Lesbók Morgunblaðsins - 28.04.1979, Blaðsíða 14

Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
— MATiR l/.TT- /KO' FtR'* s-T ■ t-R-CÐ WtfM Tot'* É/NS WWM rii.ii- lÍTfTjí
j2®} -* L o á. R £ d L A N l Tl- £ R
Ms A t. O R R l t&x BeiTfí A L L £tP- irtei s T ó
-•v_ aR HtlMD IKtllR T- öua- í L Ar C. A R wi- Wí U R T A N
0A*>- rt»«x,í F K L 'A T Q 5 A G N 1 R H o R R
K" A r I Ráí ó««- e/N k«j h. £> AÁVWfl veac. SST AJ \ í> R A •ö l R
WMHfí L A A> T 1 4 H UZKf>\ ÍHÖLI H A M V t>ýr- u(L
D R l T I wl&uR Wh N o <L u R CAIILD IrÍMt K A L A
U éa& OtiOK K A Ntcrfl nBian Aft K Ý T A sk»" 2 'A R A N
o R X N tyfríl i/ti- \l 9 6, A miHT óa'lur ■| Æ R r JJ F A
LwnR IHHtFll 5 I L 1 IIMAÐI TeTT IHCfí A N & A Ð 1 2 A R
V*'.. 5 T R rA YC A K ttisun A $ u N? L-a'ifi. eiNC 'l £I*V aíúR
</ L A nrtw ZéTT Jl N U Ð A R Aft R. 1 -£> L A «
íS5* b í> A ,fiC, A R KAL5)* K u L [ S> !A Ý
óéklfi. rATóo. <k A. I * A F A K. M 1 Æ> ft A í?.
W* c-fAf' W)AIT 1 6 UKC.V- RRE/N- iNGx. lósi/' MUMN- INN Luí/ - íflM' HLT. \ nU ' íT/í’ r H/ILDAP
flF' L£'T U R
—A-
'Zjjrr \<a &
UND' 1 K - aN ífeytu Fucl- AR
StuTtu f!5KT- B
K'Al- /N VCPVC- » $e/Ni
hlut/ij>.
T'c? r- U R.
sttri: ÓHR- £/ M- Kfl 'fi
$ PUCkL hrt- 3c>R.4
SVO?
$DL\J
Ko^ £ÓK/N Hí? L- UR
RlFft
r3 0-
'fft PA£)
fWYIT. ÍK’Kúffl VFAUK FRum- e f»‘
Ihzm lífiáM Tfiés Halpa
mph, UPP fí
t Kí HE'T/5
fj/eur- A? tftflD
-ToVn
I JÆL- \LFr\ YFie- Fwo- ; aj f 5K*
?\ V’e/VíM
l—^ Klaki SAVCA8
íftMttLT. FAHCfí-
I/ÉI2L- UNNI KT' fCS oT
|u(\Kt) HfclM- IU n
ÞUNGLYNDI
Frumhuld uf hls. .‘i.
„Varúö! Varúö!" i hverju tilfelli verður
læknirinn aö vekja athygli sjúklings síns á
aukaverkununum og brýna fyrir honum,
aö lyf gegn þunglyndi dragi til dæmis úr
viðbragðshæfni manna við akstur og valdi
því að auki, að menn þola minna áfengi.
Sjúklingana grunar þó sennilega ekki, í
hverju mesta hættan er fólgin í sambandi
við lyfjagjöf við þunglyndi, en það atriði er
algerlega í höndum læknisins. Hann
verður að velja á milli meira en 300
mismunandi lyfja og hinna mismunandi
verkana þeirra — til dæmis stillandi,
svæfandi, hvetjandi eöa örvandi.
Gefi hann til dæmis órólegum og
kvíöafullum sjúklingi lyf sem leysa hömlur,
og það eykur einnig atorkuna, þá munu
segir læknablaðið „Medical Tribune" í
varnaðar skyni, „einmitt þær tálmanir
veröa numdar á brott, sem fram að þessu
höfðu komið í veg fyrir, að sjúklingurinn
fremdi sjálfsmorð".
En ef læknirinn af öryggisástæöum
gerir ekki annað en aö lægja og stilla,
dæmir hann sjúkiinga sína til að lifa daufu
og bragðlausu lífi og hneppir hugsanlega
endurvakta lífsgleði í efnafræðilega
spennitreyju.
Raflosti er ennþá beitt
Þar sem 20 af hundraði þunglyndis
sjúklinga finna aðeins fyrir hinum óæski-
legu aukaverkunum af þeim meðulum,
sem notuð eru, en hvorki örvun eða létti,
eru margir taugalæknar farnir að hallast
aftur aö „raflosti".
Þessi krampalækningaraðferð tíðkast
ekki lengur í Þýzkalandi vegna þess, hve
ruddaleg hún er, en rafskautum er þrýst á
gagnaugu sjúklinganna með 80 volta
spennu í um fimm sekúndur. Meðan á
raflostinu stendur lætur sjúklingurinn eins
og hann sé í rafmagnsstól, missir meðvit-
und og beinbrýtur sig stundum. En Hans
Hippius, geðlæknir í Múnchen, segir, að
„jákvæö reynsla í Bandaríkjunum sýni að
raflost sé engan veginn úr sögunni sem
lækningaraðferð“.
Geðlæknar af yngri kynslóðinni eru þó
almennt andvígir slíkum aðferðum. Og
símasálnahirðarnir trúa aöeins á hinn
frelsandi mátt orðsins.
Þeir starfa skipulega í Vestur-Þýzka-
landi. Frá 52 stöðvum reyna 3685 starfs-
menn að örva og telja kjark í lífsþreytt
fólk í gegnum síma. Tl boöa stendur
hvenær'sem er opið eyra og heilræði, sem
kosta aöeins 20 Pfenning (35—40 kr.).
Allt annaö er óheimilt þeim sem ekki eru
læknar.
Á árinu 1977 hringdu yfir 440000
manns í V-Þýzkalandi í þessar stöðvar og
þar af að sögn um 100.000, sem höfðu
sjálfsmorð í huga. Huggendur hinna
lífsþreyttu búast við því að skjólstæðingar
þeirra eða viðskiptavinir veröi orðnir um
ein milljón fyrir 1980.
Þess vegna er þess vænzt af póstmála-
ráðherranum, aö hann veiti þessum
sálnabjargvættum sérstakt símanúmer
eins og brunaliðinu, en þegar hefur hann
orðið við beiöni þeirra um niðurfellingu
símagjalda að hluta. Það er í sambandi
viö tímalengd símtala. Vafasamt er þó,
hvort þetta verði nokkrum þunglyndum
mönnum til raunverulegrar hjálpar. Að
minnsta kosti er það ekki víst, að hægt sé
aö koma í veg fyrir sjálfsmorð gegnum
síma.
Milli starfsemi símasálnahirðanna, sem
eru mjög drjúgir með sig, og fjölda
sjálfsmorða í umdæmum þeirra virðist
ekkert samhengi. Hvergi hefur nýju útibúi
tekizt að lækka tíðni sjálfsmorða. Og þar
sem engir símasálgæzlumenn eru starf-
andi, er fjöldi sjálfsmorða alls ekki meiri
en þar sem sími þeirra er glóandi allan
sólarhringinn.
En eigi að síður leggja þessir ólærðu
huggarar, sem aðallega eru húsmæður,
sig alla fram. Áður en tekið er til viö að
hugga, er þeim gert Ijóst, að gagnvart
hinum þunglyndu dugar ekki að fara að
eins og Charlie Chaplin í „Borgarljósun-
um“, en þar segir hann við mann, sem er
um það bil að fremja sjálfsmorð og er
þegar búinn að binda myllustein um háls
sér: „Á morgun syngja fuglarnir aftur!“ En
maðurinn ætlar samt að stökkva út í
vatnið. Þá segir Chaplin: „Lífið er víst
svona vont!“ og svo fleygja þeir sér báðir
niöur í vatnið.
Hvatning gæti aðeins
orðið til hins verra
Það má alls ekki hvetja hinn þunglynda
til að „heröa sig upp“, „láta ekki hugfall-
ast“ eða „halda reisn sinni“. Vegna
þunglyndisins er vilji hins sorgbitna
lamaður, hann er ófær um að taka
ákvörðun og eygir enga von framar, segir
Kielholz, hann veldur engu um hlutina.
Sérhver áskorun og frýjun getur því aukið
á örvæntinguna og þar með hættuna á
sjálfsmorði.
Með geðlækningum og þá einnig sál-
greiningu í anda Freuds hefur ekkert
áunnizt. Að vísu kunna margir hinna
þunglyndu vel við ýmsa þætti þeirrar
meðhöndlunar, því að þeir veita þeim
afþreyingu, en hættan er sú, að sálgrein-
ingin verður endalaus. Vegna hinnar
misheppnuðu sundurgreiningar sálarinnar
halda geðlæknar því stundum fram, að
hinir þunglyndu leggist ekki á sófann til aö
læknast, heldur til að fullkomna tauga-
veiklun sína.
„Allt of oft,“ segir Hermann Pohlmeier,
geölæknir í Götingen, eru geðlæknar
„hræddir um að missa sjúkling vegna
sjálfsmorðs". Slíkt gæti skaðað þeirra
„góða orð“ og haft „afleiðingar fyrir rétti".
-Að dómi prófessors Birkmayers í Vín er
orðstír starfsbræðra hans í geðlækning-
um reyndar fyrir löngu eyöilagður. Hann
segir: „Ef einhver heldur, að þunglyndi sé
hægt að lækna með geðlækningum, á
hann sjálfur að fara í slíka meðhöndlun.“
Úrræðaleysi læknisfræðinnar gagnvart
þunglyndi hefur leitt til þess, aö hin eina
rétta lækningaaöferö þyki helzt, að lækn-
arnir geri ekki neitt. Kielholz leggur að
lokum til málanna: „Læknirinn verður
einfaldlega aö virðast rólegur, öruggur og
hjálpfús í návist hins þunglynda."
Hvað ætti hann líka annaö að gera?
Þunglyndið gerir ekki aðeins of miklar
kröfur til hins venjulga manns í hvíta
sloppnum, heldur til læknisfræðinnar í
Áfengissjúklingar íHamborg: Fórnarlömb óttans.