Lesbók Morgunblaðsins - 11.04.1987, Qupperneq 2

R L E N D A R
B Æ K U R
Wendy Perriam:
The Stillness The Daneing.
Pengxiin Books 198G.
Hér er á ferðinni bók um konu eftir konu
; sem er höfundur annarra keimlíkra bóka.
Innihaldið er leit og hrist er upp í mörgu.
] Sálin fær sinn hristing, Guð og sálnaveiðar-
arnir sinn, móðirin, fyrrum eiginmaðurinn,
; dóttirin og hetjan sjálf sinn. Fyrir utan Guð
og prestana eru persónur bókarinnar al-
vanalegt fyrirbrigði í svokölluðum kvenna-
| bókmenntum og svo sem allt í lagi með það.
Þessi skáldsaga trúi ég sé ekki neitt
meistarastykki á sviði kvennabókmennt-
anna en hún er þokkalega læsileg á köflum.
Annars er það dulítið undarlegt, og þó ekki,
ef haft er í huga að konur eiga það margar
hveijar til að tala helst til mikið, hve þessar
kvennasögur þurfa alltaf að vera ári lang-
ar. Þessi er engin undantekning frá þeirri
reglu og nær yfir sex hundruð síður.
Johan Mortimer:
Paradise Postponed.
Penquin Books 1986.
Dásamleg bók, sem sjálf er pappírinn upp
á þá staðhæfingu. Sagan gerist á Englandi
eftir seinni heimsstyijöldina. Sósíalistinn og
guðsmaðurinn Simeon Simcox reynir sitt
besta til að ala börn sín upp í anda byltingar-
mannanna og verður fyrir vonbrigðum með
þau svo hann arfleiðir íhaldsþingmann að
eignum sínum og hversvegna hann gerir
það er hulið sonum hans, sem leita ástæð-
unnar fyrir því. Þetta er enn eitt snilldar-
verkið eftir lögmanninn John Mortimer og
sjálfsagt að mæla með þessari bók við hvem
sem virkilega hefur gaman af lestri.
John Clive & Nicolas Head:
Ark.
Penquinn Books 1986.
Líbanon hefur verið í fréttum í áratug
eða svo. Þar hefur staðið borgarastyijöld.
Kristnir hafa lamið á múslimum og öfugt
og gyðingar lagt sitt af mörkum í þeim
ósköpum öllum. Þegar Jórdanir sendu Pal-
estínumenn úr landi um 1970 settust ótal
margir að í Líbanon og ísraelar gerðu hvað
eftir annað árásir á flóttamannabúðir land-
leysingjanna og eijur upphófust og um
þverbak keyrði svo i september 1982 þegar
falangistar (kristnir Líbanir) gengu milli
bols og höfuðs á palestínskum körlum, kon-
um og bömum í flóttamannabúðunum
Chabra og Chatila.
Og ekki sér fyrir endann á róstum í þessu
hijáða landi. Hér er skáldsaga sem gerist
að mestum hluta í Líbanon. Fréttamenn og
fleiri eru innilokaðir og skipseigandi tekur
að sér að flytja nokkra úr landi gegn
ágætri greiðslu. Ferðin, reyndar urðu þær
fleiri, var enginn bamaleikur og er þessi
saga byggð á sannsögulegum atburðum.
Nicolas Head er skipstjórinn á Sea Victory
og eigandi og hefur siglt marga sjói og
hættulega. John Clive er höfundur nokkurra
metsölubóka. Ark er spennandi bók og sönn.
By thc auihor o( SM ALL WORLD
OUTOF
SHELTER
A boy grows up in thc aftermath
o( thc Sccond World War
David Lodge:
Out Of The Shelter.
Penquin Books 1986.
David Lodge skrifar og skrifar og svíkur
ekki aðdáendur sína. Atburðir þessarar bók-
ar hans, Out Of The Shelter, gerast í og
upp úr síðari heimsstyijöld. Segir frá ungum
dreng sem upplifír loftárásir og dauða í
skugga stríðsins og ævintýri að hildarleikn-
um loknum. Systir hans starfar í Þýskalandi
á vegum ameríska setuliðsins og eitt sumar
dvelur Timothy í góðu yfírlæti í návist henn-
ar. Hann gistir á hálfgerðu hóteli sem
einungis er ætlað fyrir stúlkur og þar nýtur
hann sín vel, enda kominn á unglingsár.
Þetta er þroskasaga; lýst er lífí pilts frá
æsku og undir fullorðinsár og er þetta
skemmtilega skrifuð bók. David Lodge
greinir frá í eftirmála að þetta sé að nokkru
sjálfsævisöguleg skáldsaga. Höfundur hefur
skrifað margar bækur, skáldsögur og aðrar
um bókmenntir. Hann er prófessor í enskum
nútímabókmenntum við háskólann í Birm-
ingham.
Kristmynd, máluð
á gler úr þýskri
miðaldakirkju.
Kenningar og
sögur Jesú
koma okkur sífellt
áóvart
þeim, svo ég segi svona í gríni: „Það verður
bara að hafa þá á laugardagskvöldum og
sunnudagsmorgnum!" En það hló enginn
og enginn mótmælti. Aftur á móti spurði
einn strákurinn: „Gætum við byijað klukkan
10 á sunnudagsmorgnum?“ Þau eru í raun-
inni svona upptekin.
Það er lítið og ósýnilegt bil milli kyn-
slóða, a.m.k. er hægt að fara á námskeið
þar sem kennt er hvemig á að umgangast
og ala upp unglinga. Æ, hvað við gemm
okkur hlutina flókna, stundum, er ég hrædd
um.
Við skulum rifja upp fyrirskrift dagsins
í dag: Við emm eitt í Kristi. Það felst ótrú-
lega margt í þessari stuttu setningu. Eg
held t.d, að Kristur krefji ekki fólk, sem í
auðmýkt biður um náð hans og fyrirgefn-
ingu, nei ég held hann krefji það ekki um
vegabréf, einkunnabók eða starfsréttindi.
Ég held hann spyiji það ekki frá hvaða landi
það komi — eða hvort það hafi millilent á
leiðinni. Nei, hann athugar ekki litarhátt
og hann spyr okkur ekki um aldur.
Kenningar og sögur Jesú koma okkur
sífellt á óvart. Af hveiju hlýtur tollheimtu-
maðurinn náð fyrir augliti Drottins en ekki
faríseinn? Faríseinn las Guðs orð og breytti
eftir því og hann gaf fátækum. Tollheimtu-
maðurinn var fyrirlitinn og hann dró sér fé.
Af hveiju mátti faríseinn ekki vera ánægð-
ur með sig — jafnvel montinn?
Eða sagan um glataða soninn. Hugsið
ykkur, hann biður um arfinn fyrirfram.
Eyðir honum öllum í vitleysu og lifir í smán.
Þá er aðeins eitt eftir: biðja auðmjúkur um
fyrirgefningu og vonast til þess að faðirinn
leyfí honum að gerast hjá sér vinnumaður.
Á leiðinni heim mætir hann föður sínum sem
á hveijum degi hefur beðið og svipast um
eftir honum. Þeir fallast í faðma. 0, hve
við vildum vera í sporum þeirra feðga á
þessari hamingjustund endurfunda og sátta.
Og okkur finnst að nú eigi sögunni að ljúka?
En þá tekur faðirinn upp á því að halda
dýrðarinnar veislu, slátra alikálfinum, færa
endurheimta soninn í flott föt og setja á
hann skartgripi. Þá, já þá lítum við á at-
burðina með augum hins sonarins og finnum
afbrýðisemina blossa upp.
Hélt einhver að það væri auðvelt að vera
kristinn? Að eftir að hafa játað trú á Jesúm
Krist væri það svona eins og að setjast upp
í sófa og slappa af? Og að bömunum okkar
væri eilíflega „reddað" við skírnina? Þegar
börnin okkar eru skírð lofum við að ala þau
upp með kristilegu hugarfari.
EFTIR GUÐRÚNU EBBU ÓLAFSDÓTTUR
Hvenær verður bam
unglingur? Gerist það
við fermingu eða vakn-
arðu táningur á 13da
afmælisdeginum? Hve-
nær hættirðu að vera
unglingur? Hvenær
varð ég fullorðin?
Hvenær varð amma mín gömul?
Ég spyr vegna þess að unglingarnir sem
ég kenni segja stundum: „Það mætti halda
að foreldrar hefðu aldrei verið unglingar.
Hvemig er hægt að hætta allt í einu að
hugsa eins og unglingur?" Einhvers staðar
á leiðinni eldumst við, breytumst, þrosk-
umst.
Sumir vilja samt ekki eldast og takast á
við breytingar því samfara. þeir vilja halda
sem lengst í bamið í sér eða e.t.v. alltaf
vera 16 ára. En hafið þið ekki líka séð böm
sem strax 5—6 ára eru komin með festu-
og áhyggjusvip fullorðinna? Mér fínnst
stundum eins og 14, 15 ára stelpurnar í
mínum umsjónarbekk séu orðnar mæðuleg-
ar, fullorðnar konur. Og samkennari minn
sagði á kennarastofunni um daginn: „Þau
eru bara orðin eins og við.“ Að öllu gamni
slepptu er ég hrædd um að nokkur sannleik-
ur leynist þar í.
Fyrir nokkrum árum var talað um hlut-
verkaleysi unglingsáranna. Unglingana
vantaði hlutverk og stað í þjóðfélaginu. Það
var líka talað um að „gera þá meira meðvit-
aða“. Svo sannarlega er búið að gefa þeim
hlutverk og þau fleiji en eitt. Skólinn er
náttúrulega aukaatriði! Stór hluti unglinga
vinnur með skólanum og sumir á tveimur
vinnustöðum. Áhugamál til að iðka í frí-
tímanum hafa margfaldast. Íþróttagreinar
eru ótrúlega margar. Oft fylgir þeim keppni
og þá þarf að æafa jafnvel 5 sinnum í viku.
Á skóladansleikjum kemur það fyrir að
krakkar koma 1—2 tímum of seint vegna
vinnu og fá þá leyfi til að setjast inn á
kennarastofu til að „pústa“ og borða nesti
áður en haldið er inn á dansgólfíð.
Af hveiju í ósköpunum er ég að agnúast
út í vinnu og áhugamál unglinga? Sjálf vinn
ég mikið, fer í „eróbikk" þrisvar í viku og
reyni að taka virkan þátt í starfí Kennara-
sambandsins. Og sem íslendingi ætti mér
ekki að þykja þetta ýkja merkilegt: Vinnan
göfgar manninn og kemur honum til þroska.
krakkagreyin vantar peninga fyrir fötum
og skemmtunum. Heilbrigð sál í hraustum
líkama og við þurfum að byggja upp sterka
íþróttamenn og byija að þjálfa þá sem allra
fyrst. En þetta er umhugsunarvert.
Mér fannst hún alveg stórskemmtileg
könnunin sem gerð var fyrir tæpu ári til
að finna út, hvar unglingaskarinn héldi sig.
Ég var viðstödd þegar krakkamir áttu m.a.
að merkja við hvar þau hefðu verið tiltekið
kvöld. Möguleikarnir voru í þessum dúr:
félagsmiðstöðvar, heimasamkvæmi, þ.e.a.s.
partý, Hlemmur, Lækjartorg o.fl. Þau voru
ófá sem réttu upp hönd og sögðu: „Ég var
nú bara heima.“ „Heyrðu — ég var hjá
ömmu og afa, hvar á ég að merkja?" Eða:
„Ég var að passa hjá frænku minni, hvar
á ég eiginlega að krossa við?“ Enda var
niðurstaðan sú að flestir voru heima. Ætli
nokkrum fínnist það undarlegt, þó krakk-
amir vilji vera heima á föstudagskvöldi eftir
langa viku í skólanum og vinnu og e.t.v.
tekur við vinna í stórmarkaði daginn eftir.
Ég er ekki að ýkja og dæmi því til sönnun-
ar get ég nefnt, að um daginn átti að fínna
sameiginlegan tíma fyrir aukatíma hjá 9.'
bekkingum. Þetta gekk hálfbrösuglega hjá
Við erum svo sannarlega ekki syndlaus,
en þó syndir okkar séu miklar megum við
ekki gefast upp. Við getum sagt eins og
sá sem fær lága einkunn á prófi:_ „Það er
bara ein leið og hún er upp á við. Ég kemst
ekki neðar." Guð hendir okkur ekki frá sér.
Hann horfir á okkur og bíður og vonar að
við sjáum nú að okkur. Og ef við föllum í
auðmýkt, iðrumst og biðjum fyrirgefningar
tekur hann okkur í faðm sér líkt og faðirinn
í sögunni um glataða soninn.
Við höfum heldur ekki rétt til að setja
okkur í dómarasæti. Okkar er ekki að setja
mælikvarða á fólk og segja til um hver er
góður og hver vondur. Af hveiju skyldu
þeir sem eru t.d. á aldrinum 30—60 ára
ráða öllu? Eiga þeir, þar á meðal ég, meiri
rétt á lífinu og tilverunni en börn og þeir
sem eldri eru? Eða fer það e.t.v. eftir stað-
háttum — kynþætti? Það er svo rangt og
ljótt að halda, að við séum betri en annað
fólk. Hvernig getum við dæmt um það,
hvort þessi sé meiri synd í augum Drottins
en hin? Hroki, stærilæti, öfund og afbrýði-
semi eru allt syndir. Við eigum að opna
faðminn og styðja alla þá, sem á einhvem
hátt eru niðurlægðir í heiminum, og þá
megum við aldrei láta það henda okkur að
stjórnmál standi í veginum. Allir eru rétthá-
ir fyrir augliti Guðs. Við megum ekki líta
undan. Við skímina gerðumst við lærisvein-
ar Jesú eða hermenn eins og við segjum í
bamamessunum. Okkur ber skylda til að
fara á undan með góðu fordæmi. Okkur ber
skylda til þess að boða guðs orð — og
breyta eftir því. Og okkur ber skylda til að
elska alla menn eins og væru þeir böm
okkar, systkini, maki, foreldrar, eins og við
elskum okkur sjálf. við verðum sem kristnir
einstaklingar, kristin kirkja, að taka afstöðu
og hjálpa þeim sem eru hjálparþurfi. Góður
Guð bendi okkur á leiðina. O, að við gætum
orðið sannir lærisveinar Krists. Við erum
eitt í Kristi.
Flutt á æskulýðsdegi þjóðkirkjunnar 1. mars í
Bústaðakirkju. Flöfundurinn er kennari í
Reykjavík.
2