Lesbók Morgunblaðsins - 02.03.1985, Qupperneq 3

T-EgBiW
@@H@[u][m)®[l][a1®®[!][@®
Útgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías Jo-
hannessen, Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnar-
fulltr.: Gísli Sigurösson. Auglýsingar: Baldvin
Jónsson. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Simi 10100.
Forsíðan
Sverrir Haraldsson listmálari er látinn
fyrir aldur fram. Til að minnast hans birt-
ir Lesbók mynd á forsíðunni af málverki
' Sverris, „Úr Sogamýri" frá 1966. Einmitt
þá voru kaflaskil í list Sverris; hann fór að
gaumgæfa útsýnið úr Sogamýrinni, þar
sem hann bjó þá og innan skamms sneri
hann sér að mestu að landslagsmálverki.
Hvannalindir
og Brúaröræfi reyndust þeim Fjalla-Ey-
vindi og Höllu vel og þar áttu þau fimm
ára tímabil í friði eftir að Skagfirðingar
tóku Höllu á Hveravöllum. En Halla kell-
íng beitti brögðum og slapp frá þeim, sem
áttu að flytja hana suður.
Kjarninn
í lífsskoðun Gunnars Gunnarssonar kem-
ur fram í lítilli skáldsögu, Á botni breð-
ans, og þar koma um leið fram hin breyttu
viðhorf Gunnars, þróunin frá tilvistar-
legri lífsskoðun til mýþþískrar, segir
Matthías Viðar Sæmundsson í grein sinni,
Líf úr djúpi, sem fjallar um þetta efni.
Picasso
var alltaf óragur við að gera tilraunir og
prófa eitthvað nýtt. Enda þótt hann
stefndi vinsældum sínum í voða í bili fór
hann að mála bláar, blágráar og þung-
lyndisiegar myndir á tímabili, sem síðan
er kennt við bláa litinn. Þetta tímabil hef-
ur líka verið nefnt þunglyndisár Picassos
og um þau skrifar Ánna Bjarnadóttir.
SIGURÐUR BLINDUR
Rósa
— brot —
Skildu maðr, hvað skaparinn þoldi,
skinni ræntr af limum stinnum,
strýktr og flettur, spýttr og spottaðr,
spéaðr og rægðr, sá er öllum vægði,
þyrnikórónu og þorsta sáran,
þandr á kross til fóta og handa,
gadda sporin og gallsins sýru,
glaðél hjart í meinlaust hjarta.
Augun sæfast, eyrun deyfast,
ung samvizkan stöðvar tungu,
hjartað rennur utan og innan,
æðar og hold af skelfing mæðist;
kóngrinn dauðr á krossi hangir,
kropin drottningin holdi lotnu,
móðirin bæði mædd og blóðug,
Máría kafin í nógum tárum.
Bæði féllu um brjóstið móður
blóðfossarnir sonar af krossi
tigulegir, en tár úr augum,
trega brunnarnir stríðir runnu,
guðs kennandi og sjálfrar sinnar
son skínandi í líkams pínu,
Símeonis með sverði fínu
sál harmslegna rennda í gegnum.
Hyggið að, hvað himininn uggir,
hyggið að, hvað sólina hryggvir,
hyggið að því, að heimurinn ruggast,
hyggið að, hvað loftið styggir;
höfin ogjörð og heimur ið efra,
himinn og sól með nýjum skóla
skynjandi allt af skaparans pínu —
skepnan þreyr að smiðnum drepnum.
Sigurður blindur (15. og 16. öld). Um æviferil hans er ekkert vitað meö vissu, en
hann er talinn hafa átt heima I Fagradal I Mýrdal; aðrir segja Fagradal I Breiðdal.
Honum hafa verið eignaöar nokkrar rlmur, m.a. Mábilarrlmur.
Kirkjufælln
trúþjóð
ýlega sendi Hagvangur
frá sér skýrslu um
„Könnun á gildismati
og mannlegum viðhorf-
um íslendinga.“
Þar kemur margt at-
hyglisvert í ljós t.d. um
kirkjusókn íslendinga. Einungis 12% ís-
lensku svarendanna sögðust sækja kirkju
einu sinni í mánuði eða oftar, þótt 68%
þeirra teldu sig trúhneigða. Hvað veldur
þessari lélegu kirkjusókn? Prestar okkar
gegna þýðingarmiklu hlutverki í þjóðfé-
laginu og eru flestir hin mestu valmenni,
þannig að ekki verður þeim kennt um
þetta tómlæti.
Á stríðsárunum 1940—45 og næstu ár-
um þar á eftir tók svo til alveg fyrir að-
sókn að guðfræðideild Háskólans, þannig
að allt útlit var fyrir, að ekki yrði kleift að
endurnýja prestastéttina. Haustið 1946
voru 6 kennarar og 6 nemendur í deildinni,
áður en innritun hófst. Þrír stúdentar inn-
rituðu sig þá, en aðeins einn þeirra lauk
þar námi. Þetta breyttist svo smám sam-
an, þegar menn hægðu ögn á sér í dansin-
um kringum gullkálfinn og nú í dag er góð
aðsókn að deildinni.
Ég sem þetta rita sótti ekki kirkju í
Reykjavík í barnæsku minni, en missti
aldrei af messu hjá séra Hermanni Hjart-
arsyni á Skútustöðum í Mývatnssveit, þeg-
ar ég var þar til sumardvalar árið
1936—41. Sr. Hermann var ekkert að
riiessa oft í kirkjum sínum, Reykjahlíð og
Skútustöðum, en þegar hann messaði
komu öll sóknarbörn, sem vettlingi gátu
valdið, svo ávallt var yfirfull kirkja hjá
honum.
Mér þótti vænt um sr. Hermann og það
voru eftirminnilegar hátíðastundir að
sækja kirkju til hans. Hann var nokkuð
sérstæður prestur, notaði aldrei presta-
kraga og tók aldrei til altaris, en ræður
hans voru frábærar. Hann var mjög ást-
sæll meðal sóknarbarna sinna, stórveitull
sveitarhöfðingi, sem hvers manns vand-
ræði leysti og naut takmarkalausrar virö-
ingar.
Þetta er myndin af prestinum, sem ég
man best eftir úr barnæsku minni. Sr.
Friðrik Hallgrímsson, dómkirkjuprestur,
fermdi mig haustið 1941. Veturinn áður
hafði ég gengið til spurninga hjá honum og
ég get ekki hugsað mér betri uppfræðslu
en ég naut hjá þessum frænda mínum.
Aldrei mun ég heyra góðs manns getið án
þess að nafn hans komi upp í huga mér.
Hann stofnaði til unglingastarfs meðal
fermingarbarna sinna eftir að þau voru
fermd. Var ég í þessum hópi hans allan
næsta vetur eftir ferminguna.
Nú tekur við alllangt hlé hjá mér í
kirkjusókn. Það er ekki fyrr en að afloknu
háskólaprófi 1952, að ég tek að sækja
kirkju hjá þeim vinum mínum, sr. Jóni
Auðuns og sr. Öskari Þorlákssyni. Liðu svo
nokkur ár og þá biður sr. Jón mig um að
taka sæti í sóknarnefnd Dómkirkjusafnað-
arins og á ég þar sæti í 6 ár, þar af formað-
ur í fjögur ár. Er ég því gjörkunnugur
kirkjustarfi og næst heimili mínu þykir
mér vænst um Dómkirkjuna allra húsa.
En af hverju er þjóðin trúhneigð, en
kirkjufælin?
Allt samband er gagnkvæmt, það bygg-
ist á réttindum og skyldum.
Trúarsamband við Guð er þar engin
undantekning.
íslendingar vilja allt of margir, að sam-
bandið sé einhliða, þeir hafi rétt til að leita
til Guðs síns, þegar eitthvað bjátar á, en
rækta lítt eða ekki trúarsamband sitt við
Drottin þess á milli. Ekkert trúarsamband
getur blessast með þessum hætti. En hvað
getum við þá gert til þess að auka kirkju-
sókn og efla safnaðarstarf? Þar sem ég á
heima í Dómkirkjusókn miða ég eðlilega
við hana í þessum hugleiðigum. Dómkirkj-
an á að vera opin allan daginn, þannig að
þangað geti fólk leitað til hugleiðslu og
bænahalds. í dag eru jarðarfarir bæði
fyrir og eftir hádegi, sem hindra sóknar-
börnin í að nota kirkjuna með þessum
hætti.
Ég legg til, að á næstu árum verði unnið
að því að byggja útfararkapellu í Gufu-
neskirkjugarði og allar jarðarfarir í
Reykjavík fari fram þar og í Fossvogskap-
ellu í framtíðinni. Eitt sinn kom ég inn í
Karlskirkjuna í Vínarborg. Þar blasti við
stórt skilti, sem á var letrað; „Við biðjum
um ró, sá sem ekki kemur hingað til þess
að gera bæn sína, á hér ekkert erindi."
Kirkjusókn myndi svo aukast smám sam-
an, þegar fólk væri þannig búið að kynnast
kirkju sinni á virku dögunum.
Kirkjan er ein af máttarstoðum þjóðfé-
lagsins, hana verður að styðja með öllum
ráðum, því án hennar yrði heldur fátæk-
legt mannlíf hér á landi. í bókinni „Menn-
irnir í brúnni" spyr höfundur einn skip-
stjórann, hvort hann sé trúaður. Hann
svaraði; „Trúlaus maður fer ekki langt á
sjónum.“ Guðlaugur Friðþórsson synti úr
Helliseyjarslysinu og tók land austanvert
á Heimaey. Hann baðst fyrir á sundinú og
er hann horfði til himins á baksundinu, þá
lýsti honum ávallt skær stjarna, ... það
var stjarnan hans. Hann hélt áttum í óbil-
andi trú á handleiðslu Guðs og náði landi.
Við skulum efla kirkjustarfið í landinu.
Guðlaugur Friðþórsson hefur kennt okkur,
að hið ókleifa er kleift.
Leifur Sveinsson
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 2. MAR2 1985 3