Lesbók Morgunblaðsins - 21.08.1982, Blaðsíða 14

SKAK
Eftir
Margeir
Pétursson
SPASSKY
hefur ekki tap-
að snilligáfunni
Nú eru liðin tíu ár síðan þeir
Fischer og Spassky háðu einvígi
aldarinnar í Laugardalshöllinni.
Er sú sögulega keppni fór fram
þótti það engum vafa undirorpið
að þar tefldu tveir sterkustu
skákmenn heims þá stundina.
Síðan hafa nýir menn tekið við,
Fischer hefur ekki teflt í heilan
áratug og afsalaði sér heims-
meistaratitlinum 1975. Um Boris
Spassky, sem vann hug og hjörtu
margra Islendinga fyrir tíu árum
með látleysi sínu og kurteisi, er
það aftur á móti að segja að
hann hefur haldið áfram að
tefla, en árangur hans upp á síð-
kastið hefur verið miklum mun
Iakari en þegar hann stóð á há-
tindi frægðar sinnar á sjöunda
áratugnum og í upphafi þess átt-
unda.
Fyrst eftir einvígið við Fischer
var Spassky í lægð, en síðla ársins
1973 vann hann mjög sannfærandi
sigur á skákþingi Sovétríkjanna,
sem aldrei hefur verið betur skip-
að en einmitt það ár. Bjartsýnir
aðdáendur Spasskys voru farnir
að spá öðru einvígi aldarinnar á
milli hans og Fischers. En af því
varð aldrei, í annarri umferð
áskorendakeppninnar 1974 ger-
sigraði Anatoly Karpov Spassky
og sló hann þar með út úr
heimsmeistarakeppninni.
Árið 1975 gekk Spassky síðan að
eiga franska konu og fluttist árið
eftir með henni til Frakklands þar
sem hann hefur verið búsettur síð-
an. Þar eru möguleikar hans til
þjálfunar og keppni auðvitað lak-
ari en í Sovétríkjunum enda hefur
það sýnt sig að hann hefur dalað
jafnt og þétt.
Að vísu komst Spassky í úrslit
áskorendakeppninnar 1977, en
hann tapaði fyrir Korchnoi, og ár-
ið eftir varð hann efstur ásamt
Karpov á móti í Bugojno í Júgó-
slavíu, en eftir það hefur hann
teflt lítið og æfingarleysið er jafn-
an fljótt að segja til sín þegar
keppt er við sterkustu stórmeist-
ara-heims.
Spassky tefldi síðast á stórmót-
inu í Torino í júní þar sem undir-
ritaður var á meðal áhorfenda.
Mér fannst hann vera í lítilli æf-
ingu og hvað varðaði nýjustu byrj-
anaþekkingu stóð hann flestum
andstæðingum sínum greinilega
að baki. Ein skák Spasskys í Tor-
ino minnti þó á þá daga er hann
var sókndjarfur áskorandi sem
velti þáverandi heimsmeistara,
varnarsnillingnum Petrosjan, úr
sessi. I skákinni hér á eftir fær
hann snemma lakari stöðu gegn
Lajos Portisch frá Ungverjalandi,
sem frægur er fyrir byrjanaþekk-
ingu sína. En þótt staða Ungverj-
ans liti vel út á borðinu var hæg-
ara sagt en gert að færa sér yfir-
burðina í nyt, smátt og smátt seig
Spassky á og náði að mynda ér
sóknarfæri. Eftir það varð hann
ekki stöðvaður og það var sérlega
lærdómsríkt að sitja í áhorfenda-
salnum og horfa á hann útfæra
sóknina. Rétt fyrir bið ákvað Port-
isch að gefa skiptamun, en það
frestaði aðeins hinum óumflýjan-
lega ósigri í 30 leiki til viðbótar.
Hvítt: Lajos Portisch
Svart: Boris Spassky
Ben-Oni byrjun
I. d4 - RfG, 2. c4 - e6, 3. Rc3 -
c5, 4. d5 — exd5, 5. cxd5 — d6, 6.
Rf3 — g6, 7. Rd2
Þetta riddaraferðalag er eitt
hvassasta svar hvíts við Ben-Oni
vörninni. í einvíginu 1972 lék
Fischer 7. —Rbd7 gegn Spassky til
að geta svarað 8. Rc4 með Rb6.
7. Bg7, 8. Rc4 — 0-0, 9. Bg5
Áður var hér oftast strax leikið
9. Bf4, en leikur Portisch er vin-
sæll þessa stundina.
9. — h6, 10. Bf4 — Re8
Hér hefur verið reynt að fórna
d6-peðinu á þrjá vegu, með 10. —
b6, 10. — Ra6 og 10. — Rbd7, en
árangurinn hefur ekki verið sér-
lega sannfærandi. Spassky valdar
því peðið, en fær þrengri stöðu.
II. Dcl — g5,12. Bd2 — Rc7, 13. a4
— Rba6,14. h4 — f6,15. e4 — Rb4,
16. Be2 — De7, 17. 04) — Bd7, 18.
Hel — Had8, 19. Bfl — Bc8
Liðsskipaninni er lokið og nú
hefur Portisch aðgerðir.
20. Rb5 — Rxb5, 21. axb5 — gxh4!
Með því að láta peðið á a7 af
hendi dreifir Spassky slagkrafti
hvíta liðsins. Að auki var 21. — a6,
22. bxa6 — bxa6, 23. Ra5 mjög
slæmt.
22. Hxa7
22. — 15! 23. e5
Svarta staðan hangir saman
eftir bæði 23. exf5? — Df6, og 23.
Bxh6 — fxe4, 24. Bxg7 — Kxg7.
23. — dxe5, 24. Rxe5 — Dd6
Auðvitað ekki 24. — Bxe5, 25.
Bc3 — Hxd5, 25. Dc4.
25. Rc4 — Dg6, 26. Re5
Spassky hefur teflt erfiða stöðu
sína mjög vel og ýmsir áhorfenda
bjuggust nú við að Portisch myndi
þiggjo jafntefli með þráleik. (Það
hefði a.m.k. verið í samræmi við
taflmennsku ýmissa annarra
keppenda á Torino-mótinu.) En
hann lagðist í þunga þanka og
ákvað síðan að tefla áfram.
23. — Dd6, 27. Bc3?! — Rxd5, 28.
Bc4 — Kh7, 29. Bxd5 — Dxd5, 30.
Rf3 — Hf7, 31. Rxh4 — Hg8!
Umskiptin eru að verða ljós.
Fyrir nokkrum leikjum var svarta
kóngsstaðan rifin og tætt, en nú
nær Spassky gagnsókn eftir g-lín-
unni!
32. Ddl - Bd4!, 33. Bxd4 — cxd4,
34. Ha4 — Hfg7, 35. g3 —d3
Svarta sóknin er nú í algleym-
ingi. T.d. 36. Dd2 — b6! og síðan
Bb7, eða 36. Df3 - Dc5, 37. Kg2 -
d2, 38. Hdl - b6!
36. Rg2 - d2, 37. He2 — Hd8, 38.
Ha3 — Dd4, 39. Hc3 — f4,40. Hxc8!
— Hxc8, 41. Hxd2
Hér fór skákin í bið. Fljótlega
kemur í ljós að Spassky hefur
fundið öruggan vinning í rann-
sóknum sínum.
41. — Dc5!, 42. b4 — Dxb4, 43. Hd7
— fxg3, 44. Hxg7+ — Kxg7, 45.
Dd7+ - Kf6, 46. fxg3 — Dc5+, 47.
Kh2 — Hc7, 48. De8 — Kg7, 49. Rf4
— Dc2+, 50. Rg2 — Hf7, 51.
De5 + Kh7, 52. Dd5 - Df5, 53. Dc4
— Hd7, 54. De2 — Hf7, 55. Dc4 —
h5, 56. Rh4 — Df2+, 57. Rg2 — Dfl,
58. De4+ — Df5, 59. Dc4 — He7,
60. Rh4 — DÍ2+, 61. Rg2 — Df5, 62.
Rh4 — Df2+, 63. Rg2 — De2, 64.
Dc5 — Kh6, 65. Dd6+ — Kg7, 66.
Dc5 — De5, 67. Dc4 — Hd7, 68.
Rh4 - Hd2+, 69. Rg2 - Dd5, 70.
Dc7+ — Kg6, 71. Db6+ — Kf5, 72.
Dgl — Kg4, 73. Dfl — De4, 74. b6
— He2 og hvítur gafst upp.
ÍÞRÓTTIR
NICKLAUS
í Borgarnesi
Um liðlega 20 ára skeið, eða
frá því uppúr 1960, hefur ai-
mennt verið litið svo á, að Jack
Nicklaus væri fremsti golfleik-
ari heimsins; hann hefur unnið
fleiri titla og stórmót en nokk-
ur annar í sögu golfsins. En
þegar menn eru komnir yfir
fertugt, er litið svo á — og með
réttu, að mjög sé á brattann að
sækja gagnvart þeim, sem eru
um eða undir þrítugu. Þetta
hefur Nicklaus orðið að reyna
eins og aðrir síðustu árin.
Samt er hann svo magnaður,
að hann er næstum alltaf í ein-
hverju af efstu sætunum og
færist allur í aukana á stór-
mótunum fjórum, sem
atvinnumönnum í golfi þykir
mestur fengur í að vinna. Ekki
er lengra síðan en í fyrra, að
Nicklaus fór með sigur af
hólmi á Opna bandaríska
meistaramótinu, U.S. Open, og
þykir sá titill eftirsóknarverð-
astur af öllu.
Aðeins eitt golfmót utan
Bandaríkjanna þykir mjög eft-
irsóknarvert að vinna. Það er
Opna, brezka meistaramótið,
British Open, og fjölmenna
bandarískir atvinnumenn
þangað á sumri hverju.
Nicklaus hefur nokkrum
sinnum unnið British Open og
keppir þar ævinlega. í þetta
sinn voru honum mislagðar
hendur fyrsta daginn; fór á 77
á vellinum í Troon í Skotlandi,
sem er ekki honum líkt. En
hann bætti heldur betur um
með endaspretti uppá 67 og
var þá aðeins fjórum höggum
frá sigurvegaranum.
Á eftir brá Nicklaus sér til
laxveiða í Grímsá í Borgarfirði
ásamt sonum sínum tveimur
og fleirum. Raunar hefur hann
oftar komið sömu erinda til ís-
lands og sýndi þá eitt sinn list-
ir sínar á Nesvellinum.
I næsta nágrenni við Grímsá
er golfvöllurinn á Hamri, rétt
ofan við Borgarfjörð. Þar hef-
ur fámennur hópur unnið
kraftaverk og gert þar vel úr
garði skemmtilegan 9 holu völl
og innréttað reisulegt íbúðar-
hús þessarar fyrrverandi bú-
jarðar á einstaklega smekkleg-
an hátt. Það þótti og var vissu-
lega nokkur viðburður þar, að
þessi konungur golfleiksins
skyldi þiggja boð Borgnesinga
og efna til sýningar á golfvell-
inum. Veður var óhagstætt,
rigningarbræla og vindstrekk-
ingur. Nicklaus lét það samt
ekki aftra sér; lagði sig fram
við sýninguna eins og hann
gerir alltaf, hvort sem fleiri
eða færri horfa á. Hér voru
engar sjónvarpsvélar á kapp-
anum, en Kristmann Magnús-
son, kenndur við Paff, var þar
með myndavél og tók með-
fylgjandi myndir.
Jack Nicklaus er af þýzku
foreldri og þykir hafa fengið
ríkulegan skerf af þýzkættuð-
um aga yfir sjálfum sér. Ein-
beitingarhæfileiki hans þykir
og með eindæmum og á þetta
tvennt ekki minnstan þátt í
velgengni hans. Hann er sam-
anrekinn og kraftalegur og
hefur löngum verið með þeim
högglegustu í atvinnumennsk-
unni, en hefur í seinni tíð fórn-
að nokkru af lengd teighögga
sinna fyrir meiri nákvæmni.
Með járn er hann svo nákvæm-
ur, að enginn atvinnumaður í
heiminum hittir flötina oftar
en hann í réttu höggi. Hins-
vegar hefur það háð honum
annað veifið eins og mörgum
forverum hans á þessum aldri,
að tilfinningin í púttunum er
ekki sú sama og var á yngri
árum. Sérfræðingar segja á
hinn bóginn, að Nicklaus hafi
aldrei slegið betur en nú eftir
fertugt. Sveiflan er ekki eins
yfirmáta kraftaleg og áður
var, en hárrétt tækni vinnur
upp muninn.
Líkt og átti sér stað með
Muhamed Ali í hnefaleikum,
hefur Nicklaus orðið það sem
engilsaxneskir kalla „a legend
in his own time“, þ.e. þjóðsaga
í lifanda lífi. Og ekki þarf
hann að spreyta sig auranna
vegna. Nokkur ár eru síðan
hann fékk fyrstur manna 3
milljónir dollara í verðlaunafé,
en sá sem næstur honum kom,
var aðeins rúmlega hálfdrætt-
ingur. Þar að auki hefur Nickl-
aus óhemju tekjur af auglýs-
ingum og fyrirtæki sínu, Gold-
en Bear Incl., sem framleiðir
m.a. allskonar sportfatnað.
Hann þykir hafa haldið jafn
vel á fjármálum sínum og öllu
öðru og ferðast á einkaþotu
sinni, því tíminn er dýrmætur.
Síðar í sumar heldur Nick-
laus til einvígis við Spánverjann
Severiano Ballesteros í
Frakklandi, en hann telst
fremsti golfleikari Evrópu um
þessar mundir. Af verðlaunafé
úr einvíginu fara ekki sögur,
en vitað er, að Nicklaus voru
boðnir 50.000 dollarar fyrir
það eitt að láta sjá sig og taka
þátt í keppninni. Einhverjir
fleiri munu líta kappann þar
en á sýningunni í Borgarnesi,
sem Borgnesingar þorðu sem
minnst að auglýsa í svo hrak-
legu veðri. Þeir héldu kannski,
að Nicklaus mundi hætta við
allt saman. En það hefði ekki
verið honum líkt. Meðal þess
sem prýðir þennan fágæta
íþróttamann er það, að hann
hefur tamið sér að kvarta
aldrei yfir neinu; ekki heldur
yfir veðri. Gætu margir af
honum lært, einnig í því efni.
GS.
14