Lesbók Morgunblaðsins - 21.03.1981, Blaðsíða 11

aö minnsta kosti svipaður. Meö góöu
hvítvíni var þaö öndvegismatur, en
Bryn-y-mor er þrátt fyrir allt ekki dýrt
hótel; kostar 14 pund á mann á dag meö
morgunveröi en þriggja rétta kvöldverö-
ur kostaði þaö sem svarar gömlum
íslenzkum fimmþúsundkalli á mann.
Sunnudagsmorgunn: Sólin hellir
geislaflóði sínu yfir Hastings og nú sést
aðeins skammt útá Ermarsundiö fyrir
mistri. Dálítill bíltúr um bæinn leiðir í
Ijós, að hann er byggður aö mestu leyti í
brattri hlíö, sem verður uppaf ströndinni,
og hæöadrögum þar noröuraf. Hér er
einn af meiri háttar feröamannabæjum
Breta, enda urmull af fólki á ströndinni.
Á malarkambinum sem verður uppaf
ströndinni voru breiöur af „rúgbrauöum“
og öörum þessháttar bílum, sem fólk
feröast í og sefur í. Það eru þeir hyggnu
og sparsömu, sem ekki stíga fæti innum
dyr hótelanna, en á þessari björtu
morgunstund voru allar huröir uppá gátt
og þar blasti viö, aö fólkiö var aö maula
morgunveröinn sinn. Innanum og sam-
anvið voru sjómenn aö dytta að bátun-
um sínum, en hafnlaust er þarna og
útgeröin miðast viö að hægt sé aö tosa
bátana uppá sandinn. Þeir voru málaöir
fagurlega í öllum regnbogans litum, en
ofar standa tjörguö þurrkhús; hvert um
sig eins og turn í laginu. Þar voru
kallarnir aö selja aflann úr síöasta róöri
og allt var lífiö með fjölskrúöugum brag
og minnti á Rivieruna viö Miöjaröarhafiö
á þessum lognkyrra, heita degi. Með-
fram ströndinni standa hótelin í þéttri
röö; yfirleitt fullbókuö á þessum tíma var
okkur sagt og ekki aö undra þótt margt
sé um manninn. Sérstakt fyrirbæri á
enskum baöstööum er kæinn, The Pier
— bryggja á járnstólpum, sem nær svo
langt út, aö strandferðaskip gat lagst
þar að. Á bryggjunni var síöan komið
upp allskyns afþreyingarstööum handa
túristunum, til þess aö þeir hefðu aö
einhverju aö hverfa, þegar sólin brást.
Nú eru sumir þessir túristakæjar aö
grotna niður, því viöhaldiö á þeim er
geypilegt og kæinn í Hastings vitnaöi
aðeins um dýrö liöinna daga. Annars er
margt hægt aö gera sér til skemmtunar:
Rúllettur og diskótek, þrír golfvellir og
bátaleiga, svo eitthvaö sé nefnt.
Hastings er frægur bær úr sögunni og
sú frægö er öll tengd einum atburöi, sem
átti sér stað í októbermánuöi áriö 1066.
Þá bárust Haraldi Englandskonungi þau
uggvænlegu tíðindi, aö Normanar heföu
gert innrás viö Hastings og stýrði henni
Vilhjálmur hertogi, sem síöar var kallað-
ur sigurvegari. Höföu Normanar komiö á
700 skipum yfir sundiö og haft meö sér
efni í virki, sem snarað var upp, en 8
þúsund manns voru í liöinu. Haraldur
konungur hélt þegar suöurúr frá London
og mættust herirnir spölkorn uppaf
Hastings, þar sem raunar heitir Battle —
Orrusta. Féll Haraldur þar og tók
Vilhjálmur viö ríki á Englandi og er þaö í
fyrsta og eina skiptið, aö innrás í
England hefur heppnazt. Þessi orrusta
er meö þeim frægari úr sögunni; þar var
barizt á hestum aö nokkru leyti og
magnaöasta vígvélin var boginn og örin
í hendi góörar skyttu.
Framhald í næsta blaöi.
l'fKt'fandi: H.f. \r\akur. Rcykjsivík
Framk\ .slj.: Ilaraldur Svoinsson
Rilsljórar: Mallhias Johannossen
Sl\ rmir (iunnarsson
Kilslj.flir.: (.Isli SÍKurðsson
Rilstjórn: AðalslraMi fi. Slmi 10100
Málefni aldraðra eru í brennidepli.
Eftir því sem meira er fjallaö um þau
í ræðu og riti, ágerist sú tilfinning að
mikiivæga áherslu vanti inn í þessa
umræðu: Semsagt þá, að hér eru á
feröinni þátttakendur í þessu þjóð-
félagi — og í raun höfundar þess, en
ekki óvirkir aðilar sem eru úr leik.
Þegar ég var barn og unglingur
fannst mér það eins og náttúrulög-
mál að gömlu fólki bæri meiri virðing
en öðru. Maður hlustaði með vak-
andi athygli ef það lagði eitthvaö til
málanna og af skilyrðislausri undir-
gefni við það forskot sem lífsreynsla
heillar ævi gaf þeim fram yfir mann
sjálfan. Að vísu var þetta nokkuö
einstaklingsbundiö þar sem pers-
ónuleiki fólks er auðvitað mismun-
andi áhugavekjandi fyrir hvern og
einn, — hvaö sem aldri líöur. Samt
sem áður var þaö undirskilið aö
gráum hárum bæri virðing en ekki
vorkunnsemi.
Mér finnst þessi almenni skilning-
ur vera aö fölna með kæfandi
forsjárstefnu velferðarþjóðfélagsins
sem í vaxandi mæli skilgreinir ald-
urshópa eins og staðlað fyrirbrigði.
Ekki verður séð að merkjanlegar
breytingar verði á fólki á þrjátíu og
sjö ára afmæli þess. Hæfileikar,
smekkur, þarfir og annað þaö sem
aðgreinir einstaklinga hvern frá öðr-
um, snýst ekki við í einni svipan.
Sama gildir vitaskuld um aðra af-
mælisdaga — einnig þann sextug-
asta og sjöunda. Það er þessvegna
óskiljanlegt þegar allt ! einu er fariö
að tala um fólk eins og einhvern
samkór eftir að þaö hefur náð þeim
aldri sem stjórnvöld hafa ákveðið að
starfsævi lyki og eftirlaunatímabil
hæfist. Fram aö þeim tíma er til
dæmis gerður eðlilegur greinarmun-
ur á heilbrigóu og vinnufæru fólki
annarsvegar og þeim sem sjúkir eru
og hjálparþurfi hinsvegar. En þegar
menn verða sextíu og sjö ára er eins
og þeir renni á færibandi inná
góðgerðarstofnun sem almenningur
(undir 67!) hefur tekið aö sér að reka.
Að minnsta kosti mætti ætla það
eftir því hvernig tónninn er gjarnan
gefinn.
Félagsmálaráðherra landsins
sagði fyrír skömmu í sjónvarpsviötali
að ef ætti að gera meira fyrir
aldraða, yrði aö auka samneysluna.
Samt væri til fólk sem væri á móti
samneyslu!
Þarna boðar íslenskur ráðherra,
að þeir sem séu á móti aukinni
samneyslu séu á móti gömlu fólki.
Auk þess má skilja á orðum hans að
vegna gamla fólksins verði að þyngja
skattbyrðina á almenningi. Þessi
ummæli bera vott um úrræðaleysi í
stjórnun og mikinn skort á háttvísi.
Góð heilbrigöis- og trygginga-
þjónusta er, ásamt aöstöðu allra til
menntunar, aðalsmerki þess þjóðfé-
lags sem vill kenna sig við velferð.
En þegar velferöin er farin aö hafa vit
fyrir þegnunum og ákveöa hvað
þeim er fyrir bestu, þá ber henni
annaö nafn og talsvert ófínna.
Ef það er brestur í heilbrigðiskerf-
inu sem mismunar veiku fólki eða
hjálparvana, til dæmis eftir aldri, þá
ber að taka ofan fyrir þeim sem
berst fyrir lagfæringu á því, styðja
við bakiö á honum eöajjlást í förina.
Það er hinsvegar ástæðulaust að
tala eins og veikindi þeirra sem hafa
náð 67 ára aldri séu eitthvert
sérstakt fyrirbrigði í íslenskum heil-
brigðismálum, og til hliöar við aöra
heilbrigðisþjónustu. Þaö má auðvit-
að flokka hana sérstaklega á sama
hátt og aðrar greinar, svo sem
hjúkrun barna, kvenna, fatiaðra,
húðsjúkra og svo framvegis, en það
er móðgandi að taka slíka þjónustu
út úr eins og óveróugra verkefni og
meira íþyngjandi en önnur.
ickit
Með því að æ fleiri ná háum aldri
samfara góöri heilsu, mætti hugsa
sér aö fólki væri gefinn kostur á að
búa í haginn fyrir sig með nokkrum
fyrirvara. Þörfin fyrir fjárhagslegt
sjálfstæði hefur engin aldurstakmörk
og hjá býsna mörgum er þar falinn
aflvaki sjálfsvirðingarinnar. Þess-
vegna væri eölilegt að eldra fólki
væri gefinn kostur á að nýta fjármuni
sína, til dæmis íbúð eða aörar eignir,
í eigin þágu í samvinnu viö hiö
opinbera. Byggja mætti sambýlis-
hús, sérstaklega hönnuð fyrir þá sem
eru farnir að reskjast, íumhverfi sem
býður upp á nauösynlega þjónustu.
Fólk gæti þannig keypt sér hentuga
íbúð, en verió áfram á eigin vegum
meóan heilsan leyfði.
Þá er einnig mikilvægt að lag
komist á lífeyrismál landsmanna sem
tryggir öllum jafnan rétt, en það er til
umfjöllunar á Alþingi eins og kunn-
ugt er.
Loks verður að teljast ósæmilegt
að ellilífeyrisþegar séu hraktir úr
eigin húsnæði meö skattpíningu.
Markmiðið á aó vera að efla
sjálfstæði þessara einstaklinga, en
ekki svipta þá sjálfstæöinu — efla
sjálfsvirðingu þeirra en ekki stuðla
að því aö gera þá óvirka og
ósjálfbjarga. Með því eru menn í
raun settir ! huglægt fangelsi.
Vandamál dagsins — stór og smá
— eru einn af sterkustu þtéttum í
hinu lifandi lífi. Ef einstaklingar fá
ekki aö glíma viö þau vandamál sem
flestir fá í fangið, er búiö aö taka af
þeim frelsió. Þeir falla ! hugsana-
legan dvala og sjúkdómarnir koma
hver af öðrum. Sjúkdómar sem eru
raunverulegir, en eiga upptök sín í
ákveöinni uppgjöf í huga fólks.
Velferöar- og umhyggjuþjóðfélagiö
snýst þannig upp í andhverfu sína ef
menn halda ekki vöku sinni.
Einstaklingurínn og manngildið
víkur fyrir þeim óskapnaði sem nefnt
hefur veriö kerfi.
ickit
ísienski málshátturinn „Allir ellina
kjósa, en engir fenginni hrósa“ er
eflaust ekki fjarri sahni. Samt sem
áöur ætti eftirlaunaaldurinn ekki aö
vera landamæri sem ástæöa væri til
að kvíöa sérstaklega. Framundan
getur verið besti tími ævinnar ef
hann er notaður rétt. Þetta er sagt
vegna vitneskju um mörg slík dæmi
en ekki til aö leika sér meö orö.
Þeir sem landiö erfa mega heldur
ekki missa sjónar á því að í gamla
fólkinu er falinn mikill fjársjóöur. Það
er reynsla langrar ævi á tímum
ótrúlegra breytinga í lífi þessarar
þjóðar.
Þaö er innistæóa sem vió höfum
ekki efni á aö láta standa óhreyföa.
Jónína Michaelsdóttir
11'