Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.1983, Blaðsíða 4

Mozart fyrir hádegi
og Mahler á kvöldin
kosti. Svo lífið getur orðið ferða-
lög, endalaus ferðalög og hótel.
Það er víst enginn smátími af
lífinu, sem maður hefur dvalizt
á hótelum. En þetta er verst
fyrst; það venst.
Ég hef verið annað veifið á
íslandi og þá nokkrar vikur í
senn. Hér á ég nokkra góða vini
— og er aldrei einmana, enda
getur maður ekki alltaf verið að
leika sér. Vinnan mín fer fram
hérna við skrifborðið ekki síður
en í Háskólabíói. Sjáðu þetta til
dæmis: Hér hef ég fyrir framan
mig hljómsveitarverk, sem ég er
nú að fara yfir og verð að stúd-
era nákvæmlega; verk eins og
Tosca til dæmis, sem verður
flutt í konsertuppfærslu í Há-
skólabíói í febrúarlok. Það er nú
orðin hefð, að Sinfónían ásamt
söngvurum, flytur óperu í kon-
sertuppfærslu og hefur mælst
vel fyrir, enda tókst vel með /
Aidu í fyrra og Othello árið þar
áður.
En ég er einnig að glugga í
verk, sem ég mun stjórna í vetur
í Prag og Brno í Tékkóslóvakíu
og einnig í Belgíu. Ef til vill
heldur einhver, að verkið hefj-
ist, þegar stjórnandinn fer að
æfa hljómsveitina. Það er nú
ekki svo auðvelt. Sem stjórnandi
þarf ég ekki minni æfingu en
einleikari — þó á annan hátt.
Einleikarinn er háður líkam-
legri fimi og verður að viðhalda
fingrafiminni. Mín leikfimi fer
aftur á móti fram í kollinum.
Ég kann allmörg verk utanað
í þeim mæli, að ég get stjórnað
hljómsveit án þess að hafa nót-
urnar með — sem ég hef oft
gert, bæði hér og annarsstaðar."
Astæðuna fyrir starfi Jean-
Pierre Jacquillat með Sinfóní-
unni hér, má rekja til kunn-
ingsskapar við merkishjónin
Barböru og Magnús Á. Árna-
son fyrr á árum. Það mun hafa
verið 1966, að þau orðuðu við
Jean-Pierre þá hugmynd að
koma til íslands og stjórna, en
hann var þá annar stjórnandi
Orchestre de Paris, sem þá var
nýstofnuð. Þau hjón munu
hafa komið hugmyndinni á
framfæri hér heima og einn
góðan veðurdag barst bréf
utan af íslandi, þar sem beiðni
um að stjórna einu sinni var
formlega borin fram. Svo fór,
að Jean-Pierre tók boðinu;
flaug til íslands og stjórnaði
hljómsveitinni í Háskólabíói.
Ég man nú fátt að segja frá
þeim viðburði annað en að á
skránni var konsert fyrir tvö
píanó eftir franska tónskáldið
Francis Poulenc. Eftir það kom
hann á hverju ári og stjórnaði,
unz hann var ráðinn aðal-
stjórnandi 1980.
„Ég lifi og hrærist í músík;
daginn út og daginn inn hugsa
ég um músík eða hlusta á músík.
Og mínir músíkdagar verða að
vikum og mánuðum og árum.
Svona hefur þetta verið. Aldrei
verð ég leiður á músík.
Þegar ég er í París, þá fer ég
kannski tvisvar eða þrisvar í
viku hverri á hljómleika eða í
óperu; stundum af einskærum
áhuga, stundum vegna þess að
einhver sem maður þekkir er að
spila hér eða syngja þar. Enda-
laust get ég hlustað á músík:
Mozart, Vivaldi og Haydn á
morgnana, en þegar líður á dag-
inn hlusta ég fremur á drama-
tíska músík og síðan eru það
Wagner eða Mahler á kvöldin.
Já — allt er það klassík. Ekk-
ert þýðir að bjóða mér uppá
popptónlist — að minnsta kosti
ekki til að hafa ánægju af — það
er of hávaðasamt. En jazz kann
ég að meta, einkum þann gamla
bandaríska. Það má segja að
furðulegt sé að maður skuli ekki
verða ofsaddur á allri þessari
músíkneyzlu, og að vísu kemur
fyrir, að ég er alveg án tónlistar
í svo sem 2—3 daga, þegar ég fer
í frí, — en það er heldur ekki
lengur. Og eftirlætið mitt? Með
aldrinum eru það Mozart og
Bach — þó fyrst og fremst Moz-
art. En eitt er svolítið skrýtið í
því sambandi: Ég vil gjarna
hlusta á Bach, en Bachflutningi
langar mig ekki svo mjög til að
stjórna. Aftur á móti er jafn
ánægjulegt að hlusta á Mozart
og stjórna — bæði óperunum og
hljómsveitarverkunum. Ég hef
reynt að gera mér grein fyrir því
hvað það er, sem hrífur mann
mest í verkum Mosarts og hef
komist að þeirri niðurstöðu, að
það sé rythminn, hrynjandin,
annarsvegar og laglínan hins-
vegar. Margir hafa þá skoðun á
Mozart, að hann sé fyrst og
fremst léttur. En það er mis-
skilningur, — fyrir mig að
minnsta kosti er hann alls ekki
léttur — og ásamt Haydn tákn-
ar hann byrjunina á klassíska
tímabilinu. Verdi var líka snill-
ingur, en hann nýtur sín bezt í
söng — og þannig getum við
haldið áfram lengi.“
Svo fórust Jean-Pierre
Jacquillat orð um sjálfan sig og
gengna stórmeistara tónlistar-
innar, þegar fundum okkar bar
saman á Hótel Sögu, þar sem
hann býr, þegar hann er hér til
að sinna embætti aðalstjórn-
anda Sinfóníunnar. En nú eru
dagar og vikur síðan; þetta var
í nóvember og Jacquillat var á
forum til Parísar fáum dögum
síðar. Fyrsti snjór vetrarins var
á leiðinni niður úr loftinu; það
var skæðadrífa og borgin og
„Farandstjórnandi er venjulega um það bil í viku á hverjum stað. Svo lifið getur orðið ferðalög, endalaus ferðalög og
hótel.“
Rætt við Jean-Pierre Jacquillat aðalstjórnanda Sinfóníuhljómsveit-
ar íslands um líf og starf farandstjórnanda, gömul og ný viðhorf í
hljómsveitarstjórn og málefni hljómsveitarinnar hér.
himinninn runnu saman í grátt
kafald.
„Þetta er fallegt á sinn hátt,“
sagði hljómsveitarstjórinn, „og
haustið er búið að vera gott. Ég
kann bara vel við mig og mín
vegna má snjóa."
Mér kom sem snöggvast í
hug, að þarna væri auðvitað
hin skynsamlega afstaða þess
manns, sem verður að aðlagast
aðstæðum. Sú aðlögun hefur
orðið góð hjá Jean-Pierre eftir
þvi sem ég veit bezt; hjá
hljómsveitinni hef ég heyrt þá
skoðun, að það sé alveg maka-
laust, að aldrei heyrist neinn
hnýta i þennan aðalstjórnanda.
Mér skildist jafnframt, að á
því stæði þó yfirleitt ekki, þeg-
ar stjórnendur eru annarsveg-
ar. Það var ótvirætt fengur að
fá Jean-Pierre til samstarfs við
Sinfóníuna, — en hvernig er líf
farandstjórnanda, sem
kannski er oftar erlendis en
heima hjá sér og verður þá að
búa á hótelherbergjum? Verða
ekki kvöldin löng og leið?
„Ég held að ekki sé sérstök
ástæða til að vorkenna mér
það,“ segir Jean-Pierre. „Ég hóf
þennan feril 34 ára gamall og
stjórnaði þá hljómsveit á Ítalíu.
Farandstjórnandi er venjulega
viku á hverjum stað að minnsta