Lesbók Morgunblaðsins - 17.09.1988, Blaðsíða 11

og í kjölfar þess nemur hún við Listaaka-
demíuna í Kaupmannahöfn, í málaradeild
prófessors Kræstens Iversens. 1939 fer hún
í námsferð til Parísar, en það er ekki fyrr
en 1942, að hún heldur sína fyrstu einkasýn-
ingu í Reykjavík. 1943-6 dvelur hún síðan
í New York og nemur hjá frægum kennur-
um, m.a. Hans Hofmann og sjálfum Fem-
and Léger. Um þetta leyti eru mikil umbrot
í list Nínu og hún er að hverfa frá hlut-
bundna málverkinu; þannig tekur hún t.d.
þátt í Septembersýningunni í Reykjavík
1947, sem markaði tímamót og innreið hins
óhlutbundna í íslenska myndlist. Hún giftist
1949 dr. Alfred L. Copley, bandarískum
lækni og vísindamanni, sem einnig er
víðkunnur málari. Tveimur árum síðar fædd-
ist dóttirin Una Dóra, og 1952 tekur fjöl-
skyldan sig upp og flyst til Parísar.
Á Parísarámm Nínu tekur hún þátt í fjöl-
mörgum þekktum samsýningum, hdldur
einkasýningar heima og heiman, fer áð
vinna talsvert í gler og má sjá slík verk á
nokkrum stöðum, t.d. gluggana í Þjóðminja-
safni íslands. Nína og hennar fólk flyst svo
aftur til Bandaríkjanna tíu árum síðar og
enn sýnir hún bæði vestra og í Evrópu.
1964 festir Nína svo kaup á áðumefndri
íbúð við Fálkagötuna í Reykjavík og þar
dvaldist hún síðustu sumrin fram til 1968,
er hún lést úr krabbameini í New York.
Meðal nokkurra síðustu stórvirkja Nínu frá
þessum árum eru veggmósaíkmyndir, m.a.
við Hótel Loftleiðir og á nokkrum öðrum
stöðum, til dæmis sérstæð mósaíkmynd í
eigu Landsbanka íslands þar sem myndefn-
ið er sótt í Egils sögu, en þó fyrst og fremst
kannski Kristsmyndin fræga á kórgafli
Skálholtskirkju. Arið 1974 var haldin stór
yfirlitssýning á verkum Nínu í Listasafni
Islands, og ef frá er talin áðumefnd sýning
smámynda í Listasafni alþýðu í sambandi
við útkomu bókarinnar um Nínu, og sýning-
ar í Pompidou-safninu í París 1979, hefur
verið óþarflega hljótt um nafn þessarar
mikilhæfu listakonu frá því hún lést.
NínaÍDag
Jarðlitimir — gult og brúnt, hafði Nína
svarað, þegar hún var spurð um dálæti sitt
á litum. Hún hefði eins getað nefnt rautt
og blátt — blái liturinn í óhlutbundnu mynd-
unum hennar Nínu er með sérstökum töfrum
— eða hvítt og svart — allt litrófið lék í
höndunum á henni. Mesta frægð hlaut hún
af þessum óhlutbundnu myndum, þar sem
þetta óvenjulega litaskyn og formtilfínning
var í öndvegi — myndir t.d. frá 6. og 7.
áratugnum — og reyndar fyrr eins og al-
kunna er. En verk hennar em þó ótrúlega
Qölþætt, þegar reynt er að skapa sér ein-
hvers konar yfírsýn. Hún kunni sína teikn-
ingu — undirstöðuna — og því átti hún
auðvelt með að bregða fyrir sig margvís-
legri tækni — eins og þegar hún fór að vinna
í gler eða mósaík. Náttúran í öllum sínum
formum og í sínum óteljandi ljós- og lit-
brotum hætti aldrei að vera uppspretta list-
ar hennar — og sama skarpa auga beitti
hún þegar hún fékkst við önnur viðfangs-
efni, sem einnig átti hug hennar: manna-
myndimar.
Nokkrar af bestu myndum Nínu em í
opinberum söfnum hérlendis — verk af öllum
þeim toga, sem hér var nefndur — svo og
í söfnum erlendis, t.d. Pompidou-safninu í
París og Nútímalistasafninu í New York.
En myndir hennar hanga á færri veggjum
en skyldi á íslenskum heimilum, og er á því
sú augljósa skýring, að Nína var búsett
lengst af erlendis. Verk hennar em annars
dreifð um mörg lönd. Talsvert af framúr-
skarandi myndum er þó í eigu þeirra feðg-
ina A1 Copleys og Unu Dóm og þaðan em
komnar þær myndir, sem nú verða sýndar
í Gallerí Nýhöfn. Hins vegar virðist tími til
kominn að efna til annarrar stórrar Nínu-
sýningar, sem gæti hafist hér á íslandi og
síðan flust til annarra landa, t.d. þeirra, sem
tengdust ferli hennar mest, Englands,
Frakklands og Bandaríkjanna. Svo merki-
legt var framlag Nínu Tryggvadóttur til
myndlistarinnar, að annað er ekki lengur
sæmandi.
PÁLMI
EYJÓLFSSON
í Hollandi
Votlendar mýrar, vötn og síki,
víðáttumikil tún.
Gamla vindmyllan virðulega
á vatnsbakkans ystu brún.
I kafagrasi eru kúahjarðir
af kyni sem aldrei sveik.
Á klossunum frægu fer konan að mjólka
en krakkinn í skútuleik.
Allsstaðar eru lygnu lónin
og laufríku trén svo há.
Hægt koma andarhjónin út úr sefi,
hún elskar sinn stegg að sjá.
Svo gösla þau út í gruggugt vatnið,
grábrún með bláleitt stél.
Þeirra heimur er litla Iónið,
hér líður ungunum vel.
Héma er virðuleg kaþólsk kirkja
og klassískur er hennar tum.
MarmaraengiU með eilífðar andlit
á þig horfir í spum.
Allt þetta foma og festulega
er framandi og heillandi í senn.
Gömul nunna með einlægni í augum,
ávarpar ferðamenn.
Ur múrsteini eru bændabýlin,
brúnrauð og yfir þeim ró.
Þar sem að nú er aspasakur
var áður land undir sjó.
Túlipanamir kinka kolli
í kyrrð sýnist byggðin öll,
þetta land, sem á litfagrar rósir,
er land, sem á engin fjöll.
Höfundur býr á Hvolsvelli og starfar á
sýsluskrifstofunni þar.
KJARTAN TRAUSTI
SIGURÐSSON
Ef væri ég...
Mér fínnst,
að fólki
ætti ekki
að leyfast
að leiðast,
nema þá
hönd í hönd.
Nútíma nám
Við erum í þvi að nema,
og þegar við höfum numið,
er það afhumið.
Þessvegna megnum við ekki
nema staðar,
við að nema,
þótt numið höfum.
Nema síður sé.
Varúð við
valdagræðgi
Hafi einhver haldið,
að hann hefði valdið
á valdi sínu,
verð ég að valda
honum vonbrígðum.
Hinsvegar hefur valdið,
valdið mörgum, sem hafa haldið,
að þeir hefðu valdið
á valdi sínu,
vonbrigðum.
Höfundurinn býr í Noregi.
Höfundur er listfræðingur.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 17. SEPTEMBER 1988 1 1