Lesbók Morgunblaðsins - 23.02.1980, Blaðsíða 5

Matthías Johannessen
TÖLVU-
BÚIÐ
ÍBÚÐARHÚS
EDITORS
AREHUMAN
( kjarnorkustríöinu höföu allir íbúar
bandarísku borgarinnar Allendale veriö
drepnir, öll hús voru eyöilögö —nema
eitt, og þaö vaknaði eins og alla aöra
daga.
I baöherberginu rann heitt vatn í
baökeriö, í eldhúsinu var ristaö brauö og
bílskúrshurðin opnaðist meö hljómfögru
bjölluspili.
„f dag er 4. ágúst 2026“, tilkynnti
útvarpstæki. „Brúökaupsdagur Tilitu. Af-
mælisdagur Featherstones. Hústrygging-
in er fallin í gjalddaga."
Þetta er sigur tækninnar: íbúarnir voru
allir orönir aö ösku, en tölva hélt húsinu
óskemmdu.
Vafasamur sigur. Framtíöarskáldsaga
haföi oröiö aö veruleika. Tæpri hálfri öld
áöur haföi þetta veriö hugsjón og heila-
spuni amerísks höfundar vísindaskáld-
sagna, Ray Radbury, en var það ekki
lengur.
Snemma á þessu ári veröur tekiö í
notkun í Arizona í Bandaríkjunum einbýl-
ishús, sem er fullbúið tölvum, rafeinda-
hús, sem á næstu árum verður til sýnis
gestum hvaöanæva úr heiminum. Þaö á
aö sýna, hvernig hægt er aö búa: Enginn
lykill gengur aö huröum, lýsingin fer eftir
hreyfingum í húsihu, gluggarnir opnast og
lokast eftir veðri. Fimm duldar smátölvur
stjórna öllum huröum og gluggum, raf-
magnsnotkun og loftræstingu. Þar aö
auki veita þær allar upplýsingar, sem
óskaö er eftir, símanúmer og heimilis-
föng, matar-, köku- og kokteiluppskriftir
og svo framvegis.
Nafn þessa margstrenda húss er sótt í
Indíánamál, „Ahwatukee", „Draumahús-
ið“.
Reyndar stendur þessi dularfulli Indí-
ánakofi í hinu viltasta vestri, fyrir sunnan
Phoenix, í landi hamragilja og drauga-
borga, milli kletta og kaktusa, ekki langt
frá þeim staö, þar sem hinn merki
bandaríski arkitekt, Frank Lloyd Wright,
byggöi sitt fræga hús í auðninni fyrir 40
árum.
Á þessar slóöir leituðu á síöasta áratug
Ameríkumenn, sem voru orönir þreyttir á
siðmenningunni. Þeir sögðu skiliö viö
lífskjör, sem geröu þá háöa opinberu
valdi og eftirliti, og sóttu á vit náttúrunnar
og kosta hennar. Margir hurfu aftur í
steinöld og byggöu sér kofa úr leir og
hálmi.
En í umhverfi Phoenix var jafnframt
byggð miöstöö rafeindaiönaöarins. Þess
vegna datt þeim í hug hjá tölvufyrirtækinu
„Motorola" aö byggja þarna „Ahwatk-
uee“ í sýningarskyni fyrir þennan iðnað.
C. R. Schiffner, arkitekt hjá „Frank
Lloyd Wright stofnuninni“, teiknaöi síöan
húsiö, en í því stendur enginn veggur í
réttu horni. Aö ööru leyti viröist allt
eölilegt viö fyrstu sýn.
En varðandi orkunotkun er allra nýj-
ustu tækni beitt. Ný gerö af múrsteinum
sér um hljóö- og hitaeinangrun, Sólskífur
nýta sólarorkuna, á þakinu fyrir lofthitun
og hitun vatns og í hlöönum veggjum fyrir
sundlaugina.
Þessu ágæta og nýtískulega einbýlis-
húsi, sem kostaöi 750 000 dollara,
breyttu rafeindasérfræöingarnir Patrick
O’Malley og William Pierce hjá Motorola
fyrir 30 000 dollara í viöbót í sannkallaö
galdrahús.
Þeir lögöu net af vírum eöa þráöum,
faliö á ýmsan hátt, um húsiö og tengdu
þaö fyrst fimm tölvum og síðan tveimur í
viöbót. Aö auki komu þeir þar fyrir
tveimur sjónvarpsmyndavélum. Nú eru
þau tæki örsmá, sem afkasta jafnmiklu
og rafeindaheilar, sem fylltu heila sali fyrir
20 árum.
Að útidyrunum ganga engir lyklar, en
sá sem æskir inngöngu, fer aö eins og sá
sem reiknar á vasatölvu, slær vissar
lykiltölur á huröartöflu.
Þegar nríaöur kemur inn í herbergi í
rökkri, kviknar Ijós og slokknar, þegar
hann fer. Tölvur stjórna öllum tenglum,
hvort sem um er að ræöa kaffivél eöa
hljómburöartæki og allt þar á milli.
Tölvurnar stjórna orkueyöslunni. Þær
kanna hitastigin úti og inni sem og
rakastigin, „ræöa saman“ um loftslagið í
húsinu yfirleitt og ákveöa, hvort setja eigi
í gang loftkælingarkerfiö eöa upphitunina
eöa bara aö opna glugga — og fram-
kvæma þaö síðan.
Húsráöandi hefur samband við þennan
andaheim gegnum lyklaborð, sem er á
stærö viö ferðaritvél. Gegnum þaö getur
hann matað kerfiö og breytt prógramm-
inu. Hann getur lesiö inn skjöl, upplýs-
ingar og hvaö eina og síöan, ef svo má
segja, blaðaö í sjónvarpsskerminum.
Allt, sem maöur framtíöarinnar þarf til
þess aö lifa þessu lífi, er ný gerö af
símaskrá og minni, sem dugar fyrir
lykilorö, sem á að hindra óviðkomandi frá
því aö hnýsast í tækin.
Tölvufræðingarnir hafa ýmislegt fleira
á prjónunum. Þeir eru aö útbúa Ijósrita,
velta fyrir sér fjatstýringu kerfisins til
dæmis gegnum síma og hugleiöa mögu-
leikana á því aö komast í beint samband
viö tölvuna.
En þrátt fyrir allt voru byggingarmeist-
ararnir þaö gamaldags, þegar á reyndi og
þó aö það væri eiginlega óþarfi, aö þeir
höföu venjulega slökkvara líka svona til
vonar og vara.
— svá — úr „Der Spiegel".
Hér stöndum við og horfum hvort á annað
vor hrikalega veröid mín og ég
og þó að eitt sé öðru fremur sannað
færenginn snúið neinu á betri veg.
Því flest sem þótti öðru betra á árum
hér áöur fyrr fær vonda dóma þess
er trúir allt sé hross og-ier úr hárum
og hamar sig við fætur ungfrú Kress.
Þvímiður hef ég aldrei átt þá kosti
sem aöra hrjá svo mjög í seinni tíð.
Þeir gengust upp viö því, ef bærinn brosti
þótt brosið væri tákn um meira stríð.
Hver skilur enn þá undarlegu tíma
og allan þennan stéttalega mun
sem ýmsum finnst (og fyrst ég er að ríma
og flíka þessum nýstárlega grun)
á vinalegu oss og öllu hinu
sem ykkur þykir skyggja á nýjan dag.
Þær sólir tróna hæst sem skærast skinu
með skuggafingrum Kremlar yfir Prag.
En aftanskin frá þeim er vodka viröi
sem vorblá nótt og blekking þessa alls,
því aldrei brunrru hraun í Hafnarfirði
né Heimaey, þótt riði jörð til falls.
Við horfumst samt í augu líkt og áður
og enn er jörðin hvorki góð né slæm,
þvíþeir sem fengu gefnar doktorsgráöur
þeir gefast líka upp from time to time.
En þetta er líkast því að einhver segi
vor þjóö hún skuli gæta sín á því
að halda áfram villt á sínum vegi
í veröld þess sem skapar allt á ný.
Innsýn í framtíöina: Teikning af húsinu
í Phoenix, sem frá segir í greininni.