeymsluna
meðan hinn tefur fyrir mér ... En ég skil, hvað hefur
gerst. Hvernig þessi furðulega staöa hefur komið upp.
Hipparnir.
Hann bankaöi í kjallaragluggann. Eftir nokkra bið kom
Stína, svarthærð og föl og hespaði upp eldhúsgluggann.
Hvað gengur á fyrir þér, maður? J.J. reyndi að snúa
andlitinu án þess aö hreyfa höfuöið. Ég er í vandræöum
með mennina þarna í svarta bílnum. Vertu við gluggann
og ef ég kalla, þá hringirðu strax í lögregluna. Andlit
Stínu flaut heimóttalegt í Ijóslausu eldhúsinu, gráum og
bláum litlænum frá glugga og gangi, hún var skelkuð
og ætlaði að fara að veröa margmál, en hann sagði:
þegiðu nú og hlýddu. Og það gerði hún. Síðan fór hann
út á mölina yfir að bílnum. Sá mjóslegni sat viö stýrið,
hann renndi niður glugga. J.J. spurði: Ætliö þið að vera
hér í nótt? Maðurinn svaraði: Við fylgjum okkar
leikreglum, þú þínum. J.J. benti á Stínu. Ef þið farið ekki
á stundinni, hringir hún á lögregluna. Maðurinn viö
stýrið brosti meö niðurdregin munnvik, hann svaraöi
engu en setti bílinn í gang.
Sá svarti rann hægt út götuna og J.J. var með hugann
suður á velli. óráössíja úr hippum. troðin mörgæs,
hugsaði hann og sá fyrir sér tímaritseintak. Á
undanförnum vikum og mánuöum höföu andófsmenn
innan hersins gefið út tímarit, sem þeir kölluðu The
stuffed pingvin og J.J. séö eintak aö minnsta kosti,
kannski tvö. Þvílíkir menn hafa verið látnir taka á móti
kassanum meö sprengjunni, hugsaöi hann.
Eða hvernig máttu þau annars gerast þau undur og
býsn, sem nú urðu: hann flutti kjarnorkusprengju inn í
kjallarann. Hann ók bílnum alveg að dyrunum, því næst
brá hann dráttarkaðli á egglaga gripinn eins og
júgurbelti og þokaði sér svo áfram fet fyrir fet inn
forstofuna og niður stigann. Stína var ólm að vita, hvað
var að gerast, og varö þó að láta sér lynda að fylgjast
með þessum að’gerðum og fá lítil svör eöa engin fyrst
í stað; hún reyndi þá fremur en gera ekkert að aðstoða,
sagði: Gættu þín á fellihurðinni, þú rekur þig í handriöiö,
ég ætla aö taka mottuna, ég skal halda hurðinni. Og
þegar maður hennar lagði frá sér sprengjuna á
teppalagöan ganginn, rétti hún vasa með gerviblómum,
sem oltið haföi við átökin og sagði: Viö getum ekki haft
þetta í ganginum þótt fallegt sé. Hún strauk ryk af
áletruninni og sagði: Nei, J.J. minn, nú er ég sko
krossbit. Hann leysti júgurbeltiö, geröi kaðalinn upp og
fleygði honum inn í skáp.
J.J. útskýrði málið og ráöagerð sína yfir rjúkandi
kaffibollum í eldhúsinu. Stína sagði gáttuð: Þeir skjóta
þig í hakkaö kjöt og spakketti. Þú ert enginn Djeims
Bond. Þeir á vellinum þora engu, svaraði hann þá
borginmannlegur. Þeir eru svo hræddir við vinstri
ólguna. Síðan hringdi hann í bandaríska sendiherrann.
Sagði manninum sögu, sem hann hlustaöi á af kurteisi
en trúði ekki orði af. Eftir fortölur náði J.J. þó þeim
árangri, sem hann vænti. Hann beiö í stundarfjóröung.
Þá hringdi síminn og ný rödd, hrjúf, spurði storkandi:
Hvernig ætlarðu að fara að þessu? J.J. hafði hugsað
upp aöferð við afhendingu lausnargjaldsins meðan þau
töluðu, hann og Stína, og eftir að hann hafði útlistaö
um stund greip röddin hrjúfa fram í fyrir honum, sagði,
ég samþykki, og sambandiö var rofið. Þá sendi hann
Stínu í næsta hús; á heimili vinkonu hennar handan
götunnar. Þaðan gat hún fylgst meö allri umferö viö
heimili þeirra. Hann hafði stefnt þeim með hrjúfu
röddina á varöstöð lögreglunnar í miöbænum klukkan
á mínútunni ellefu, þar ætlaði hann sjálfur að vera þá.
Ef einhver kæmi á heimili þeirra hjóna fyrir þann tíma,
átti Stína aö hringja í lögregluna.
J.J. fór mátulega til að vera kominn á tilsettum tíma
í stööina í tollhúsendanum; það tók hann fimm mínútur
að aka niður í miöbæ og hann var kominn tvær mínútur
fyrir. Hann smeygði sér inn úr forstofunni og settist á
bekk r varðstofunni.
Hann horföi í bakið á manni, sem sat við skrifboröið
við vegginn fyrir handan. Lögregluþjónn kom út úr
hliðarherbergi og yfirgaf varðstofuna án þess að gefa
honum gætur. Annar kom út gang framundan með
blaðavöndul í hendinni, fór á bak við borð, sem myndaði
vinkil á gólfinu. Leit til J.J. og brosti uppörfandi um leiö
og hann breiddi úr blöðunum fyrir framan sig með
snöggri handarhreyfingu. Maður í Ijósum frakka kom inn
úr forstofunni, hann kinkaöi kolli til J.J. og rétti honum
þunna skjalatösku, sem hann bar milli tveggja fingra,
brosti afsakandi og hvarf út aftur. Varðstjórinn leit upp
og spurði J.J.: Frá hvaða blaði ertu? Alþýðublaöinu,
svaraði J.J. Er nokkuð að frétta? Ekkert annað en það
vanalega, svaraði varðstjórinn. Slagsmál við Þórskaffi;
öðrum var ekiö á slysavarðstofuna, hinn slapp meö
glóðarauga. Brotist inn í bát í höfninni og lyfjakassa
stolið, Morfíni. Þetta er það helsta. Hvaða bátur var
það? spuröi J.J. Maðurinn leit á blöö sín og sagöi
honum það. Þakka þér fyrir, sagði J.J. Það var ekkert,
sagði maðurinn án þess að líta upp.
Það sló að honum, þegar hann kom út. Hann gætti
þess aö fylgja Ijósunum viö húsið að bíl sínum og þegar
hann kom að honum skoðaði hann vandlega inn í hann
áöur en hann opnaði. Svo ók hann yfir gatnamótin og
staðnæmdist viö pylsusöluvagn, nokkrir bílar stóöu þar
í röð og hann lagöi sínum meðal þeirra. Hann opnaöi
töskuna og sá seðlábúntið. Hann var ekki farinn að
borða neinn kvöldmat og keypti tvær pylsur. Hann
borðaði þær í þvöngunni við vagninn og fór ekki inn
í bílinn til þess; skjalatöskuna hafði hann undir
handleggnum.
Hann ók beint heim. Út viö sjóndeild heiddi til
sumarljóss en hvolfið uppi yfir var svart. Hann lagði
bílnum á stæðiö. Þaö var slökkt í íbúöinni. Hann varð
ekki var við, að átt heföi verið við skrána. Hann seildist
inn fyrir og kveikti; gangurinn var auður. Hann rölti milli
herbergja í íbúðinni um stund. Hringdi svo í Stínu.
Meðan hann beið opnaöi hann töskuna og taldi
peningana. Svo tók hann að skjálfa. Hann haföi oft
dreymt peninga en þetta ver í fyrsta sinn, serp hann
vaknaði með þá í höndunum.
©