Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1983, Blaðsíða 2

Floslár. Stærö um 53x43 cm. Þjm«. 991 og 1031.
Ljósmynd Mbl.: Ragnar Axelsson.
Spjaldofin bönd meft
tvöföldum vefnaöi. Til
vinstri er styttuband með
tveimur leturlínum meft
eftirfarandi erindum:
Bauganá lem bandiö á
blessun alla hljóti,
af landi og sjá meö lukku há
Ijúfra gaaöa njóti.
Sefi hryggö í sinni byggö
sendi friö og yndi,
alla dyggö og dýra tryggö
drottinn viö þig bindi.
Á bandið er auk þess
letraft nafn eiganda,
ADALBI0RG IONSDOTT-
IR A B (á bandið). Frá um
1830. — í miöju er annað
styttuband meft fuglum
og áttablaðarósum og
áletruninni VIGDIS
BIARNA ANNO 1818. —
Til hægri er sessuband
með fangamarkinu S G S
og þessu erindi:
Sá sem þetta brúkar band,
býtir mundar fanna,
hljóti bœöi um haf og land
hylli guðs og manna.
Styttuböndin eru um 3 cm
á breidd, sessubandift 1,5
sm. Þjms. 14006,11370 og
óskrásett.
Ljósmynd Mbl.: Ragnar Axelsson.
Flosuö sessuborð með alflosi,
annaö með stílfæröu rósa-
munstri, hitt með áttablaðarós,
hjartardýrum og fangamarki eig-
anda, E G S A. Stærðir 33x42 og
30x40 cm. Hið fyrra mun vera frá
19. öld, hift síðara kom til Þjóð-
minjasafnsins 1936, þá nýlegt.
Þjms. 12124 og 11965.
Ljósmynd Mbl.: Ragnar Axelsson.
Flosaðir borðar. Hlutar af tveim-
ur hempuboröum með rósaflosi,
öðrum með hjartarstreng, hinum
með rósastreng. Breidd 10 og 11
cm. Ennfremur hlutur af fóta-
bandi (fatabandi) og belti meft
alflosi, bandið með áttablaðarós-
um, beltið með rósum, dýrum og
fuglum ásamt fangamarki eig-
anda, I S D A. Breidd bandsins
6,5 beltisins 4 cm. Frá seinni
hluta 18. og/ eða fyrri hluta 19.
aldar. Þjms. 1763, 3296, 4461 og
25.9.1959.
Ljósmynd Mbl.: Ragnar Axelsson.
Um íslenskan listvefnaö fyrr á öldum — Síöari hluti
Flosvefnaður —
spjaldvefnaður —
fótvefnaður
Eftir Elsu E. Guöjónsson
Hlutar af tveimur spjaldofnum
böndum með brugðnu munst-
urbandi. Breidd um 6 og 6,5 cm.
Frá 15. öld eða e.t.v. eldri. Þjms.
10886.
Ljósmynd Mbl.: Ragnar Axelaaon.
Hlutar af fótofnum svuntubönd-
um og axlaböndum meft munst-
urvefnaði, svonefndum tigla-
böndum eða augnofnum bönd-
um. Breidd 1,5 og 3,2 cm. Frá 19.
öld. Axlaböndin voru gefin Þjóð-
minjasafni íslands 1876 af Þór-
halli Bjarnarsyni frá Laufási, síð-
ar biskupí, er þá var „skólalæri-
sveinn“ í Reykjavík. Þjms. 4094
og 1190.
Ljósmynd Mbl.: Ragnar Axelaaon.
Flosvefnaður
Ekkert bendir til að hér á
landi hafi verið ofinn röggvar-
vefnaður eftir að hætt var að
framleiða hina fornu feldi á
þjóðveldisöld. Hins vegar tóku
íslenskar konur, að því er virðist
á 17. öld, að vefa flos eða að
flosa eins og það var kallað, ekki
þó í vefstaðnum, heldur í floslár,
litlum vefstóli sem þær sátu
með í kjöltu sinni. Flosað var
með þeim hætti að eftir reita-
munstrum voru hnýttar raðir af
smáum lykkjum úr munstur-
bandi (flosbandi) þræddu í nál.
hnýtt var í þétta uppistöðu, og
var hvort tveggja, flosbandið og
uppistaðan, úr togi. Einskeftur
grunnur var ofinn milli hnúta-
raða með ullarívafi, klippt upp
úr lykkjunum og flosið jafnað.
Tvær gerðir voru af íslensku
togflosi, alflos og rósaflos. Á al-
flosi var allt yfirborðið þakið
flosi, en á rósaflosi var aðeins
flosað munstur í vefinn, en
grunnurinn hafður auður. Flos-
ið, sem stundum var einnig
nefnt nálaflos, var þétt og
snöggt, sérstaklega stinnt og
gljáamikið og mjög slitsterkt.
Það var einkum haft í söðul-,
hnakk- og stólsessuborð,
hempuborða, beltislinda og fóta-
bönd (fatabönd). Af varðveitt-
um munum eru aðeins hempu-
borðar með rósaflosi, alsvartir.
Sessuborð, lindar og bönd eru
með alflosi, flest með marglitum
rósamunstrum á dökkum
grunni. Fangamörk eru ekki
2