Lesbók Morgunblaðsins - 29.10.1988, Qupperneq 8

TVEIE
á
Á
Lækjargata 4 sem nú á að Oytja í Árbæjarsaih, & sér ákaOega litrika sögu. Það var reist árið 1852 og
var fyrsta tvílyfta íbúðarhúsið í Reykjavík. Þama bjó Benedikt Gröndal ásamt fjölskyldu sinni á árunum
1875-1881. Ijósm. Bjami.
Nokkur orð í tilefni
sýningar Kristins G.
J óhannssonar og
Guðmundar Ármanns
Sigurjónssonar
Kristínn G. Jóhannsson: „Haustkvíðakvs
hafði verið heimagangur hjá Gröndal í æsku
sinni. Jón sagði m.a.:
„Tímunum saman sat hann í gömlum
ruggustól inni í borðstofu sinni og ruggaði
sér þar fram og aftur og damlaði fíngrunum
í borðplötuna, án þess að mæla orð af vör-
um. Hann var jrfírleitt venjulega ákaflega
fámáll og vildi ekki láta trufla sig. Helst
á bak við stórt steinhús og sést naumast
frá götunni. Það er lítið breytt frá því að
Benedikt skildi við það er hann dó 1907.
Enn er það timburklætt með fomlegum
dyra- og gluggaumbúnaði og inni er allt
með sömu ummerkjum þó að húsgögnin séu
önnur. Til eru lýsingar af háttum Benedikts
og ljósmyndir úr húsinu frá hans tíð svo
að þama mætti gera hið ágætasta minja-
safn um eitt sérkennilegasta og magnaðasta
skáld íslands.
Benedikt var vansæll oft og tíðum á
síðari æviárum sínum og fór stundum á
drykkjutúra og átti þá gjaman viðdvöl í
Svínastíunni sem var alræmd krá á Hótel
íslandi. Ámi Thorsteinsson tónskáld segir
í æviminningum sínum:
„Þeir, sem sóttu Svínastíuna, meðan hún
var við lýði, voru nefndir dónar, og þeir,
sem vildu kallast betri borgarar, létu aldrei
sjá sig þar inni, nema Benedikt Gröndal.
Það var venja hans að fara í Svínastíuna,
þegar hann fór á túr, og kvaðst hann kunna
best við sig með dónunum. Hann hafði litlar
mætur á höfðingjunum og leit beinlínis nið-
ur á þá. Það mátti alltaf vita það, þegar
Gröndal var að byija á túr, því að það var
segin saga, að þá bjó hann sig í sína verstu
garma og labbaði niður í Svínastíu. Mun
hann hafa haft gaman af að kynnast dónun-
um og spjalla við þá, því að margt af þessu
voru greindir menn, þótt misheppnaðir
væru. Það kom fyrir, að Gröndal var á túr
heila viku í einu, og bar þá við, þótt honum
væri lítið um höfðingjana eða embættis-
mennina gefíð, að honum dytti í hug að
heimsækja einhvem þeirra. En hann var
lítill aufúsugestur, þegar svona stóð á fyrir
honum, og voru menn fljótir að slá loku
fyrir dymar, þegar sást til Gröndals drakk-
ins.“
Valtýr Stefánsson ritstjóri átti eitt sinn
viðtal við Jón Hjartarson kaupmann sem
Bak við stórt steinhús kúrir þetta Utla bús á Vesturgötu 16A svo að táir taka
eftir því. Þama hjó ekkjumaðurinn Benedikt Gröndal á árunum 1888 til dauða-
dags 1907 og er húsið með upprunalegu svipmóti timburklætt. Það bíður eftir
þvi að vera gert að minningarhúsi um hið sérstæða skáld.Ljósm.Bjami
Höfundur er sagnfræðingur í Reykjavik.
Þetta fallega einbýUshús í Þingholtsstræti 14 reisti Benedikt árið 1881. Það varð
honum fjárhagslega ofviða og hann neyddist til að sefja það árið 1887. Helgi
Helgason trésmiður og tónskáld er höfímdur hússins eins og Oestra annarra við
þetta stræti. Ijósm. Bjarni
mátti ekkert snerta inni í skrifstofu hans.
Þegar þurfti að ræsta þar eða gera hreint
var ekki hægt að komast hjá því að róta
þar til, þoldi hann ekki að horfa á það en
rauk út...
En er hann tók bók og las, þá stóð hann
alltaf á fætur og stóð við lestrar- eða teikni-
púlt, sem var við suðurgluggann í stofunni.
Stundum var eins og þunglyndið ætlaði að
yfírbuga hann alveg. Þau einkennilegustu
atvik gátu þá komið honum úr jafnvægi.
Einu sinni t.d. þurfti hann að fara niður
í bæ. Hann bjó við Vesturgötu nr. 16. Er
hann kom heim, var hann í argvftugasta
skapi, hafði allt á homum sér, skellti hurð-
um og rauk loks upp á loft. En uppi á lofti
hafði hann herbergi, sem var það allra helg-
asta í húsinu. Þar geymdi hann fuglabyssu
sína og ferðaútbúnáð og eitthvað sem ég
aldrei vissi hvað var. Þangað fékk ég aldrei
að stíga mínum fæti.
Er hann kom niður aftur í þetta sinn, var
hann spurður að því, hvað hefði komið fyr-
ir hann. Sagðist hann þá ekki hafa mætt
nokkurri manneskju á götunni nema göml-
um og hrukkóttum kerlingum. Gæti hann
alls ekki sætt sig við slíkt og færi hann
aldrei framar út í bæ upp á þessar spýtur."
Jón Hjartarson segir ennfremur að kær-
komnustu gestir á heimili Benedikts Grön-
dals hafí verið þeir Þorsteinn Erlingsson
skáld og Guðmundur Magnússon læknir og
hafi þeir verið einkum kátir saman Gröndal
og Guðmundur og oft hlaupið kerskni í þá
hvor við annan svo að báðir urðu háværir.
Nú býr í þessu gamla húsi skáldsins
Eugenía Nilsen, ættuð úr Húsinu á Eyrar-
bakka og heldur öllu í horfínu.
að eru undarleg
síður, að íslenzk
annarsstaðar en
arnar eru örfáir i
al þeir tveir sem