Lesbók Morgunblaðsins - 11.06.1983, Blaðsíða 16

Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
Sáj rjA'e- «iu- mu*a ftfAHS Ái3- OtlAN OÍA *t- ST*ÍMt ■ KiAr- INN STT- ÓflNA 2K ■ KÁta £ TA 4«**fi-< lUtfiA IJHMH1 5PIUC
<9»- (ii »U 5 K A P A M 0 R M H*OA ATtCV- A S A
UHU ua T 'o M A K O'AT^ DMMC, K FL N U N u M
/ E L D dATlP MIKIL- M4T D 9 1 S> MtO- KV*MJ g*«fl»fi/ N FE M T
\ VEIP- Mt- FKO. 1 jU Ní. K H*PP- ie L A N 1 f) *tí* N IKCIIM A Á. Cx. A N
tí N E K K 1 R ÉWSKIJt rirat L blUKAO A T A §> JKG- tn TA 'I
'A HEWO' L 'o F 1 FUC-lfl MLloB IO T '1 5 T 1 f) Bir/ fiXUfl M A Ck A
1/ltJWU VÉLIM Ý T A N Moerp- MiOI- 1 Ð 1 B *T* ÖRLÖk. L A ÓL A API A M
■ í> BIOP- K**«. 9 A u Ð A 9 A Ot ítvíoi*. N A ÍMD/Mfi JIMH u R Mrofi riu
1 c. l M MCtr- /Wfi»í FKl I CNSK ÍAfiW- M-Y/JD R m N v»«e- HHrtfiÐ u M T Ö R ú, A
F£ R fiaMr 9. h $ A K J> A £> U R KóiUK 5PIL r R A F
Tp'k ■P N A M L/MAMÍ •ÍkilLi K l N N vione AUO T Á T A Jrtv- A8 - »V/l A
r.e- rei>4«. 'A A K SsSÍ A K £X tr ni u A T r«*» >■ -** s Ö S> A R
m S F 'A K O N u RtlKI* ö s A ÍVEIC- ug 1 f> A
T A L A F A R. Lofa M Æ ft A r»«- it rn- /Mfi A Ð
í Í5T— NCITA Lf\ foD~ JPILDA Ú(R- ÍCoMAv Vemiu 5veF-M ,LLA SS^Auða SlfLM- NN 5?!L rveik ^■LITL*R ElN s F-'.ýí'l'ÍKACIAr Fli KuR V KífiuR
^ > 1 iK. iT.
I kur- ^ jíEILD NAfN 4 TUfOW A
ve iric- FÆ Rl A FöfiU HITI 1 ÍN f/fi MA
Þaic- ÍKffifi
5ÁR itN* AR 5Tc>K
f?INaUL- aeiÐ TIT- I L.U
RAN - öýR. Bimnu URIMN Kvt'N'
RAUSN UM-
aP ^ Fli) t 1 O P REKKTí/ V 00 Faeu- A<?A Sk'ói.i —v*—
END- MKiiNl NArit TRE HLTÓMA <SR£IM £uv\- WR
(\«ÖFTuR Amlrar 5KEL6UR
FOQ.- NAfþi tLb- $TKÐ\ AT-
6ÁRug LÉSF (ST , + AfRAW > i
|5(Jíkih- ■PVRIÐ SKEP- N A • 5AMHU. HflEIWSlg FtATAfi MÁLS- e/N/Nfi
'l « /LAT RK- PÆRI
5ar<á ÖAHÁR HVÐJA Hkfysi
pua- cedua Fum
HSKuR - reMC - 1 PJ 0. KE«i)| R C\
'o ÍAM' srÆC 1«.
EF D- ÍN 0, ÖÍ?UU )a?ri ffclTA
HUND- AL FlSicCud- INN t ANdi - ;
Almenningstölvur
Frh. af bls. 3.
annað sem til tölvunnar þarf svo
sem prógrömm og það hefur
verið útlagt á íslenzku með orð-
inu hugbúnaður. Vissulega er
það gáfulegt orð, en af hverju
ekki bara tölvuefni sbr. sjón-
varpsefni, þótt ekki sé það fylli-
lega hliðstætt?]
Tölvusýningu þessa í Las
Vegas sóttu um 50 þúsund
manns, kaupendur, sölumenn og
tæknimenn. Ekki vantaði það að
fyrirtækin teldu upp kosti tækja
sinna. Þarna var HP900, sem
gat teiknað fyrir þig flugvél,
Votan, sem gat svarað fyrir þig í
síma og Olivette M20, sem gat
teiknað fyrir þig litmynd af
Marylin Monroe og Atari, sem
sagt gat upphátt allt sem þú rit-
aðir á leturborðið og á því
tungumáli sem þú óskaðir. Atari
gat einnig sungið það sem henni
var kennt að syngja og röddin
var mjög mannleg.
Það fer ekki á milli mála, að
ást Bandaríkjamanna á bílum
og sjónvarpi er að snúast á al-
menningstölvuna. Þessi ást
kann að hluta að vera tízkufyr-
irbæri, að hluta grunur um að
þetta tæki færi mönnum betra
líf og loks vissa um stórkostlega
sölumöguleika og framleiðslu
sem gefi góðan arð. En umfram
allt gera menn sér ljóst að al-
menningstölvan er endapunktur
tæknibyltingar, sem hefur verið
að þróast í fjóra áratugi og
markinu er nú náð.
Bandaríkjamenn eru manna
móttækilegastir fyrir tækninýj-
ungum og manna bjartsýnastir
á árangurinn af þeim. Nýleg
skoðanakönnun, sem fram-
kvæmd var fyrir Time af fyrir-
tækinu Yankelovich, Skelly og
White, sýnir, að 80% Banda-
ríkjamanna telja að heimilis-
tölvan verði jafn algeng á heim-
ilum og sjónvarpið eða upp-
þvottavélin.
Enda þótt í þessari skoðana-
könnun kæmi fram að menn ótt-
uðust bæði aukið atvinnuleysi
og aukna afmönnun, þá taldi
mikill meirihluti eða 67% að
tölvubyltingin yki framleiðslu
og bætti lífskjör og bætti einnig
menntun barna.
Tölurnar sem sýna söluna nú
þegar hljóta að vekja mönnum
lotningu og tölurnar vaxa ört.
Árið 1980 seldu tvær tylftir
tölvu fyrirtækja 724 þúsund
heimilis- og einkatölvur fyrir 1,8
billjónir dala, sem er jafnt og
1.800 milljónir að íslensku tali,
því að bandarísk billjón er þús-
und milljónir. Á árinu 1981
bættust 20 fyrirtæki í hóp
þeirra, sem framleiddu heimilis-
og einkatölvur og þá seldust 1,4
milljónir tækja fyrir 3 billjónir
dala og það sem nú er enn vitað
um söluna 1982 er, að tölvufyr-
irtækin séu nú 100 og hafi selt
2,8 milljónir tækja fyrir 4,9
billjónir dala.
Það fer ekki milli mála, að
risatölvurnar hafi leikið stórt
hlutverk og vaxandi í mannlíf-
inu í nær fjórðung aldar. Þær
hafa spáð fyrir um veður, reikn-
að út af nákvæmni margt, sem
fyrir þeirra tíð var ógerningur
að reikna og þær hafa rannsak-
að skattaskýrslur og skattálög-
ur fyrir hið opinbera og þær
hafa stýrt flugskeytum og
breytt stríðsrekstri. Það er og
risatölvan sem hefur gert kleift
könnun á geimnum og er þá fátt
eitt talið af því sem stóru tölv-
urnar hafa unnið fyrir ríki,
stofnanir og stórfyrirtæki.
Nú hefir hin nýja gerð spenn-
is, transistorinn, og kísilkubbur-
inn, silicon chip, gert mögulegt
að framleiða almenningstölvur
af skaplegri stærð og dýrleika.
Milljónir manna geta nú keypt
sér tölvur.
Upplýsingaöldin, sem alla
heimsbótamenn hefur dreymt
um, er nú runnin upp og með
henni gagngerð breyting á starfi
mannsins og flestum hans lífs-
háttum, jafnvel hugsun hans.
Bandaríkjamenn verða aldrei
þeir sömu og áður eftir þá bylt-
ingu, sem þar í landi hefur þeg-
ar átt sér stað. Hið sama verður
uppi á teningnum um allan
heim. Iðnríki Vesturlanda og
Japan eru að halda sömu leið og
Bandaríkin í tölvuvæðingu. 1982
seldust 435 þúsund tölvur í Jap-
an og 392 þúsund í Vestur-
Evrópu.
Áhrif tölvunnar á Þriðja
heiminn eru mikill vonarpen-
ingur. Sumir sérfræðingar álíta
að tölvan auki heldur en hitt
muninn milli ríkra þjóða og fá-
tækra, en aðrir tæknispámenn
trúa því gagnstæða, halda að
tölvan verði svo ódýr en þó full-
komin að hún geti gert frum-
stæðum þjóðum kleift að taka í
einu stökki aldalanga iðnbylt-
ingu iðnaðarþjóðanna.
Verksmiðjur með vélmennum
geta fyllt markaði af vörum og
lítil rafeindatæki skapað ara-
grúa af nýjum möguleikum til
atvinnu. Álþjóðlegt tölvunet
gæti flutt mikilsverða þekkingu
um jarðyrkju og heilsugæzlu til
afskekktustu byggðarlaga, svo
eitthvað sé nefnt. Bruno
Kreisky, kanslari Austurríkis,
hefur látið svo ummælt að
heimsfjarskiptanet með upplýs-
ingastreymi og tölvuvæðingu sé
það sem járnbrautir, bíla-
hraðbrautir og skipaskurðir
voru mönnum áður. Franski rit-
stjórinn Jean Jacques Servan-
Schreiber, trúir því að tölvan
sem kennslutæki eigi eftir að
vinna bug á ólæsi í þriðja heim-
inum og jafnvel draga úr barn-
eignum í þeim heimshluta.
[Hér þarf að gera stanz á máli
Time-verja eða að minnsta kosti
þessa manns. Það er hægt að
skemmta sér við að hugsa upp
ýmsa möguleika í notkun tölvu
við takmörkun barneigna. Eiga
hjón að taka hana með undir
sængina, hvernig yrði forritið
eða prógrammið fyrir ..., eiga
hjúin að setjast niður og semja
sitt eigið forrit í hvert skipti
fyrir hverja athöfn eða verður
hægt að kaupa forrit? Ef um
uppáfallandi skyndifundi er að
ræða, og engin tölva við hönd-
ina, hvað gera menn þá?
En hugsunin hjá þessum
tölvuhugsjónamanni er óhugn-
anlegri en svo að hægt sé að
hafa gaman af henni. Þarna
gægist það nefnilega upp, sem
mest er að óttast, að tölvan
verði látin stjórna ýmsum frum-
athöfnum mannsins og þær
gerðar vélrænar. Það er grund-
vallar eðlismunur á því að nota
vél til að takmarka barneignir
eða til dæmis pilluna, vegna
þess sem áður er drepið á, að
vélin getur reynzt manninum
keppinautur, ef hann afhendir
henni til stjórnunar eitthvað af
eðlisþáttum sínum; þeim þátt-
um sem eiga að greina manninn
um alla framtíð frá vélinni. Ef
farið er inn á þá braut, þótt í
litlu sé, að því er virðist í fyrstu,
þá væri það vísirinn að þeirri
voðalegu þróun, að maðurinn og
vélin verði eitt. Sú hugsun má
aldrei hvarfla að manninum, að
nota vélina til að hrófla við sínu
eigin mannlega eðli. Ef vélin er
látin stjórna barneignum, er þá
ekki skammt í að hún stjórni
öllu ástalífinu? Þegar ungar
manneskjur kynnast og verða
ástfangnar, fara þær þá með
eiginleika hvors annars inn í
tölvu og láta hana ákveða örlög
sín?
Þessi hugsun franska ritstjór-
ans vekur margar óþægilegar
spurningar og heldur nú fram á
ný bollaleggingum Time-verja.]
Mönnum er gjarnt að líta í
kringum sig, þar sem þeir
standa og segja sem svo, að þeir
geti nú ekki séð að tölvan hafi
breytt neinu í þeirra lífi eða um-
hverfi, það gangi flest svipað
fyrir sig og áður. Menn geta með
sama rétti sagt að jörðin sé flöt,
þar sem hún sýnist svo innan
sjónhrings mannsins. Þótt
mönnum sýnist flest öðru líkt
frá degi til dags, þegar nýjar
uppfinningar ryðja sér til rúms,
þá eru breytingarnar að gerast
undir hinu hversdagslega yfir-
borði og gerast nú með geysi-
hraða.
Það eru ekki nema hundrað ár
síðan aðeins lítill hluti af New
York var lýstur upp með nýjum
ljósgjafa, svonefndri rafmagns-
peru og heldur ekki nema
hundrað ár síðan þýzki verk-
fræðingurinn Gottlieb Daimler
smíðaði fyrsta gasolíumótorinn.
Og það liðu þrjú ár áður en hann
tengdi vélina við hjólið. Þannig
hafa stóru stökkin gerzt og al-
menningur sjaldan orðið þess
var fyrr en löngu síðar, hversu
mikilvægar uppfinningarnar
voru. Þannig mun það verða
með almenningstölvuna. Nokkur
ár munu líða áður en öllum
verður ljóst, hversu gífurlega
breytingu hún hefur í för með
sér í daglegu lífi okkar.