Lesbók Morgunblaðsins - 06.09.1986, Blaðsíða 7

Mynd: Hallgrímur Helgason
Lífsvænting
Smásaga eftir Hafliða Vilhelmsson
að var snemmbært vor og
bjartsýnt í sólskininu. Stöð-
ugur straumur ánægðra
ungmenna lá upp og niður
Laugaveginn og bílarnir
stóðu fastir í umferðarstíflu
með rúðurnar skrúfaðar
niður.
Unga fólkið er fallegt, hugsaði Jóna sem
stóð fyrir utan bakarí og taldi peningana í
buddunni. Það verður myndarlegra með
hverju árinu sem líður. Ekki áttum við svona
föt í mínu ungdæmi. Ekki einu sinni spari-
fötin okkar voru eins vönduð og hvers-
dagsklæðnaður unglinganna þessa.
Herrarnir hugsa so vel um hárið og allir
með bindi í stórköflóttum skyrtum og
hvítum skóm. Snyrtimennskan virðist þeim
í blóð borin og í hávegum höfð hjá þeim
flcstum.
Ekki eru stúlkurnar neinir eftirbátar, svo
shikk eins og dóttir mín segir. Allar með
sólgleraugu og sér ekki krumpu á fötunum
þeirra. Fijálsar og fallegar í fasi og geisla
af gleði. Guð má virta að á þeirra aldri
vorum við bara börn. Unga fólkið er svo
bráðþroska nú til dags.
Naumast það er úrvalið í brauðbúðinni.
Varla hægt að nálgast venjulegt brauð. Nú
er allt heilsu- og korna. Það vantar ekki
að mönnum sé umhugsað uin kroppinn en
skyldi ekki sálin verða útundan? Hygginn
veit að líkaminn hrörnar, visnar og deyr en
sálin lifir.
Nei, takk, það var ekki fleira. Jóna
smeygði sér út um dyrnar, fékk glýju í
augun af glampandi sólskininu og rakst
utan í dökkklæddan, ungan mann.
Passaðu á þér spaðana, beljan þín! hreytti
ungi maðurinn út úr sér án þess að bæra
varirnar og Jónu fannst hún mæna í illsku-
leg augu fuli af hatri og lífsfyrirlitningu,
ena—' IH—
samt voru augun skýld með rauðum sólgler-
augum. Ungi maðurinn strunsaði áfram,
reigingslegur og það brakaði í slitna mótor-
hjólajakkanum og small í svörtu leður-
buxunum.
Það dimmdi yfir Jónu, eins og dagurinn
hafði verið ágætur fram að þessu. I vinn-
unni hafði forstjórinn hrósað henni fyrir það
hvað hún stæði sig vel á símanum og svo
þurfti þessi deli að slengjast utan í hana
og hreyta í hana fúkyrðum.
En Jóna mátti ekki láta neinn dóna verða
til að eyðileggja yrir sér daginn. Það var
fundurinn til að hlakka til. Hugsa sér þetta
fína fólk ætlar að koma í kaffi til mín í
kvöld, hjá mér óbreyttri símamær — og ein-
stæðri móður! séra Andrés tók engar
mótbárur til greina og sótti það fast að
fundurinn yrði heima hjá mér. Vonandi verð-
ur það mér ekki til hnjóðs að bera á borð
fyrir það búðarkökur. Það gafst enginn tími
til baksturs, þetta bar nokkuð brátt að.
Jæja, ef ég hraða mér niður á Torg ætti
ég að ná sexunni heim.
Jóna hagi-æddi sér og innkaupapokunum
í gluggasæti framarlega í vagninum því hún
vildi forðast hugsanleg ólæti unglinga aft-
ar. Hún var naumast sest er vagnstjórinn
kom arkandi út úr Nýja Smjörhúsinu, með
ujipbrettar ermar, reykjandi pípu og hélt á
skiptimiðavélinni í hendinni.
Vagninn mjakaðist suður Lækjargötuna
og hirti upp seinkomna farþega í leiðinni,
þar á meðal tvo óartarlega unga menn á
slitnum leðuijökkum, úfið hárið hékk niður
herðar. Hún þekkti hann strax þótt nú
væri hann ekki með rauðu sólgleraugun,
þetta var dóninn sem atyrti hana fyrir utan
bakaríið. Hann var bólugrafinn og ljótur
með dökkan hýjung á eftir vör, marðar-
augu. Félagi hans var litlu álitlegri, báðir
voru þeir eins og útsukkuð skör þótt ungir
væru að árum. Jónu varð ósjálfrátt hugsað
til myndanna utan á Filjómplötum dóttur
sinnar. Það var nú ljóta hávaðamúsíkin og
varð stundum tilefni til ósamkomulags á
heimilinu.
En Jóna þurfti ekki að kvarta, hver hefur
sinn smekk ogyfirleitt kom þeim mæðginum
vel saman og á milli þeirra ríkti gagnkvæm-
ur trúnaður, engin leyndarmál þar. Hún var
heppin að eiga normalt barn. Stína var vel
liðin í tískuversluninni þar sem hún hafði
unnið í nokkra mánuði og ekki fékkst hún
við neitt vafasamt. Auðvitað hafði hún próf-
að hass eins og hver annar unglingur á
hennar reki, því hafði hún fúslega trúað
mömmu sinni fyrir þegar þær ræddu þessi
mál í kjölfar sjónvarpsþáttar um eiturlyf.
Stína sagðist ekki kæra sig um nein sljóvg-
andi eiturefni, að sjálfsögðu smakkaði hún
vín svona endrum og eins þegar tilefni gafst
en það telst víst engin ósköp nú á dögum.
Leðurklæddu ódámarnir þurftu endilega
að setjast í sætin beint fýrir aftan Jónu og
henni var ekkert um það gefið. Hún horfði
í gaupnir sér, las krotið á sætisbakinu fyrir
framan. Óttalegt hvað sumir þurfa að opin-
bera saurugan hugsunarhátt sinn, það er
ekki borin virðing fyrir neinu. Allt skal eyði-
lagt, sætin í vögnunum, símaklefar, blómin
á Austurvelli, heilu trén rifin upp með rót-
um. Það veitti ekki af að veita þessum
skemmdarvörgum ærlega ráðningu.
Vagninn brunaði upp Túngötuna og um
Kristskirkju var búið að slá upp vinnupöll-
um. Það varð óbermunum tveimur að baki
tilefni til að flimta með trúmál.
Sjáðu, sagði dóninn við giuggann. Nú er
trúin orðin svo veik að kirkjan þarf að styðj-
ast við stillansa. Svo hlógu þeir báðir og
rýttu eins og svín.
Hey, sagði hinn. Hefurðu heyrt þennan?
Veistu af hveiju þeir hafa presta á kaþólsk-
um fóstureyðingarstöðvum?
Nei, svaraði dóninn.
Af því þeir segja að fóstrin hafi sál og
því verður að skíra frumuklumpinn áður en
honum er sturtað niður. Annars fer allt í
Limbó og tja, tja, tja.
Jónu blöskraði ósvífnin í þessum ung-
mennum og henni var svo heitt í hamsi að
hún sneri sér við til að gefa þessum dónum
ærlegt orð í eyra en þá voru þeir að hoppa
upp úr sætunum og sá fremri sagði við hinn:
dinglaðu, mar!
Eg skal hringja, sjálfur geturðu dinglað
í gálga, skaufinn þinn!
Æi, þið íslenskustúdentar getið varla tal-
að fyrir málfræði!
Jóna sá á eftir þeim þar sem þeir rudd-
ust út með hamagangi og látum. Hún var
miður sín af hneykslun. Hvar ólust svona
dólgar upp? Varla hjá sómakærum foreldr-
um. En það má enginn vera að því að sinna
uppeldi núorðið, það er bara hugsað um að
skemmta sér og bömunum ýtt út á götu.
Árangurinn lætur ekki á sér standa. Þetta
þurfti ég nú að leggja hart að mér að koma
Stínu minni á legg og ekki var mikið um
skemmtanir hjá mér, nei ég mátti sko þræla
og púla til að skila mínu hlutverki. En ég
gerði mér grein fyrir ábyrgðinni. Ég var
ekki eins og þetta unga fólk sem lítur út
fyrir að vera þroskað en er svo bara ábyrgð-
arlaust og göslar áfram hrópandi á frelsi,
frelsi. Frelsi til að vera ábyrgðarlaus.
Jóna hafði ærinn starfa þegar heim kom,
þrífa, þeyta ijóma, baða sig og snurfusa
og klæða sig upp. Hún hafði átt von á dótt-
ur sinni sér til aðstoðar en klukkan varð
átta og níu og ekki bólaði á henni og enn
var hún ekki komin þegar fyrstu gestina
bar að garði.
Við hvetju má svosem búast af ódönnuð-
um götustrákum? spurði Jóna gestina sem
hlýddu alvarlegir og þungir á brá. Hún var
að segja þeim frá viðskiptum sínum við
dónann og orðaskiptunum í strætisvagnin-
um. Við hvetju er að búast? Þeir enduróma
aðeins það sem liggur í lögunum og þessi
drápslög eru nú einu sinni samin af okkar
háa Alþingi.
Já, þetta eru sannarlega guðlausir tímar,
erfíðir tímar sem við lifum, tók séra Andrés
undir. Á hveiju ári eru um það bil sex hundr-
uð böm svipt réttinum til lífsins, það verður
að stoppa.
Halla, fyrrverandi ljósmóðir kinkaði kolli
í samþykki. Einhvem tímann hefði það þótt
ámælisvert að frelsið væri svo óbeislað að
ekkert sé lengur heilagt. Mér verður hugsað
til allra þeirra þúsunda barna sem ég tók
á móti. Ekki fæddust þau nú öll inn í góðar
félagslegar aðstæður, félagslegar aðstæður,
ha! En hvað sýnist mér, flest hafa þessi
böm vaxið upp og orðið nýtir þjóðfélags-
þegnar.
Já, ætli þau væm öll á lífi ef þau væm
getin í dag? spurði Örn guðfræðinemi og
einn helsti hvatamaðurinn að þessum undir-
búningsfundi til stofnunar Lífsvæntingar,
félags til aðstoðar ófæddum börnum. Unga
kynslóðin veit vel hvað hún er að gera, laus-
lætið er viljaverk en ekki sjúkdómur en það
er eins og unga fólkið kæri sig ekki um að
taka afstöðu til þessara mála. Það flýr raun-
vemleikann, þvær hendur sínar, heiglar,
liggur mér við að segja.
Ekki stóð okkur til boða að láta bara
drepa börnin okkar i móðurkviði, skaut Jóna
að. Og það er víst að ekki kærðum við okk-
ar allar um að ala börn, varla upp úr
barnsskónum! Ekki stóð vel á hjá mér þeg-
ar ég gekk með hana Stínu mína en að
mér hefði hugkvæmst að vilja losna undan
afleiðingum gjörða minna. Nei, þá var ekki
sífellt verið að hrópa á frelsi, frelsi!
Já, hvar er dóttir þín? spurði séra Andrés
blíðlega, þó ert þó ekki að fela þessa sextán
ára blómarós fyrir okkur?
Ætli hún sé ekki í bíó með unnustanum
sínum? sagði Öm guðfræðinemi í gaman-
sömum tón. Þetta er nú einmitt tími fyrir
rómantíkina; fjólublátt kvöld í Reykjavík.
Jóna fór hjá sér. Ég hef nú ekki orðið
mikið vör við strákastand á henni Stínu
minni en þó hef ég haft ávæning að hún
ætti vin sem er í háskólanum, eitthvað var
hún að ýja að því um daginn, hún dóttir mín.
Barasta stúdent? Ánægjan leyndi sér
ekki hjá Höllu ljósmóður. Það fer vel á því
að hún velji sér menntamann.
Frammi var snúið lykli og Jóna heyrði
að útidyrnar voru opnaðar. Ætli hún sé
ekki að koma heim núna, sagði hún og af-
sakaði sig við gestina. Loks var áhyggjunni
af henni létt, sannast sagna hafði hún verið
farin að undrast um dóttur sína.
Hún gekk fram á Stínu í forstofunni.
Stína var náföl og lúpuleg og studdi sig upp
við ungan ófrýnilegan mann sem bar rauð
sólgleraugu.
Mamma, hvíslaði Stína, hásum rómi.
Mamma, það er dáldið scm ég verð að segja
þér.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 6. SEPTEMBER 1986 7