Lesbók Morgunblaðsins - 15.11.1986, Page 7

Sportið ergeysilega fyrirferðarmikið í bandarísku sjónvarpi og sumar rásir eru
lagðar undirþað tímunum saman. Síbylja poppiðnaðarins fær hinsvegar engan
veginn sama rúm oghjá íslenzka sjónvarpinu.
ísland vará dagskrá í
bandaríska sjónvarpinu í
tvær vikur. Bandarískur
almenningur virðistað
vísu ekki eins frétta-
þyrstur og við hér, en
það var ekki hægt að
komasthjá þvíaðfræð-
ast um ísland; aðra eins
auglýsingu hefur landið
aldrei fengið.
ráðið til að sigrast á freistingunni: Takið
Jesús Krist með ykkur í rúmið og hugsið
ykkur að Kristur liggi þama á milli ykkar.
Hvernig í ósköpunum ætlið þið þá að nálg-
ast konuna?"
Svo sagði hann sögu af því, hvernig
maður sem beitti þessari aðferð, gat ekki
annað en henzt framúr rúminu og út — og
hefur líklega skilið Krist eftir hjá konunni.
Sjónvarpsmyndavélinni var beint yfir sal-
inn og ekki var hægt að sjá að neinum
stykki bros. En mér er sem ég sæi upplitið
á landanum ef slík hollráð væru viðruð —
og þeim sjónvarpað.
Það er semsé sinn siðurinn í landi hveiju
og ekki nema gott um það að segja.
Rokkarnir Eru Þagnaðir
Eftirtektarverður munur er á einu i
íslenzku og bandarísku sjónvarpi. Það er
sama hvar maður kemur þar vestra; maður
rekst yfirleitt ekki á þessa rokkþætti, sem
tröllríða íslenzka sjónvarpinu. Kaupahéðnar
rokkiðnaðarins með alla sína fáránlegu
síbylju, gaddavírsrokk, bárujámsrokk og
þungarokk, reyna auðvitað að koma mynd-
böndunum sínum á framfæri þar sem þessi
iðnaður er færður í myndrænan búning.
Rokktónlist er útvarpað á einhverjum rás-
um; samt heyrði ég það hvergi nema hjá
negrum sem keyra leigubíla. Kanar virðast
ekki láta þennan iðnað yfirtaka sjónvarpið
og þó margt sé í þynnra lagi, sem þar er
fram borið, eiga þeir hrós skilið fyrir að
skilja að tónlistarþættir eiga fyrst og fremst
heima í útvarpi.
í staðinn fyrir poppkornið og rokkarnir
geta ekki þagnað og annað álíka, sem er
látið yfir okkur dynja, sá ég og hlustaði á
tónlistarþátt í Washington DC, sem hefði
að vísu sómt sér vel í útvarpi en var svo sér
á parti að vitaskuld var meira en réttlætan-
legt að splæsa einni rás undir hann í
sjónvarpinu.
í Madison Square Garden í New York,
sem rúmar geysilegan mannfjölda, hélt stór-
söngvarinn Luciano Pavarotti upp á 25 ára
söngafmæli sitt með konsert þar sem þessi
makalausi tenór fór á kostum og ætlaði
allt um koll að keyra af hrifningu, þegar
hann sleppti tóninum, alltaf með vasaklútinn
í hendinni eins og Louis Armstrong — og
að loknu lagi færist breitt bros yfir andlitið.
íslenzkum söngvara mundi raunar ekki leyf-
ast að brosa þannig að loknu hveiju lagi;
hann væri þá talinn svo montinn, að hann
væri lítið betri en Kristján Jóhannsson. En
Pavarotti sleppur með þetta í Ameríku og
er raunar svo vinsæll að þar jafnast hann
á við ofurstimi kvikmyndanna og dægur-
lagaiðnaðarins.
Ég hélt satt að segja að poppkúlturinn
stæði hvergi fastari fótum en í Bandaríkjun-
um og að síbyljan mikla væri ennþá meira
yfirþyrmandi þar en hér. En því er þveröf-
ugt farið. í Houston kom ég í „mall“ eða
samsteypu stórra og smárra verzlana, sem
þeir í Houston segja að sé sú stærsta í
Ameríku, og þá væntanlega í heiminum.
Kannski er það ekki rétt, en skiptir engu
máli í þessu sambandi. Ég tók eftir því að
inni í búðunum sjálfum var annaðhvort eng-
in músík, eða þá lágvær og mjög þægileg,
svo maður tók naumast eftir því. Á milli
eru einskonar almenningar eða yfírbyggð
torg eins og mér skilst að eigi að verða í
nýja Hagkaupshúsinu, — og þar hljómaði
Mozart blíðlega úr hátölurum.
I annað skipti lá leið mín í gegnum svip-
að innitorg í glæsilegu húsi í Seattle, sem
hýsir bæði hótel og verzlanir. Þar var hægt
að setjast og fá sér kaffi eða bjór og á
gólfinu miðju stóð flygill og þar sat ung
kona og lék þægileg píanólög. Stundum
verður fólki hér á voru landi tíðrætt um
menningarleysi Kanans og vitanlega er sitt-
hvað í þeirri stóru blöndu, sem ekki höfðar
til okkar. En stundum ættum við að líta
okkur nær, þegar við tölum um menningar-
leysi annarra.
Framhald í næstu Lesbók
Á Klofningsheiði
Eftirhreytur
Skurðsþátta
Eftir Ásgeir Jakobsson
essar eftirhreytur Skurðsþátta í Lesbók verða
hér stuttar, en gætu orðið miklar, svo margt
fólk hefur lagt sitthvað til málanna, eftir því,
sem þættirnir birtust, og margt af því ætti
erindi í samantekt mína um Sigurð Jóhanns-
son. Það er eins og mönnum hafi þótt tími
til kominn til að hressa eitthvað uppá hlut
þessa vestfirzka alþýðumanns, sem „al-
þýðuvinir" Skúla Thoroddsen hafa gengið í
skrokk á dauðum, jafnt sem lifandi. Það
er margt fólk enn á lífi, sem man Sigurð
vel og hefur lengi fundist hann hart leikinn
í sögunni.
Sigurður átti systur í Bolungarvík, ein-
hverja mestu indæliskonu í því plássi indælla
kvenna. Öll böm Sigurðar vora valmenni.
Eins og fram er komið í þáttunum lék á
tveim skjöldum fyrir Sigurði, hvað hann
sagði, og lét í það skína stundum, að það
gæti verið að hann hafi haldið Solómon of
lengi með andlitið niðrí snjónum, en það
kom glöggt í ljós að það gat ekki verið
dauðaorsökin og í þessu sambandi ber að
athuga, að Sigurður átti það til, þegar hann
var drakkinn, að hræða fólk, láta það halda
hann varasaman mann, s_em betra væri að
umgangast með varúð. Ódrakkinn fullyrti
hann alla tíð, að hann hefði ekki kálað
Salómon. Og skömmu fyrir dauða sinn sagði
hann dreng, sem færði honum mat í kof-
ann, gamli maðurinn var þá orðinn einbúi:
„Ég drap ekki manninn, drengur rninn."
Ölafur Þórðarson, alþingismaður, er upp-
alinn á Stað í Súgandafírði og segist oft
hafa farið Klofningsheiði, þessa gönguleið
milli Súgandafjarðar og Önundarfjarðar.
Hann segist aldrei hafa verið í vafa um
hvemig á áverkunum á andliti Salómons
hafi staðið og skór hans annar týndur og
sást ekki nærri staðnum, þar sem Salómon
lá.
Klofningsheiði, segir Ólafur, var þannig
vörðuð, að vörðumar lágu í beina stefnu
milli brúna, nema við brúnina Önundarfjarð-
ar- eða Klofningsdalsmegin var beygja „útá“
fyrir skafl í brúninni. Það var stutt á milli
varðanna, ekki nema eins og 20 faðmar,
því að áríðandi var að menn villtust hvorki
inn eða útá fjallið, þá var þeim voðinn vís.
Þessi beygja við næstsíðustu vörðuna, var
ekki stór og hana þekktu allir á þessum
tíma, auk þess sem varðan á brúninni átti
að sjást vel frá næstsíðustu vörðu, þó áttu
menn það til að fara fram af brúninni á
skökkum stað.
Menn sluppu lífs við það, jafnan var snjór
í brúninni, en hröpuðu samt óhjákvæmilega
alllanga leið niður skaflinn. Olafur segist
alltaf hafa verið viss um, þegar hann las
hvemig Salómon var útleikinn og hvar
hann lá utan þjóðgötu, að hann hafi,
drakkinn sem hann var og æstur, og í því
svarta éli, sem gekk yfir rétt sem hann hljóp
frá félögum sínum álpast fram af brúninni,
þar sem skaflinn var, hlaupið beint áfram
frá næstsíðustu vörðunni og hrapað þá langa
leið.
Þetta er svo augljós skýring að undarlegt
er að þeim kunnugu mönnum, sem fundu
Salómon, skyldi ekki koma það spánskt fyr-
ir sjónir að hann skyldi liggja eina 100
metra utan þjóðgötunnar, skórinn fannst
ekki, maðurinn hraflaður í andliti og á hönd-
um, skyldu ekki strax koma auga á skýring-
una. Þessu er til að svara, sem fram er
komið í þáttunum. Það var ekkert rannsak-
að, ekkert hugsað nema eitt: Sigurður hafði
drepið Salómon, látum hann játa, og yfír-
valdið, sem skynsemina hafði vissulega nóga
og sá að málið var ekki jafn einfalt og það
sýndist almenningi, brást skyldu sinni að
rannsaka málið og stakk undir stól læknis-
vottorðinu, ómerkti það. Skúrkurinn skyldi
játa og sýslumaður fá blóm í hattinn hjá
almenningi sem röggsamt yfirvald, sem
ekki hlífði morðingjum.
Þessi gáfaði maður, Skúli Thoroddsen,
er vissulega mikið skáldsagnarefni, svo
blendinn sem hann var, það var í honum
skáldið frá föðumum.
Að líkja Skúla Thoroddsen við Jón Sig-
urðsson, éins og stendur í bók Jóns
Guðnasonar, er álíka og þegar Albert Guð-
mundsson líkti Jónasi frá Hriflu við Jón.
Þess er loks að geta, að Ragnari Amalds
hefur tekizt að segja svo söguna af Lárasi
H. Bjamasyni, prófessor, alþingismanni,
sýslumanni og hæstaréttardómara, að eng-
inn maður trúir og á hann þakkir skildar
fyrir að ganga svo frá leikriLsgerðinni.
Þetta leikrit er óumdeilanlega skáldskap
ur, það er aftur á móti spurning hvort hann
hafí haft leyfi til að nota sögulega rétt nöfn,
svo nærri, sem þar er höggvið núlifandi fólki.
Og þá er lokið Skurðsþáttum.
Leiðrétting
Í fyrri Skurðsþáttum hefur Breiðdalsheiði
komið fyrir oftar en einu sinni, en það rétta
er, að hún heitir Breiðadalsheiði. í tilvitnun
í Jóhann Gunnar á að standa 1966, en ekki
1967. Leiðréttist þetta hér með.
Á.J.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15. NÓVEMBER 1986 7