Lesbók Morgunblaðsins - 29.10.1978, Page 14

Trúin á fólkið
eða kerfið?
Ærin tilefni hafa gefist nú síðustu daga til
pess að velta Því fyrir sér hvert stefni í Þeim
málum sem varða þjóðarhag og heill. Verður
fólki treyst til þess aö leita sjálft eigin
markmiða og lífshamingju, — verður leiðar-
Ijósiö trúin á manneskjuna og hæfileika
hennar til Þess að finna sjálf leiðir að Því
marki eða skal kerfið stjórna, ríkisvaldið og
stjórnmálamennirnir?
Ymsar blikur eru á lofti sem benda til Þess
að síðari kosturinn veröi ofaná.
Margar nýjustu ráðstafanir í efnahags-,
skatta-, verðlagsmálum og landbúnaði af-
hjúpa Þau sjónarmið ráðamanna að fólk kunni
ekki að fara skynsamlega með fjármuni sína,
fólk sé ekki fært um að ákveða sjálft hvort
Þessi ostur eða Þessi tegund af kjöti henti
best, né hvort vara sé orðin of dýr til Þess aö
hún sé kaupandi, — Þess vegna skuli allt slíkt
ákveðiö fyrir fólkiö af Þeim aðilum sem hafa á
Því „betra“ vit. Þegar rætt var um greiðslu-
skiptingu sveitarfélaga og ríkis í sjónvarpinu
á dögunum Þá var tekist á um Þessi
sjónarmið. Annars vegar ráðherra sem boðaði
forsjá ríkisvaldsins og miðstýringu ofanfrá,
hins vegar frjálshyggjumaöurinn sem taldi
sveitarfélögin sjálf líklegri til að stjórna Þeim
málum af hagsýni og í samræmi viö Þörf,
vitandi Það að slíkt færi Þeim aukiö vald og
sjálfstæði auk Þess að gera kröfu og veita
Þeim aðhald.
Vantrú á getu fólks sem leiöir til Þess að
Þörf er talin á aö hugsa fyrir Þaö og stjórna
geröum Þess er ákaflega ríkur Þáttur í mörgu
fólki og hjá ákveðnum hópum manna og
birtist í ýmsum myndum, hvort sem rætt er
um uppeldis og skólamál, jafnréttismál, um
vöruverð, trúmál, listir eöa bjór.
Kaupfélög innan SÍS eru byggð á Þessari
forsendi vantrúarinnar og hafa snúist upp í
kerfi sem beinlínis heldur bændafólki ein-
angruöu, hamlar framförum í landbúnaði og
skammtar ölmusur við nögl. Ég tel að eitt af
Því sem úrslit síðustu kosninga leiddu í Ijós
var að íslendingar eru tilbúnir að taka sér
meira sjálfræði í hönd og láta ekki segja sér
fyrir verkum á sama hátt og áður. Bönn og
boö án skilgreiningar duga ekki lengur. Stutt
ferðalag til Rússlands í sumar var á margan
hátt lærdómsríkt, ekki síst með tilliti til Þess
sem er að gerast hér á landi núna. Rússar sem
búa við aldagamalt alræðiskerfi fengu eftir
byltinguna nýja drottnara sem settust í stóla
Þeirra sem höfðu verið Þar fyrir. Þær miklu
framfarir sem hafa orðið á Vesturlöndum í átt
til lýöræöis og einstaklingsfrelsis gera Þann
mismun Deim mun átakanlegri sem við blasir,
Þegar komið er til Sovétríkjanna.
Margt er skoðað í ööru Ijósi hér heima eftir
Þessa heimsókn, — einkum sú varhugaveröa
tílhneigíng ákveðinna afla til Þess aö koma á
einu allsherjar kerfi, sem setur reglur fyrir
alla, stjórnar öllum og sér fyrir öllum —
alræöishyggjunni, — kerfið sem gerir menn
óvirka og ósjálfstæða, háða valdhöfunum. Ég
er sannfærðari um Það en áöur aö Það er ekki
hægt til lengdar að byggja á neinu ööru en Því
aö höföa til fólks og treysta á skynsemi Þess
sjálfs.
Það ber að harma að námsfólk við H.í. skuli
hafa hafnaö „1984 — hvað verður ekki
bannaö?“ sem verkefni 1. des. nefndar og
valiö í staöinn „Háskóli í auðvaldsÞjóðfélagi“,
í landi sem er eitt fátækasta lýöræöisríki
veraldar Þrátt fyrir ytri ummerki velmegunar.
Reykjavík 24. október 1978
Erna Ragnarsdóttir.
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
■nrr L1C MA Out, V* ’’ 1 './-■• KbT? IÐ t /MS ■n
jggSK' b S A R ’trzsr. R 'A Rl T K u K
^ M E £> —* 3 y ft l w 1 ~7 o
í:/V c«*r- irnfuK ÍÚT E L L WAuni fH 'A K I SUran •in i T i e WD' wm A
5 K A R T K T i KVl K«l 4 u L L- o R
'FSs*- ua 3 A s K u R ÁKAS UHKA A £> F '6 R ÖC.B- ÍTÍrr ff/tfl O F ÚAUC /R
raj«' rtc-' UHV T s K 1 T B e ÍL'irJ ;Tf fT ú R MKXIJ Fuui y R r«*M A d £ A
'S R a“ íTifi N o A R K*«L' flAÍL' 4BU.A F A N A R N I R
IL' ■ T R o 4 i 3> cA T - L. Iam'a F Æ s Tlí. rnu u Al g/HS ýr*« LtCffl K-
ji re'e t> F u R A s HKC i - cec. f K ÍU«- ÆJU- rvuw E T / W 1 1
f ,M- N 5 R Mtiftl L X N Ar jS T IHC. C'lK ÚR. N 'A í?
WW' 4 T 'A Uf«- 8<«C< s L iri - Cittó*I Æ R 1 N 4 I MÍWi/i WATM T MAÍK
M*r,c *eiT T o L. 5 T C.K "o <4 N LÆf- AM A U £> N A U
iA F A £> T m<- FfL« 1 A L ■_5j ■b
Smp ft.«T T rf T L \T U R r~. hi j o| LXJ T Ll T
iw'mm- UR. i ð ■HT HÉIM- lí-l
-ílT j /9 KALe- PuTT/lK
Rup- PR FHKfí
__ VON P- R N
MIKltl fjSl*, F/FL M Lj .
UM AFLS
n-L- Mt- fJN l FUUL- 1 c° M
/L.L- ViftvC í
K bTK- / pAH FKurvi - eFNl ÍÚUI3B- flR ufí. FWíql?
2 6lT>
Ku/ef’- Up. + ' * £uon>c ÍL'ftT- Utt. í-/)N0- 1 £>
KR- ARR 1 UTf)S J?ua- Lfd íflM- HlT.
Ko N -
1 H»?o55 F o Q - U l£?U(2
OUL- 1 N t ci n. eiws
FflíTlO. 'ltfi h'HRLp f •«n T 8lóF)S hrevf fl-ÍT
Kæv- A/AF(J HRÓSIK Lj F- FÆi?|
MA'lM5
l—-> —A ^
VClTIN- H 45
\JtlTF Fflof)- IVC 3j S/US -f \u'l — H lj". Fofí- serr>-
T tXK uR
KoK'- hL> T T BTífcP TofJU > *